Wys bron van Kwik(I)chloried

{{Chemiekas2
|formule= {{chem|Hg|2|Cl|2}}
|CASNo=10112-91-1<ref name="FS">{{cite web|url=https://www.fishersci.com/store/msds?partNumber=AC447595000&productDescription=MERCURY%28I%29+CHLORIDE%2C+ACS+500GR&vendorId=VN00032119&countryCode=US&language=en|title=MSDS|publisher=Fisher|access-date=8 Oktober 2023}}</ref>
|Voorkoms= gebroke wit vastestof<ref name="FS"/> 
|Reuk=Reukloos <ref name="FS"/>
|Reukdrempel=
|Flitspunt=nie-brandbaar
|MolereMassa=472,08 [g/mol]<ref name="FS"/>
|Kookpunt= 
|Smeltpunt= 400[[Celsius|&nbsp;°C]]<ref name="FS"/>
|Oplosbaarheid= onoplosbaar<ref name="FS"/>
|Digtheid= 
|Ksp=1,9 10{{sup|-18}}<ref>{{cite web|url=https://www.chm.uri.edu/weuler/chm112/refmater/KspTable.html|publisher=University of Rhode Island|title=Solubility Product Constants near 25 °C.}}</ref>
|LD50= 210 [mg/kg] (oraal; rot)<ref name="FS"/>
|struktuur=Mercury Chloride.jpg
|struktuur2=Calomel-3D-vdW.png
|Ruimtegroep= I4/mmm
|Ruimtegroepnommer=139
|Strukturbericht=D3{{subb|1}}
|Selparms=a = 4.4795(5) Å, c = 10.9054(9) Å<ref>{{cite web|url=https://www.aflowlib.org/prototype-encyclopedia/AB_tI8_139_e_e.html|publisher=Aflow|title=Hg2Cl2|access-date= 9 Oktober 2023|archive-date=11 Oktober 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231011055340/https://www.aflowlib.org/prototype-encyclopedia/AB_tI8_139_e_e.html|url-status=dead}}</ref>
|HenryKonstante = 
}}
'''Kwik(I)chloried''' is 'n [[chloried]] van [[kwik]] is sy +1 [[oksidasietoestand]]. Dit is molekulêre verbinding met die formule {{chem|Hg|2|Cl|2}}. Die stof kom in die natuur as die mineraal [[kalomel]] voor.

== Kristalstuktuur ==
[[Lêer:Calomel-unit-cell-3D-balls.png|duimnael|links|Die D3{{sub|1}}-struktuur]]
Kwik(I)chloried kristalliseer in 'n tetragonale molekulêre struktuur. Dit is die argetipe van die D3{{sub|1}}-struktuur van die [[strukturbericht-klassifikasie]] en bestaan uit linêere  Cl-Hg-Hg-Cl-molekules wat  in 'n liggaamsgesentreerde sel in die rigting van die c-as lê. {{ch2|Hg2I2}} het dieselfde struktuur<ref>{{cite web|url=https://aflow.org/p/AB_tI8_139_e_e-001/|publisher=Aflow|title=Calomel (Hg2Cl2, D31) Structure: AB_tI8_139_e_e-001}}</ref> en [[xenondifluoried]] het 'n verwante struktuur, al is dit met drieatomige molekules pleks van molekules met vier atome.

== Chemiese eienskappe ==
Die verbinding kan beskou word as 'n [[Sout (chemiese stof)|sout]] van Hg{{sup|1+}}. Die kristalstruktuur van Hg(I)verbindings soos die chloried, die [[bromied]], die jodied en die dihidraat-nitraat wys egter dat hierdie [[ioon]] as 'n ''dimeer'' Hg{{sub|2}}{{sup|2+}} voorkom met 'n Hg-Hg-binding van respektiewelik 253pm, 258pm, 269pm en 254pm lengte.<ref>{{cite journal|title=The Hg–Hg bond length in the mercurous ion. Part I. The crystal structure of mercurous nitrate dihydrate|authors=D. Grdenić|journal=Journal of the Chemical Society (Resumed)|pages=1312|year=1956}}</ref> Dit kan verklaar word deur die elektronkonfigurasie van die  Hg{{sup|1+}}-ioon wat as [Xe]4f{{sup|14}}5d{{sup|10}}'''6s{{sup|1}}''' weergegee kan word. Dit het dus 'n ongepaarde s-elektron soos 'n [[waterstof]]- of 'n [[litium]]atoom en kan hierdeur 'n dimeer met 'n 6s{{sup|1}}-6s{{sup|1}}-sigmabinding vorm, nes in H{{sub|2}} of Li{{sub|2}}.

