Wys bron van Maan

:''Hierdie bladsy verwys na die Aarde se Maan. Vir ander mane in die Sonnestelsel, sien [[natuurlike satelliet]].''
{{Inligtingskas Planeet
| bgcolour=#FFFFC0
| name = Maan
| symbol = [[Lêer:Moon decrescent symbol (bold).svg|24px|alt=☾|Die astronomiese simbool vir die Maan.]]
| image = [[Lêer:Moon merged small.jpg|240px|Die Maan.]]
| caption = Die Maan, soos gesien vanaf die [[Aarde]] op 7 Oktober 2006.
| discovery =
| discovery_ref =
| discoverer =
| discovered =
| discovery_method =
| mpc_name =
| alt_names =
| mp_category =
| orbit_ref =
| epoch =
| aphelion =
| perihelion =
| periapsis =
| apoapsis =
| semimajor = 384&nbsp;399&nbsp;km<br />0,00257&nbsp;AE<ref name="W06">{{cite journal|last = Wieczorek|first = M.|title = The constitution and structure of the lunar interior|journal = Reviews in Mineralogy and Geochemistry|volume = 60|issue = 1|pages = 221–364|year = 2006|doi = 10.2138/rmg.2006.60.3| issn = 1529-6466 }}</ref>
| mean_orbit_radius =
| eccentricity = 0,0549
| period = 27 dae, 7 uur, 43,7 min<ref name="W06" />
| synodic_period =
| avg_speed = 1,022&nbsp;km/s
| mean_anomaly =
| inclination = 5,145° (tot die [[ekliptika]])<br />tussen 18.29° en 28.58° (tot die Aarde se [[ewenaar]])<ref name="W06" />
| asc_node =
| long_periastron =
| time_periastron =
| satellite_of = Die [[Aarde]]
| satellites =
| physical_characteristics = yes
| flattening = 
| minorplanet = 
| dimensions =
| equatorial_radius = 1&nbsp;738,14&nbsp;km<br />(0,273 Aardes)<ref name="NSSDC">{{cite web |last=Williams |first=Dr. David R. |title=Moon Fact Sheet |publisher=[[NASA]] (National Space Science Data Center) |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/moonfact.html |date=2 Februarie 2006 |access-date=31 Desember 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200521064556/https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/moonfact.html |archive-date=21 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
| polar_radius = 1&nbsp;735,97&nbsp;km <br />(0,273 Aardes)<ref name="NSSDC" />
| mean_radius = 1&nbsp;737,103&nbsp;km <br />(0,273 Aardes)<ref name="W06" /><ref name="NSSDC" />
| surface_area = 3,793×10<sup>7</sup> km²<br />(ongeveer 38 miljoen km²)<br />(0,074 Aardes)
| volume = 2,1958×1010 km³<br />(0,020 Aardes)
| mass = 7,3477×10<sup>22</sup> kg<br />(0,0123 Aardes)<ref name="W06" />
| density = 3&nbsp;346,4&nbsp;kg/m³<ref name="W06" />
| surface_grav = 1,622&nbsp;m/s²<br />(0,1654&nbsp;g)
| escape_velocity = 2,38&nbsp;km/s
| sidereal_day = 27,321 582 dae
| rot_velocity = 4,627&nbsp;m/s <br />(by die ewenaar)
| axial_tilt = 1,5424° (tot die elliptika)
| right_asc_north_pole =
| declination =
| pole_ecliptic_lat =
| pole_ecliptic_lon =
| albedo = 
| single_temperature =
| temperatures = yes
| temp_name1 = Ewenaar
| min_temp_1 = 100 [[Kelvin|K]]
| mean_temp_1 = 220 K
| max_temp_1 = 390 K
| temp_name2 = 85°N<ref name="Vasavada1999">{{cite journal|author=A.R. Vasavada, D.A. Paige, and S.E. Wood |journal=Icarus |title= Near-Surface Temperatures on Mercury and the Moon and the Stability of Polar Ice Deposits |volume=141|issue=2 |page=179 |year=1999 |bibcode=1999Icar..141..179V |doi= 10.1006/icar.1999.6175}}</ref>
| min_temp_2 = 70 K
| mean_temp_2 = 130 K
| max_temp_2 = 230 K
| spectral_type =
| magnitude = -2,5 tot -12,9 <br />-12,74 (gemiddelde volmaan)<ref name="NSSDC" />
| abs_magnitude =
| angular_size = 29,3 tot 34,1 [[Boogminuut|boogminute]]<ref name="NSSDC" />
| adjectives =
| atmosphere = 
| surface_pressure = 140 kPa
| atmosphere_composition = 25% [[Helium]]<br />25% [[Neon]]<br />23% [[Waterstof]]<br />20% [[Argon]]<br /><1% [[Metaan]]<br /><1% [[Ammoniak]]<br /><1% [[Koolstofdioksied]]
}}

Die '''Maan''' is die enigste [[natuurlike satelliet]] van die [[Aarde]]. Sy deursnee is ’n kwart van die Aarde s’n (vergelykbaar met die deursnee van [[Australië]])<ref>{{cite web|url=https://theconversation.com/how-big-is-the-moon-let-me-compare-118840|date=18 Julie 2019|access-date=15 November 2020|title=How big is the Moon?|author=Jonti Horner|archive-date=7 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201107223707/http://theconversation.com/how-big-is-the-moon-let-me-compare-118840|url-status=live}}</ref> en dit is dus die grootste [[natuurlike satelliet]] in die [[Sonnestelsel]] in vergelyking met die grootte van sy [[planeet]]. Die Maan is die vyfde grootste natuurlike satelliet in die Sonnestelsel, ná [[Ganumedes (maan)|Ganumedes]], [[Kallisto (maan)|Kallisto]] en [[Io (maan)|Io]] ([[Jupiter]]) en [[Titaan (maan)|Titaan]] ([[Saturnus]]). Dit het geen ander amptelike naam as "die Maan" nie, alhoewel dit soms '''Luna''' ([[Latyn]] vir "maan") genoem word om dit te onderskei van die algemene term "maan". Luna (soms ook [[Diana (mitologie)|Diana]]) is die Romeinse godin van die maan, [[dier]]e en [[jag]]. Haar [[Sterrekundige simbool|tradisionele simbool]] is die groeiende of halfmaan.

