Wys bron van Diamant

{{mineraalkas
|beeld1=Rough diamond.jpg
|teks1='n Ongeslypte diamant
|kristallografie=1
|struktuur=Diamond Cubic-F lattice animation.gif
|ruimtegroep= Fd{{bostreep|3}}m; F4<sub>1</sub>/d {{bostreep|3}} 2/m
|ruimtegroepnommer=227
|Schönfliess= O{{sub sup|7|h}}
|strukturbericht=A4
|glans=adamantyn, vetagtig
|formule=C
|hardheid=10 {{Mohs}}
|optika=1
|dubbelbreking=Isotroop
|RI-waardes=nα = 2.435
|transparansie=deursigtig
|digtheid=3,5 – 3,52&nbsp;g/cm3
|kleur=kleurloos, gelerig, geel, bruin, swart, blou, groen, rooi, pienk
}}
[[Lêer:Diamantenvorkommen.png|duimnael|250px|Lande met die hoogste diamantwinning.]]

'n '''Diamant''' is 'n klein kosbare, skitterende steen en die hardste [[edelsteen]] én hardste natuurlike materiaal wat daar is. Diamante se gewig word in [[karaat]] bepaal. Die grootste sierdiamant ooit gevind is die [[Cullinan-diamant]] van 3 024.75 karaat.

== Chemiese eienskappe ==
Diamant bestaan uit 'n [[koolstof]]-kristalrooster. Diamante word gevorm deur geweldige hitte en druk. By [[kamertemperatuur]] is [[grafiet]] die stabielste [[allotroop]] van koolstof en diamant is daarom [[metastabiele ewewig|metastabiel]]. Sy vormingsentalpie is 2,4 [[Kilojoule per mol|kJ/mol]]. Nes grafiet is diamant taamlik onreaktief, dog dit kan nes kool verbrand volgens:

: <math>C + O_2 \to CO_2</math>

Die hitte wat hierby vrygestel word sal nogtans 2,4 kJ/mol kleiner wees as by grafiet.

== Die kristalstruktuur ==
Die diamantstruktuur is die argetipe van die [[strukturbericht-klassifikasie]] se A4-struktuur. Die struktuur is kubies, maar dit is nie 'n [[digpakking]] nie. Dit kan wel van die [[kubiese digpakking]] afgelei word deur die helfte van die [[tetraëder]]-holtes met 'n koolstofatoom op te vul. Sy ruimtegroep is nie-simmorfies <math>F\frac{4_1}{d} \bar{3} \frac{2}{m}</math> In hierdie struktuur het elke koolstofatoom net vier naaste bure (pleks van 12 in fcc) in 'n tetraëdriese omringing. Ander stowwe wat hierdie struktuurtipe besit is [[silikon]], [[germanium]] en een van die allotrope van [[tin]]. Hierdie struktuurtipe is baie bekend as die struktuur wat [[halfgeleier]]s besit. Ander halfgeleiers soos GaAs, InP of {{chem|Cu|In|Se|2}} het struktuurtipes wat van die diamantstruktuur afgelei is.

== Elektriese eienskappe ==
Diamant is self ook 'n halfgeleier. Dit besit 'n taamlik groot [[bandgaping]], maar die ladingsdraers se beweeglikheid is hoog. Diamant het 'n indirekte bandgaping van 5,47 eV, teenoor 1,1242 eV vir silikon. Die Hall-mobiliteit is ongeveer 2800&nbsp;cm<sup>2</sup>/Vs teenoor 1600&nbsp;cm<sup>2</sup>/Vs vir silikon.<ref>{{cite web |url=http://www.semiconductors.co.uk/propiviv5431.htm |title=semiconductors.co.uk |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191102114323/http://www.semiconductors.co.uk/propiviv5431.htm |archive-date= 2 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all |access-date=20 Maart 2017 }}</ref>

Die groot bandgaping verklaar dat suiwer diamant in die sigbare gebied heeltemal deursigtig is. Net fotone wat genoeg energie het (groter as 5,47 eV) sal geabsorbeer word en hierdie fotone is in die ultravioletgebied van die spektrum. Diamant se [[brekingsindeks]] is hoog: ongeveer 2,5 en dit verklaar hoekom die edelsteen so skitter.<ref>{{webaanhaling|url=https://refractiveindex.info/?shelf=main&book=C&page=Phillip|titel=refractiveindex.info}}</ref>
Onsuiwerhede wat in die kristalrooster opgelos is, kan aan natuurlike diamante 'n kleur gee en hulle beïnvloed ook die elektriese eienskappe.

== Die waarde van 'n diamant ==
Die waarde van 'n diamant word deur vier faktore bepaal: gewig, snit, kleur en helderheid.

=== Gewig ===
Die gewig van 'n diamant word in [[karaat]] bepaal. Een karaat is gelykstaande aan 0.2 gram, min of meer die gewig van 'n skuifspeld.