[[Kwik(I)nitraat]] {{chem|Hg|N|O|3}} kan verkry word deur kwik met 'n ondermaat [[salpetersuur]] te laat reageer. Dit is 'n oplosbare kwik(I)sout. Indien [[soutsuur]] bygevoeg word slaan kwik(I)chloried neer:

:<math> (Hg_2)^{2+}(aq) + 2NO_3^-(aq) + 2H^+(aq) + 2Cl^+(aq) \rightarrow 2NO_3^-(aq) + 2H^+(aq) + Hg_2Cl_2 \downarrow </math>

Kwik(I)chloried los nie in soutsuur of salpetersuur op nie, maar [[koningswater]] oksideer dit tot [[kwik(II)chloried]] wat baie beter oplos. Met ammoniumhidroksied kleur kwik(I)chloried swart deur die vorming van 'n kompleks.<ref>{{cite book|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSFUBA02:000009297:00107|title=Scheikundige oefeningen|authors=R.N. de Haas|year=1903|publisher=Wolters}}</ref>

== Gebruike ==
=== Elektrochemie ===
Kwik(I)chloried word gebruik in die [[kalomelelektrode]]. Vanweë die toksiese eienskappe van kwik en sy verbindings word hierdie elektrode nogtans vervang deur die [[silwerchloriedelektrode]]. Solank die elektrodes nie breek nie, is daar min besoedelingsgevaar, maar in die geval van breek is die silwer een minder geneig tot besoedeling aangesien silwer 'n vaste stof is in plaas van 'n vloeistof.
=== Katalisator ===
Kwik(I)chloried word in [[China]] baie as katalisator gebruik vir die vervaardiging van [[vinielchloried]], die monomeer waaruit [[PVC]] vervaardig word. Hulle gebruik 'n proses wat [[asetileen]] met [[waterstofchloried]] laat reageer. Ongelukkig is {{chem|Hg|2|Cl|2}} vlugtig teen dié proses se werkstemperatuur. Dit beteken dat dit ontsnap en die omgewing besoedel.  Vanweë die Minimata-konvensie oor kwik van 2013 moet hierdie proses vervang word. Daar word navorsing gedoen op 'n katalisator gebaseer op goud.<ref>{{cite journal|url=https://www.scientificamerican.com/article/new-catalyst-can-reduce-mercury-emissions/|title=New Catalyst Can Reduce Mercury Emissions|journal=Scientific American|authors=Andy Extance|year=2016}}</ref>

=== Medies ===
In die verlede is kwik en sy verbindings dikwels in medikasie gebruik. Kwik(i)chloried is as 'n behandeling vir hardlywigheid en as 'n diuretikum aangewend. Dit was suksesvol as behandeling van [[sifilis]], maar die pasiënt het verswakkende newe-effekte daarvan gely. Dit was selfs as tandekrypoeiers vir babas te koop omrede dit oormatige speekselafskeiding veroorsaak. Maar al hierdie gebruike is nou gestaak vanweë sy toksisiteit en om die besoedeling van die omgewing met kwik teen te staan. Die grootste oorsaak daarvan is nogtans die verbranding van [[steenkool]] om elektrisiteit op te wek.<ref>{{cite web|url=https://edu.rsc.org/elements/mercury/2020017.article|title=Mercury|publisher=Royal society of chemistry; education in chemistry|year=2013|authors=John Emsley}}</ref>

== Toksisiteit ==
Soos die meeste kwikverbinding is kwik(I)chloried baie toksies. Daar word veronderstel dat Mohamed se kleinseun, al-Hasan ibn-'Ali, wat in 669 dood is op net 45 jaar, deur vergiftiging met hierde stof vermoor is.<ref>{{cite journal|journal=Med Sci Law|year=2016|volume=56|issue=3|pages=167-71|doi= 10.1177/0025802415601456|title=
A forensic hypothesis for the mystery of al-Hasan's death in the 7th century: Mercury(I) chloride intoxication
|authors=Nicole Burke, Mitchell Golas, Cyrus L Raafat, Aliyar Mousavi}}</ref>

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
{{Chloriede}}
[[Kategorie:Anorganiese verbindings]]
[[Kategorie:Verbindings van kwik]]