[[Lêer:Earth Moon comparision sketch.svg|duimnael|links|180px|’n Vergelyking van die Maan en die Aarde se grootte.]]
Die Maan het nie ’n beduidende [[atmosfeer]], [[hidrosfeer]] of [[magneetveld]] nie en die [[swaartekrag]] op sy oppervlak is omtrent ’n sesde van dié op Aarde (0,1654&nbsp;g). Die gebrek aan ’n atmosfeer verseker ook dat die Maan se oppervlak in sy oorspronklike toestand bewaar bly. Waterys is in die permanente skadu's van [[krater]]s naby die suidpool aanwesig.<ref>{{cite web |url=http://www.thestar.com/news/sciencetech/science/article/725497--nasa-lots-of-water-on-the-moon |title=NASA: 'lots of water' on the moon |access-date=24 Maart 2010 |format=html |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20110806101215/http://www.thestar.com/news/sciencetech/science/article/725497--nasa-lots-of-water-on-the-moon |archive-date=6 Augustus 2011 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>

Die Maan se gemiddelde afstand van die Aarde af is 384&nbsp;400&nbsp;[[kilometer|km]], wat sowat 30 keer die Aarde se deursnee is. Die verste afstand wat dit bereik, is sowat 407&nbsp;000&nbsp;km en een van die kortste afstande – soos bereik in [[2005]] en [[2007]] – is 357&nbsp;290&nbsp;km. Die kortste afstand wat ooit gemeet is, is 356&nbsp;000&nbsp;km.

Weens die kleiner afstand lyk die skyf van die [[volmaan]] net so groot soos dié van die groter, maar verder geleë [[Son]] (sy afstand van die Aarde is 150&nbsp;miljoen&nbsp;km). Hierdie toevallige ooreenkoms het tot die gesamentlike verering van die Maan en Son in baie kulture gelei; dit beteken egter ook dat die Maan vir ’n aardse waarnemer die sonskyf tydens ’n algehele [[sonsverduistering]] heeltemal kan bedek.

Die Maan se [[wentelbaan]] om die Aarde het ’n [[Maanmaand#Sideriese maand|sideriese tydperk]] van 27,3 dae en ’n [[Maanmaand#Sinodiese maand|sinodiese tydperk]] van 29,5 dae. Die Aarde en Maan is deur hulle wedersydse swaartekrag in ’n [[sinchroniese rotasie]]; dit beteken die Maan se rotasie om sy eie as duur net so lank as die sinodiese tydperk en daarom is net die een kant van die Maan altyd na die Aarde gedraai. Tog is 59% van die totale oppervlak van die Maan van die Aarde af sigbaar vanweë wisselings in perspektief (sy [[librasie]]).<ref>{{cite web |url=https://www-istp.gsfc.nasa.gov/stargaze/Smoon4.htm |title=Libration of the Moon |last=Stern |first=David |date=30 Maart 2014 |website=Nasa |access-date=11 Februarie 2020 |archive-date=22 Mei 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200522153419/https://www-istp.gsfc.nasa.gov/stargaze/Smoon4.htm |url-status=live }}</ref>

Aangesien die Aarde se massa sowat 81 keer so groot as dié van die Maan is, lê die twee liggame se [[massamiddelpunt]] sowat 1&nbsp;700&nbsp;km onder die Aarde se oppervlak. Die swaartekraginvloed van die Maan veroorsaak die Aarde se [[gety]]e en beïnvloed die lengte van ’n dag op Aarde.

Die kant van die Maan wat na die Aarde gedraai is, word gekenmerk deur donker [[Vulkaan|vulkaniese]] [[Maansee|marias]] (seë), wat die ruimtes vul tussen die helder antieke hooglande en prominente impakkraters. Die Maan se oppervlak weerkaats redelik min [[lig]]; omtrent dieselfde as uitgetrapte [[teer]]. Omdat dit direkte [[sonlig]] weerkaats, kontrasteer dit egter teen die relatief donker naglug en het dit ’n groot skynbare grootte wanneer dit van die Aarde af gesien word. Dit is dus die helderste voorwerp in die lug naas die Son. 

Die eerste mensgemaakte voorwerp wat die Maan bereik het, was die [[Sowjetunie]] se onbemande [[Loena-ruimteprogram|Loena&nbsp;2]] in 1959; dit is gevolg deur die eerste suksesvolle sagte landing deur Loena&nbsp;9 in 1966. Die eerste suksesvolle bemande [[ruimtetuig]] wat op die Maan geland het, was die [[VSA]] se [[Apollo&nbsp;11]]; in die [[Apollo-program]] het ses bemande landings tussen 1969 en 1972 plaasgevind. Dié en ander, onbemande tuie het maanrotse na die Aarde teruggebring wat in besonderhede bestudeer is om ’n begrip te ontwikkel van die Maan se oorsprong, interne struktuur en daaropvolgende geskiedenis; die algemeens aanvaarde hipotese is dat die Maan sowat 4,51&nbsp;miljard jaar gelede, kort ná die Aarde, gevorm het uit die puin van ’n [[Reuse-impakhipotese|reusebotsing]] tussen ons planeet en ’n hipotetiese voorwerp omtrent so groot soos [[Mars]] met die naam [[Theia (planeet)|Theia]]. 

== Ontstaan ==
Wetenskaplikes het tans geen eenparige verklaring vir die oorsprong van die Maan nie. Sommige deskundiges beweer die Maan is uit die vroeë Aarde geskeur, toe dit nog uit gedeeltelik gesmelte gesteentes bestaan het. Die bekken van die [[Stille Oseaan]] (Pasifiese bekken) word volgens hierdie teorie as die oorspronggebied van die Maan beskou – hierdie verklaring word gesteun deur die feit dat die samestelling van die Maan min of meer met dié van die [[aardkors]] - en [[Aardmantel|mantelgesteentes]] ooreenstem. Die Pasifiese bekken het egter eerder deur die verskuiwing van die Aarde se landmassas ontstaan.

[[Lêer:Big Splash V1.0.gif|duimnael|regs|220px|Die animasie wys die ontstaan van die Maan volgens die "botsingshipotese".]]
Volgens 'n tweede teorie word die Maan beskou as 'n klein planeet wat lank gelede deur die Aarde aangetrek en in ’n wentelbaan vasgevang is. Tog sou die Maan se wentelbaan dan eerder ellipties moes wees en nie kringvormig nie. Dit is ook twyfelagtig of 'n groot satelliet soos die Maan werklik deur 'n planeet vasgevang sou kon word.

'n Derde hipotese stel voor die Maan is baie vroeg van die vinnig roterende Aarde geskei deur 'n soort "pirouette-effek".