=== Snit ===
Die snit, dit wil sê hoe die diamant gesny (geslyp) is, bepaal hoeveel lig binne die diamant vasgevang en weerkaats word. Hoe meer lig vasgevang word, hoe duurder is die diamant.

=== Kleur ===
Diamante word sorteer en gradeer volgens hulle deursigtigheid. Kleurlose diamante word gradeer van D (heeltemal kleurloos) tot Z (geel).

=== Helderheid ===
Diamante word op 'n 11-punt skaal gegradeer volgens vlekkeloosheid.

== 10 Grootste diamante wat ontdek is<ref>''So word die diamantrekords herskryf''. [[Die Beeld]] 27 November 2015.</ref> ==
[[Lêer:Diamant gisements.jpg|duimnael|Diamant produksie kaart]]
[[Lêer:Diamond Mining In Kono.jpg|duimnael|Myn van diamante in die Kono-distrik van [[Sierra Leone]]]]
{| class="wikitable"
|-
! Nommer !! Naam !! Gewig (karaat) !! Land !! Datum ontdek !! Myn
|-
| 1 || [[Sergio (carbonado)|Sergio]] (Swart diamant) || 3167 || [[Brasilië]] || 1895 ||
|-
| 2 || [[Cullinan-diamant]]|| 3106.75 || [[Suid-Afrika]]|| 1905 || Premiermyn
|-
| 3 || [[Karowe AK6]] || 1111 || [[Botswana]] || 2015 || Karowemyn
|-
| 4 || [[Excelsior-diamant|Excelsior]] || 995.2 || Suid-Afrika || 1893 || Jagersfonteinmyn
|-
| 5 || Ster van Sierra Leone || 969 || [[Sierra Leone]] || 1973 ||
|-
| 6 || Letseng 910 || 910 || [[Lesotho]] || 2018 ||  [[Letseng-la-Terai]]
|-
| 7 || Onvergelykbare diamant || 890 || [[Demokratiese Republiek van die Kongo]] || 1984 ||
|-
| 8 || Naamlose diamant || 813 || [[Botswana]]|| 2015 ||
|-
| 9 || Millennium-ster || 777 || Demokratiese Republiek van die Kongo || 1990 ||
|-
| 10 || The Woyie River || 770 || Sierra Leone || 1973 ||
|-
| 11 || [[Golden Jubilee-diamant|The Golden Jubilee]] || 755 || Suid-Afrika || 1984 || Premiermyn
|-
|}

== Diamante van Suider-Afrika ==
Die eerste diamant wat in Suid-Afrika gevind is, is die [[Eureka-diamant]]. Hierdie diamant is deur Erasmus Jacobs gevind naby [[Hopetown]] en weeg 21,25 karaat, ongeslyp. In 1868 is 'n diamant van 83,5 karaat gevind op die plaas Zandfontein, ook naby Hopetown. Hierdie diamant staan later bekend as die ''[[Ster van Suid-Afrika]]''.

In 1888 is die [[De Beers-diamant]] van 428.5 karaat in 1888 in die Kimberley-myn gevind

Op 30 Junie 1893 is die Excelsior-diamant gevind in die [[De Beers]]-myn te [[Jagersfontein]]. Dit het 971 karaat geweeg en was op daardie stadium die grootste diamant in die [[wêreld]].

Die [[Jubilee-diamant]] van 650.80 karaat is 1895 in die Jagersfontein-myn gevind.

Die Cullinan-diamant is op 26 Januarie 1905 in die Premiermyn by [[Cullinan]] gevind deur Frederick Wells. Dit is tot op datum die grootste diamant wat ooit gevind is.

[[Diamante in Namakwaland|Diamante is ook in 1926 aan die kus van Namakwaland]] ontdek.

Die [[Jonker-diamant]] van 726 karaat was die vierde grootste diamant ter wêreld gewees toe dit op 17 Januarie 1934 deur die delwer, Jacobus Jonker, gevind is op die plaas Elandsfontein, [[Pretoria]].

Die [[616-diamant]] is in 1964 gevind in Kimberley.

Die ''Lesotho-brown'' van 601 karaat is gedurende Mei, 1967 by die Letseng-la-Terai-myn gevind in Lesotho.

Die Golden Jubilee-diamant van 755.5 karaat is in 1985 gevind in die Premiermyn.

Op 15 Januarie 2018 kondig Gem Diamonds die ontdekking aan van 'n 910 karaat diamant by hulle myn te Letseng-la-Terai.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Diamonds|Diamant}}
{{Wikt|diamant}}
* [http://www.farlang.com/diamonds-references 5000 bladsye in 50 boeke vol teks, beroemde diamante, mynbou ens.] (Theophrastus, Robert Boyle, [[Albertus Magnus]], Gardner Williams (manager de Beers), George Frederick Kunz, ens.
* [http://articlesaboutdiamonds.blogspot.com/ Diamond articles]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Diamante| ]]
[[Kategorie:Edelstene]]