'n Vierde verklaring is dat die Aarde en die Maan gelyktydig uit 'n oerwolk ontwikkel het en gevolglik as 'n dubbelplaneetstelsel beskou moet word.

'n Vyfde en deesdae die algemeens aanvaarde teorie is die botsingshipotese: dat die Maan uit ’n botsing tussen die jong Aarde en ’n planeet omtrent so groot soos [[Mars]] ontstaan het. Daarvolgens het die planeet, wat [[Theia (planeet)|Theia]] genoem word, die Aarde skrams getref<ref name="ReuferMeier2012">{{cite journal |last1=Reufer |first1=Andreas |last2=Meier |first2=Matthias M. M. |last3=Benz |first3=Willy |last4=Wieler |first4=Rainer |title=A hit-and-run giant impact scenario |journal=Icarus |volume=221 |issue=1 |year=2012 |pages=296–299 |doi=10.1016/j.icarus.2012.07.021 |bibcode=2012Icar..221..296R |arxiv = 1207.5224 }}</ref> en stukke lawa van albei vormende planete die lug ingeskiet. Dié stukke het afgekoel en óf een Maan gevorm óf twee liggame wat eindelik versmelt het om die Maan te vorm.<ref name="JutziAsphaug2011">{{cite journal |last1=Jutzi |first1=M. |last2=Asphaug |first2=E. |title=Forming the lunar farside highlands by accretion of a companion moon |journal=Nature |volume=476 |issue=7358 |year=2011 |pages=69–72 |doi=10.1038/nature10289 |pmid=21814278 |bibcode = 2011Natur.476...69J }}</ref>

Dit word deesdae as onwaarskynlik beskou dat die Aarde en Maan gelyktydig uit dieselfde gas- en stofwolke gevorm is. Hoewel 'n aantal elemente soos aluminium, kalsium, silikoon, yster, suurstof, titaan en magnesium op albei voorkom, wyk die verhoudings sterk van mekaar af en is daar opvallend min koolstof en yster op die maan. Die lae digtheid van die Maan – slegs 60% van dié van die Aarde – word aan hierdie afwykende samestelling toegeskryf. Die ouderdom van gesteentes wat deur ruimtevaarders Aarde toe gebring is, is volgens [[Radiokoolstofdatering|radioaktiewe datering]] bepaal. Die jongste gesteente is basaltiese rots uit die maria, wat sowat 3,1&nbsp;miljard jare gelede ontstaan het, terwyl die oudste monsters uit die hooglandgebiede sowat 4,6&nbsp;miljard jare oud is – omtrent so oud soos die Aarde.

=== Ontleding van gesteentemonsters ===
Gedurende die landing van [[Apollo 11]] is net sowat 21&nbsp;kg maangesteentes vir wetenskaplike ontleding ingesamel, maar die vyf volgende landings het altesaam 382&nbsp;kg opgelewer. Tydens die laaste landing, van [[Apollo 17]] in Desember 1972, het die eerste wetenskaplike op die maan, die geoloog [[Harrison Schmitt]], 110&nbsp;kg maangesteentes versamel.<ref>Althaus, Tilmann: ''382 Kilo für 25 Milliarden Dollar''. In: Berliner Morgenpost, 20 Julie 1999</ref>

[[Lêer:Moon orange volcanic glass.jpg|duimnael|links|220px|Hierdie oranjekleurige glasfragmente van vermoedelik vulkaniese oorsprong is tydens die Apollo 17-missie naby 'n maankrater ontdek.]]
Meer as die helfte van die gesteentemonsters word tans in lugdigte houers op 'n [[Nasa]]-terrein in [[Houston]] bewaar om deur toekomstige generasies navorsers met nuwe ontledingsmetodes bestudeer te word. Nogtans het die monsters, wat reeds ondersoek is, verrassende resultate opgelewer. Die gesteente se ouderdom – soos hier bo beskryf – maak van die materiaal "bewysstukke" uit die ontstaantydperk van ons Sonnestelsel. Op die Aarde is daar geen soortgelyke ou gesteentemateriaal meer te vinde nie – as gevolg van verwering en die bestendige vorming van nuwe gesteentes het dit lankal verdwyn. Die Maan word dus deur wetenskaplikes as 'n "geologiese museum" beskou.

Die jonger gesteentemonsters is in die Maan se donker gebiede ingesamel – die maria wat selfs van die Aarde af met die blote oog sigbaar is en gedurende die Apollo-sendings as reusagtige impakkraters van [[asteroïde]]s en [[komete]] geïdentifiseer is. Hierdie kraters is later weer deur vulkaniese basaltlawa uit die Maan se binneste opgevul om die huidige donker maria met hul opvallend gladde oppervlakke te vorm. Die Maan se basaltlawa verskil hoegenaamd nie van soortgelyke aardse gesteentes nie.

Die ouer gesteentemonsters uit die helder gebiede van die Maan dui daarop dat die Maan tydens sy vroeë geskiedenis sowat 4,5&nbsp;miljard jare gelede deur baie hoë temperature gekenmerk is en vervolgens vinnig afgekoel het. Kort ná sy ontstaan het hy dus reeds oor 'n soliede kors van helder minerale beskik. Hierdie kors is op die lange duur deur 'n groot aantal asteroïde- en komeetbotsings tot die huidige lewelose oppervlak omskep wat met rotse en klippe besaai lê.

Volgens die chemies-mineralogiese ontleding van die gesteentemonsters was daar nooit groot hoeveelhede water en gasse op die Maan nie – sodoende het die Aarde se satelliet ook nooit oor 'n atmosfeer beskik nie. 'n Nuwe, onbekende mineraal – 'n oksied van yster, magnesium en titaan wat ter ere van die eerste mense op die maan, [[Neil Armstrong|Armstrong]], [[Buzz Aldrin|Aldrin]] en [[Michael Collins|Collins]], "armacoliet" gedoop  is – is later ook op die Aarde gevind. Die ontleding het aanleiding tot die botsingshipotese gegee.

==Interne struktuur==
Die Maan is ’n [[Planeetdifferensiasie|gedifferensieerde]] liggaam. Dit beteken nes by die Aarde kan ’n geochemies afsonderlike [[Aardkors|kors]], [[Aardmantel|mantel]] en [[Aardkern|kern]] onderskei word. Dit is die tweede digste natuurlike satelliet in die Sonnestelsel, naas [[Io (maan)|Io]].<ref name="Schubert2004" /> Dit het egter ’n klein binnekern met ’n [[radius]] van tot net 240&nbsp;km wat solied en [[yster]]ryk is, en ’n vloeibare buitekern wat hoofsaaklik uit vloeibare yster bestaan met ’n radius van rofweg 300&nbsp;km. Om die kern is ’n gedeeltelik gesmelte grenslaag met ’n radius van omtrent 500&nbsp;km.<ref>{{cite web |last1=Brown |first1=D. |last2=Anderson |first2=J. |website=Nasa |url=http://www.nasa.gov/topics/moonmars/features/lunar_core.html |title=NASA Research Team Reveals Moon Has Earth-Like Core |publisher=Nasa |date=6 Januarie 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120111112210/http://www.nasa.gov/topics/moonmars/features/lunar_core.html |archive-date=11 Januarie 2012 }}</ref><ref name="Weber2011">{{cite journal |last1=Weber |first1=R.C. |last2=Lin |first2=P.-Y. |last3=Garnero |first3=E.J. |last4=Williams |first4=Q. |last5=Lognonne |first5=P. |title=Seismic Detection of the Lunar Core |journal=Science |volume=331 |issue=6015 |date=21 Januarie 2011 |pages=309–312 |url=http://www.earth.northwestern.edu/people/seth/351/lunarcore.2011.pdf |doi=10.1126/science.1199375 |pmid=21212323 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151015035756/http://www.earth.northwestern.edu/people/seth/351/lunarcore.2011.pdf |archive-date=15 Oktober 2015 |bibcode=2011Sci...331..309W|s2cid=206530647 |access-date= 10 April 2017}}</ref> 

Hierdie struktuur het vermoedelik ontwikkel deur die [[kristalopbreking]] van ’n globale oseaan van [[magma]] kort ná die Maan se vorming 4,5&nbsp;miljard jaar gelede.<ref>{{cite journal |doi=10.1038/ngeo417 |title=Timing of crystallization of the lunar magma ocean constrained by the oldest zircon |date=2009 |last1=Nemchin |first1=A. |last2=Timms |first2=N. |last3=Pidgeon |first3=R. |last4=Geisler |first4=T. |last5=Reddy |first5=S. |last6=Meyer |first6=C. |journal=Nature Geoscience |volume=2 |issue=2 |pages=133–136 |bibcode=2009NatGe...2..133N |hdl=20.500.11937/44375|hdl-access=free }}</ref> Nadat sowat driekwart van die magma-oseaan gekristalliseer het, het minerale met ’n laer digtheid gevorm en na bo gedryf om ’n kors te vorm.<ref name="S06" /> Dié kors bevat meer yster as die Aarde s’n<ref name="W06" /> en is sowat 50 km dik.<ref name="W06" />

=== Samestelling van kors ===
Ten opsigte van sy samestelling lyk die Maan se kors baie soos dié van aardse basalt. Dit bestaan uit aluminiumsilikate en kalsium-, yster-, magnesium- en ander metaaloksiede asook niemetale en gasse.

{| class="wikitable float-left" style="width:35%“
|--
! colspan="8" style="background-color:Khaki;" | Samestelling van die Maan se kors
|--
| [[Suurstof]] || align="right" | 43 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Titaan (element)|Titaan]] || 2 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Swawel]] || 0,1 %
|--
| [[Silikon]] || align="right" | 21 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Nikkel]] || 0,6 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Fosfor]] || 0,05 %
|--
| [[Aluminium]] || align="right" | 10 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Natrium]] || 0,3 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Koolstof]] || 0,01 %
|--
| [[Kalsium]] || align="right" | 9 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Chroom]] || 0,2 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Stikstof]] || 0,01 %
|--
| [[Yster]] || align="right" | 9 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Kalium]] || 0,1 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Waterstof]] || 0,005 %
|--
| [[Magnesium]] || align="right" | 5 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Mangaan]] || 0,1 % || style="background-color:Gainsboro;" | &nbsp; || [[Helium]] || 0,002 %
|--
|}

==Fisiese eienskappe==
===Oppervlak===
Anders as die Aarde het die Maan feitlik geen magneetveld of atmosfeer wat as ’n soort beskerming teen kosmiese deeltjies en sonstraling kan dien nie; sy geskroeide oppervlak is gevolglik met kraters besaai. Die oppervlak is hoofsaaklik bedek met fyn korreltjies glasagtige, verharde basalt, obsidiaan en ander gesteentes.
{{Multibeeld
 |wydte=135
 |align=center
 |header=Die Maan
 |beeld1=LRO WAC Nearside Mosaic.jpg
 |onderskrif1=Die voorkant.
 |beeld2=Moon Farside LRO.jpg
 |onderskrif2=Die agterkant.
 |beeld3=LRO WAC North Pole Mosaic (PIA14024).jpg
 |onderskrif3=Die noordpool.
 |beeld4=LRO WAC South Pole Mosaic.jpg
 |onderskrif4=Die suidpool.
}}

====Topografie====
Die Maan se sigbaarste topografiese eienskap is die reusagtige Suidpool-Aitkenbekken aan die agterkant wat sowat 2&nbsp;240&nbsp;km breed is; dit is die grootste krater op die Maan en die tweede grootste bevestigde impakkrater in die Sonnestelsel.<ref name="Spudis1994">{{cite journal |doi=10.1126/science.266.5192.1848 |last=Spudis |first=Paul D. |author2=Reisse, Robert A. |author3=Gillis, Jeffrey J. |date=1994 |title=Ancient Multiring Basins on the Moon Revealed by Clementine Laser Altimetry |journal=Science |volume=266 |issue=5192 |pages=1848–1851 |bibcode=1994Sci...266.1848S |pmid=17737079|s2cid=41861312 }}</ref><ref>{{cite journal |doi=10.1029/97GL01718 |first1=C.M. |last1=Pieters |first2=S. |last2=Tompkins |first3=J.W. |last3=Head |first4=P.C. |last4=Hess |title=Mineralogy of the Mafic Anomaly in the South Pole‐Aitken Basin: Implications for excavation of the lunar mantle |journal=Geophysical Research Letters |volume=24 |issue=15 |pages=1903–1906 |date=1997 |bibcode=1997GeoRL..24.1903P |hdl=2060/19980018038|hdl-access=free }}</ref> Teen 13 km diep is sy bodem die laagste punt op die oppervlak.<ref name="Spudis1994" /><ref>{{cite journal |url=http://www.psrd.hawaii.edu/July98/spa.html |title=The Biggest Hole in the Solar System |page=20 |last=Taylor |first=G.J. |date=17 Julie 1998 |journal=Planetary Science Research Discoveries |access-date=12 April 2007 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070820042129/http://www.psrd.hawaii.edu/July98/spa.html |archive-date=20 Augustus 2007 |bibcode=1998psrd.reptE..20T}}</ref> 

Die hoogste punte op die oppervlak is reg noordoos daarvan, en daar is al voorgestel dit is verdik deur die skuins vormingsimpak wat die Suidpool-Aitkenbekken veroorsaak het.<ref>{{cite journal |last=Schultz |first=P.H. |date=March 1997 |page=1259 |volume=28 |title=Forming the south-pole Aitken basin – The extreme games |journal=Conference Paper, 28th Annual Lunar and Planetary Science Conference |bibcode=1997LPI....28.1259S}}</ref> Ander groot impakkraters soos die maria Imbrium, Serenitatis, Crisium, Smythii en Orientale is ook baie diep en het hoë rande.<ref name="Spudis1994" /> Die oppervlak aan die Maan se agterkant is gemiddeld sowat 1,9&nbsp;km hoër as dié aan die voorkant.<ref name="W06" />

[[Beeld:Near and far sides of Moon, small geological map.jpg|thumb|Geologiese verskynsels op die Maan (voorkant met die noordpool links; agterkant met die suidpool regs.]]
[[Beeld:MoonTopoLOLA.png|thumb|Topografie van die Maan.]]
[[Beeld:Moon_elevation_2.stl|thumb|STL-3D-model van die Maan met ’n oordrywing van 10× van die hoogtes.]]
Die ontdekking van [[Geologiese breuke|breukkranse]] deur die Lunar Reconnaissance Orbiter dui daarop dat die Maan in die afgelope miljard jaar gekrimp het, met sowat 90&nbsp;m.<ref>{{cite web |publisher=NASA |title=NASA's LRO Reveals 'Incredible Shrinking Moon' |date=19 Augustus 2010 |url=http://www.nasa.gov/mission_pages/LRO/news/shrinking-moon.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100821124252/http://www.nasa.gov/mission_pages/LRO/news/shrinking-moon.html |archive-date=21 Augustus 2010}}</ref> Soortgelyke krimpingsverskynsels kom op [[Mercurius]] voor. In die onlangse bestudering van meer as 12&nbsp;000 foto's wat die Orbiter geneem het, is waargeneem Mare Frigoris naby die noordpool, ’n groot bekken wat as geologies onaktief beskou is, is besig om te kraak en skuif. Omdat die Maan nie [[Plaattektoniek|tektoniese plate]] het nie, geskied sy tektoniese aktiwiteit langsaam en ontwikkel krake namate dit oor die jare hitte verloor.<ref>{{Cite journal |last1=Watters |first1=Thomas R. |last2=Weber |first2=Renee C. |last3=Collins |first3=Geoffrey C. |last4=Howley |first4=Ian J. |last5=Schmerr |first5=Nicholas C. |last6=Johnson |first6=Catherine L. |date=June 2019 |title=Shallow seismic activity and young thrust faults on the Moon |journal=Nature Geoscience|publication-date=13 Mei 2019 |volume=12 |issue=6 |pages=411–417 |doi=10.1038/s41561-019-0362-2 |bibcode=2019NatGe..12..411W |s2cid=182137223 |issn=1752-0894 }}</ref>

====Vulkaniese verskynsels====
Die donker en relatief plat maanvlaktes, wat duidelik met die blote oog gesien kan word, word "maria" ([[Latyn]] vir "seë"; [[enkelvoud]]: "mare") genoem omdat eens geglo is hulle is vol [[water]];<ref>{{cite book |author=Wlasuk, Peter |title=Observing the Moon |url=https://books.google.com/books?id=TWtLIOlPwS4C |date=2000 |publisher=Springer |isbn=978-1-85233-193-1 |page=19}}</ref> dit is nou bekend dat hulle groot poele verharde, antieke [[lawa|basaltlawa]] is. Hoewel soortgelyk aan basalte op Aarde, bevat maanbasalte meer [[yster]] en geen [[Mineraal|minerale]] wat deur water verander is nie.<ref>{{cite web |url=http://www.psrd.hawaii.edu/April04/lunarAnorthosites.html |title=The Oldest Moon Rocks |last=Norman |first=M. |work=Planetary Science Research Discoveries |publisher=Hawai'i Institute of Geophysics and Planetology |date=21 April 2004 |access-date=12 April 2007 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070418152325/http://www.psrd.hawaii.edu/April04/lunarAnorthosites.html |archive-date=18 April 2007}}</ref> Die meeste van dié lawa het in die laagtes ingevloei wat met impakkraters verbind word. Verskeie [[geologiese provinsie]]s wat [[Vulkaan#Skildvulkane|skildvulkane]] bevat, word binne-in die maria aan die Maan se voorkant aangetref.<ref>{{cite journal |last=Head |first=L.W.J.W. |title=Lunar Gruithuisen and Mairan domes: Rheology and mode of emplacement |journal=Journal of Geophysical Research |date=2003 |volume=108 |url=http://www.agu.org/pubs/crossref/2003/2002JE001909.shtml |access-date=12 April 2007 |issue=E2 |doi=10.1029/2002JE001909 |page=5012 |bibcode=2003JGRE..108.5012W |citeseerx=10.1.1.654.9619 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070312071105/http://www.agu.org/pubs/crossref/2003/2002JE001909.shtml |archive-date=12 Maart 2007}}</ref>

[[Beeld:14284-Moon-Maskelyne-LRO-20141012.jpg|thumb|200px|links|Getuienis van vulkanisme toe die Maan nog jonk was.]]
[[Beeld:Moon names.svg|thumb|Die voorkant van die maan met groot maria en kraters aangedui.]]
Feitlik al die maria is aan die voorkant van die Maan; dit bedek sowat 31% van die oppervlak daar,<ref name="worldbook">{{cite web |last=Spudis |first=P.D. |date=2004 |url=http://www.nasa.gov/worldbook/moon_worldbook.html |title=Moon |publisher=World Book Online Reference Center, Nasa |archive-url=https://web.archive.org/web/20130703162844/http://www.nasa.gov/worldbook/moon_worldbook.html |archive-date=3 Julie 2013 |access-date=12 April 2007}}</ref> in vergelyking met 2% aan die agterkant.<ref>{{cite journal |last1=Gillis |first1=J.J. |last2=Spudis |first2=P.D. |title=The Composition and Geologic Setting of Lunar Far Side Maria |journal=Lunar and Planetary Science |date=1996 |volume=27 |page=413 |bibcode=1996LPI....27..413G}}</ref> Dit is vermoedelik vanweë die konsentrasie van hitteproduserende elemente onder die kors aan die voorkant, soos gesien met [[gammastraal]][[spektroskopie]], wat kon veroorsaak het dat die onderliggende [[mantel]] warm geword, gedeeltelik gesmelt, na die oppervlak gestyg en uitgebars het.<ref name="S06">{{cite journal |last1=Shearer |first1=Charles K. |last2=Hess |first2=Paul C. |last3=Wieczorek |first3=Mark A. |last4=Pritchard |first4=Matt E. |last5=Parmentier |first5=E. Mark |last6=Borg |first6=Lars E. |last7=Longhi |first7=John |last8=Elkins-Tanton |first8=Linda T. |last9=Neal |first9=Clive R. |last10=Antonenko |first10=Irene |last11=Canup |first11=Robin M. |last12=Halliday |first12=Alex N. |last13=Grove |first13=Tim L. |last14=Hager |first14=Bradford H. |last15=Lee |first15=D.-C. |last16=Wiechert |first16=Uwe |title=Thermal and magmatic evolution of the Moon |journal=Reviews in Mineralogy and Geochemistry |volume=60 |issue=1 |pages=365–518 |date=2006 |doi=10.2138/rmg.2006.60.4 |bibcode=2006RvMG...60..365S |s2cid=129184748 |url=https://semanticscholar.org/paper/70117035856f362a55fd592b49e6d35b8fe2c3f9 |access-date=2 Desember 2019 |archive-date=19 Augustus 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200819021945/https://www.semanticscholar.org/paper/Thermal-and-Magmatic-Evolution-of-the-Moon-Shearer-Hess/70117035856f362a55fd592b49e6d35b8fe2c3f9 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite journal |url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/281/5382/1484 |title=Global Elemental Maps of the Moon: The Lunar Prospector Gamma-Ray Spectrometer |author=Lawrence |journal=Science |volume=281 |issue=5382 |pages=1484–1489 |doi=10.1126/science.281.5382.1484 |date=11 Augustus 1998 |access-date=29 Augustus 2009 |pmid=9727970 |bibcode=1998Sci...281.1484L |author2=D.J. |display-authors=2 |last3=Barraclough |first3=BL |last4=Binder |first4=AB |last5=Elphic |first5=RC |last6=Maurice |first6=S |last7=Thomsen |first7=DR |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090516065007/http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/281/5382/1484 |archive-date=16 Mei 2009|doi-access=free }}</ref><ref>{{cite journal |url=http://www.psrd.hawaii.edu/Aug00/newMoon.html |title=A New Moon for the Twenty-First Century |page=41 |last=Taylor |first=G.J. |journal=Planetary Science Research Discoveries |date=31 Augustus 2000 |access-date=12 April 2007 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120301074958/http://www.psrd.hawaii.edu/Aug00/newMoon.html |archive-date=1 Maart 2012 |bibcode=2000psrd.reptE..41T}}</ref> Die meeste van die Maan se mare-basalte het in die Imbriese Periode, 3-3,5&nbsp;miljard jaar gelede, uitgebars, hoewel met radiometings vasgestel is sommige is tot 4,2&nbsp;miljard jaar oud.<ref name="Papike">{{cite journal |last=Papike |first=J. |author2=Ryder, G. |author3=Shearer, C. |title=Lunar Samples |journal=Reviews in Mineralogy and Geochemistry |volume=36 |pages=5.1–5.234 |date=1998}}</ref> In 2006 het ’n studie van die Ina-krater getoon geriffelde, redelik stofvrye verskynsels vanweë die gebrek aan [[erosie]] deur invallende puin, is blykbaar net 2&nbsp;miljoen jaar oud.<ref name=Berardelli>{{cite journal |url=http://news.sciencemag.org/2006/11/long-live-moon |title=Long Live the Moon! |journal=Science |date=9 November 2006 |author=Phil Berardelli |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141018153016/http://news.sciencemag.org/2006/11/long-live-moon |archive-date=18 Oktober 2014 |access-date=14 Oktober 2014 }}</ref> Maanskuddings en gasvrystellings dui ook op ’n mate van voortgesette maanaktiwiteit.<ref name=Berardelli /> 

In 2014 het [[Nasa]] aangekondig daar is "wydverspreide getuienis van vulkanisme toe die Maan jonk was" op 70 onreëlmatige mare-kolle wat deur die Lunar Reconnaissance Orbiter geïdentifiseer is; daarvan was sommige jonger as 50 miljoen jaar. Dit hou die moontlikheid in van ’n veel warmer maanmantel as wat voorheen aanvaar is, ten minste aan die voorkant waar die diep kors aansienlik warmer is vanweë die groter konsentrasie van [[Radioaktiwiteit|radioaktiewe]] elemente.<ref>{{cite web |url=http://news.discovery.com/space/imps-reveal-volcanoes-erupted-recently-on-the-moon-141014.htm |title=Volcanoes Erupted 'Recently' on the Moon |publisher=Discovery News |date=14 Oktober 2014 |author=Jason Major |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20141016190653/http://news.discovery.com/space/imps-reveal-volcanoes-erupted-recently-on-the-moon-141014.htm |archive-date=16 Oktober 2014}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.nasa.gov/press/2014/october/nasa-mission-finds-widespread-evidence-of-young-lunar-volcanism/#.VDxNw0t3uxo |title=NASA Mission Finds Widespread Evidence of Young Lunar Volcanism |publisher=NASA |date=12 Oktober 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150103095208/http://www.nasa.gov/press/2014/october/nasa-mission-finds-widespread-evidence-of-young-lunar-volcanism/#.VDxNw0t3uxo |archive-date=3 Januarie 2015}}</ref><ref>{{cite journal |url=http://news.sciencemag.org/space/2014/10/recent-volcanic-eruptions-moon |title=Recent volcanic eruptions on the moon |journal=Science |date=12 Oktober 2014 |author=Eric Hand |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20141014092239/http://news.sciencemag.org/space/2014/10/recent-volcanic-eruptions-moon |archive-date=14 Oktober 2014}}</ref> Kort tevore is bewyse gelewer van basaltiese vulkanisme van 2-10&nbsp;miljoen jaar jonger in die krater Lowell<ref>{{cite journal |last1=Srivastava |first1=N. |last2=Gupta |first2=R.P. |year=2013 |title=Young viscous flows in the Lowell crater of Orientale basin, Moon: Impact melts or volcanic eruptions? |journal=Planetary and Space Science |volume=87 |pages=37–45 |doi=10.1016/j.pss.2013.09.001 |bibcode=2013P&SS...87...37S}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Gupta |first1=R.P. |last2=Srivastava |first2=N. |last3=Tiwari |first3=R.K. |year=2014 |title=Evidences of relatively new volcanic flows on the Moon |journal=Current Science |volume=107 |issue=3 |pages=454–460}}</ref> in die mare Orientale, wat in die oorgangsone tussen die voor- en agterkant van die Maan lê. ’n Aanvanklik warmer mantel en/of plaaslike verryking van hitteproduserende elemente in die mantel kon verantwoordelik gewees het vir verlengde aktiwiteit ook aan die agterkant in die mare Orientale.<ref>{{cite journal |last1=Whitten |first1=J. |year=2011 |title=Lunar mare deposits associated with the Orientale impact basin: New insights into mineralogy, history, mode of emplacement, and relation to Orientale Basin evolution from Moon Mineralogy Mapper (M3) data from Chandrayaan-1 |url=https://semanticscholar.org/paper/8ec5da6de2647d62ef26cd2fe1e7012224b1585f |journal=Journal of Geophysical Research |volume=116 |page=E00G09 |doi=10.1029/2010JE003736 |bibcode=2011JGRE..116.0G09W |s2cid=7234547 |access-date=2 Desember 2019 |archive-date=19 Augustus 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200819021909/https://www.semanticscholar.org/paper/Lunar-mare-deposits-associated-with-the-Orientale-Whitten-Head/8ec5da6de2647d62ef26cd2fe1e7012224b1585f |url-status=live |doi-access=free }}</ref>

Die ligter streke van die Maan word terrae, of hooglande, genoem omdat hulle hoër as die meeste maria is. Hulle dateer van 4,4&nbsp;miljard jaar gelede.<ref name="Papike" /><ref name="Hiesinger">{{cite journal |last=Hiesinger |first=H. |author2=Head, J.W. |author3=Wolf, U. |author4=Jaumanm, R. |author5=Neukum, G. |title=Ages and stratigraphy of mare basalts in Oceanus Procellarum, Mare Numbium, Mare Cognitum, and Mare Insularum |journal=Journal of Geophysical Research |volume=108 |issue=E7 |page=1029 |date=2003 |doi=10.1029/2002JE001985 |bibcode=2003JGRE..108.5065H |s2cid=9570915 |url=https://semanticscholar.org/paper/73004a464fb36e7552d06d3ea4376e5f1c362dca |access-date=2 Desember 2019 |archive-date=19 Augustus 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200819021946/https://www.semanticscholar.org/paper/Ages-and-stratigraphy-of-mare-basalts-in-Oceanus-Hiesinger-Head/73004a464fb36e7552d06d3ea4376e5f1c362dca |url-status=live |doi-access=free }}</ref> In teenstelling met berge op die Aarde, is geen van dié op die Maan sover bekend deur tektoniese aktiwiteit gevorm nie.<ref>{{cite web |last=Munsell |first=K. |publisher=NASA |work=Solar System Exploration |title=Majestic Mountains |url=http://sse.jpl.nasa.gov/educ/themes/display.cfm?Item=mountains |date=4 Desember 2006 |access-date=12 April 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080917055643/http://sse.jpl.nasa.gov/educ/themes/display.cfm?Item=mountains |archive-date=17 September 2008}}</ref>

Die konsentrasie van maria aan die voorkant van die Maan weerspieël waarskynlik die aansienlik dikker kors van die hooglande aan die agterkant, wat gevorm kon gewees het in ’n botsing teen ’n stadige spoed teen ’n tweede maan van die Aarde ’n paar tienmiljoene jare ná hulle vorming.<ref>{{cite journal |author=Richard Lovett |url=http://www.nature.com/news/2011/110803/full/news.2011.456.html#B1 |title=Early Earth may have had two moons: Nature News |journal=Nature |access-date=1 November 2012 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121103145236/http://www.nature.com/news/2011/110803/full/news.2011.456.html#B1 |archive-date=3 November 2012 |doi=10.1038/news.2011.456 |year=2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://theconversation.edu.au/was-our-two-faced-moon-in-a-small-collision-2659 |title=Was our two-faced moon in a small collision? |publisher=Theconversation.edu.au |access-date=1 November 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130130004522/http://theconversation.edu.au/was-our-two-faced-moon-in-a-small-collision-2659 |archive-date=30 Januarie 2013 }}</ref>

====Impakkraters====
[[Lêer:Moon-craters.jpg|duimnael|links|200px|Die krater Daidalos.]]
Die ander groot geologiese proses wat die Maan se oppervlak beïnvloed het, is die vorming van impakkraters<ref>{{cite book |last=Melosh |first=H. J. |title=Impact cratering: A geologic process |date=1989 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-504284-9}}</ref> toe [[asteroïde]]s en [[komete]] teen die oppervlak gebots het. Daar is na raming sowat 300&nbsp;000 kraters wat breër as 1&nbsp;km is net aan die voorkant van die Maan.<ref>{{cite web |title=Moon Facts |url=http://planck.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=31412 |work=SMART-1 |publisher=European Space Agency |date=2010 |access-date=12 Mei 2010 |archive-date=17 Maart 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120317004513/http://planck.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=31412 |url-status=dead }}</ref> Die Maan se geologiese tydskaal is gebaseer op die prominentste impakvoorvalle, insluitende die Nectaris, Laer Imbrium en Orientale – strukture wat gekenmerk word deur veelvoudige ringe opgeligte materiaal tussen honderde en duisende kilometers breed.<ref name="geologic">{{cite book |first=Don |last=Wilhelms |date=1987 |title=Geologic History of the Moon |publisher=U.S. Geological Survey |chapter-url=http://ser.sese.asu.edu/GHM/ghm_07txt.pdf |chapter=Relative Ages |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100611054723/http://ser.sese.asu.edu/GHM/ghm_07txt.pdf |archive-date=11 Junie 2010 |access-date=4 April 2010 }}</ref> Die gebrek aan ’n beduidende atmosfeer en weer- en onlangse geologiese prosesse beteken baie van dié kraters bly goed behoue. Hoewel net ’n paar bekkens met veelvoudige ringe definitief gedateer is, is hulle nuttig om relatiewe tydperke daar te stel. Omdat impakkraters teen ’n feitlik konstante tempo vermeerder, kan die getal kraters per eenheidsoppervlak getel word om die ouderdom van die oppervlak te bepaal.<ref name="geologic" /> Die radiometriese ouderdomme van rotse wat deur ’n impak gesmelt is en wat gedurende die Apollo-sendings versamel is, is tussen 3,8 en 4,1&nbsp;miljard jaar: Dit is gebruik om ’n [[Groot Bombardement|groot bombardement]] van impakte voor te stel.<ref>{{cite journal |last1=Hartmann |first1=William K. |last2=Quantin |first2=Cathy |last3=Mangold |first3=Nicolas |date=2007 |volume=186 |issue=1 |pages=11–23 |journal=Icarus |title=Possible long-term decline in impact rates: 2. Lunar impact-melt data regarding impact history |doi=10.1016/j.icarus.2006.09.009 |bibcode=2007Icar..186...11H}}</ref>

Op die Maan se oppervlak lê ’n laag deeltjies wat deur impakte veroorsaak is en oor die jare verder opgebreek het, bekend as [[regoliet]]. Die fyner regoliet, die maangrond van silikondioksiedglas, het ’n tekstuur soortgelyk aan dié van [[sneeu]] en die reuk van gebruikte [[buskruit]].<ref>{{cite web |date=30 Januarie 2006 |access-date=15 Maart 2010 |url=https://science.nasa.gov/headlines/y2006/30jan_smellofmoondust.htm |title=The Smell of Moondust |publisher=Nasa |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100308112332/http://science.nasa.gov/headlines/y2006/30jan_smellofmoondust.htm |archive-date=8 Maart 2010}}</ref> 

Die regoliet van ouer oppervlakke is gewoonlik dikker as dié van jonger oppervlakke; dit wissel in dikte van 10-20&nbsp;km op die hooglande tot 3-5&nbsp;km in die maria.<ref>{{cite book |last=Heiken |first=G. |editor1-last=Vaniman |editor1-first=D. |editor2-last=French |editor2-first=B. |title=Lunar Sourcebook, a user's guide to the Moon |date=1991 |publisher=Cambridge University Press |location=New York |isbn=978-0-521-33444-0 |page=[https://archive.org/details/lunarsourcebooku0000unse/page/736 736] |url=https://archive.org/details/lunarsourcebooku0000unse/page/736 |access-date=17 Desember 2019 |archive-date=17 Junie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200617181609/https://archive.org/details/lunarsourcebooku0000unse/page/736 |url-status=live }}</ref> Onder die fyn regoliet is die "megaregoliet", ’n laag fyn opgebreekte bodemrots van baie kilometers dik.<ref>{{cite journal |last=Rasmussen |first=K.L. |author2=Warren, P.H. |title=Megaregolith thickness, heat flow, and the bulk composition of the Moon |journal=Nature |date=1985 |volume=313 |issue=5998 |pages=121–124 |bibcode=1985Natur.313..121R |doi=10.1038/313121a0|s2cid=4245137 }}</ref>

====Teenwoordigheid van water====
Vloeibare water kan nie op die maanoppervlak voortbestaan nie. Wanneer water aan sonstraling blootgestel word, ontbind dit vinnig deur ’n proses bekend as [[fotolise]] en raak dit in die ruimte verlore. Sedert die 1960's het wetenskaplikes egter geteoretiseer dat waterys óf agtergelaat kan word deur komete wat teen die Maan bots óf vervaardig kan word deur die reaksie van [[suurstof]]ryke maanrotse en [[waterstof]] van die [[sonwind]] wat spore van water by een van die pole kan agterlaat in koue kraters wat permanent in skaduwees lê.<ref name="Margot1999" /><ref> {{cite journal |first=William R. |last=Ward |title=Past Orientation of the Lunar Spin Axis |journal=Science |date=1 Augustus 1975 |volume=189 |issue=4200 |pages=377–379 |doi=10.1126/science.189.4200.377 |pmid=17840827 |bibcode=1975Sci...189..377W|s2cid=21185695 }}</ref> Volgens [[rekenaar]]simulasies kan tot 14&nbsp;000&nbsp;km<sup>2</sup> van die oppervlak in permanente skadu's lê.<ref name="M03" /> Die teenwoordigheid van bruikbare hoeveelhede water is ’n belangrike faktor in die moontlike kostedoeltreffende omskepping van die Maan in ’n bewoonbare gebied; die vervoer van water van die Aarde af sal te duur wees.<ref name="seedhouse2009" />

In die jare sedertdien is tekens van water wel op die maanoppervlak ontdek.<ref name="moonwater_18032010" /> In 1994 het ’n radareksperiment deur die Clementine-ruimtetuig die bestaan aangedui van klein, bevrore kolle water naby die oppervlak. Latere radarwaarnemings het egter daarop gedui dit kan rotse wees wat uit jong impakkraters geskiet is.<ref>{{cite web |last=Spudis |first=P. |title=Ice on the Moon |url=http://www.thespacereview.com/article/740/1 |publisher=The Space Review |date=6 November 2006 |access-date=12 April 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070222083000/http://www.thespacereview.com/article/740/1 |archive-date=22 Februarie 2007 }}</ref> In 1998 het die neutronspektrometer aan boord van die Lunar Prospector-ruimtetuig gewys hoë konsentrasies waterstof is teenwoordig in die boonste meter regoliet naby die poolstreke.<ref name="Feldman1998" /> Stukkies vulkaniese lawa wat aan boord van [[Apollo 15]] teruggebring is Aarde toe, het klein hoeveelhede water in hulle binnekant bevat.<ref name="Saal2008" />

Die Chandrayaan-1-ruimtetuig van 2008 het sedertdien die bestaan van oppervlakwaterys bevestig. Die spektrometer wat gebruik is, het [[absorpsielyn]]e wat algemeen van waterstof is, in weerkaatste sonlig ontdek en dit het bewyse gelewer van groot hoeveelhede waterys op die oppervlak. Die konsentrasies is moontlik tot 1&nbsp;000 dele per miljoen.<ref name="Pieters2009" /> Die indirekte beligting van streke in die skadu het in 2018 bevestig daar is waterys binne ’n breedteligging van 20° van albei pole.<ref>{{cite journal |title=Direct evidence of surface exposed water ice in the lunar polar regions |first1=Shuai |last1=Li |first2=Paul G. |last2=Lucey |first3=Ralph E. |last3=Milliken |first4=Paul O. |last4=Hayne |first5=Elizabeth |last5=Fisher |first6=Jean-Pierre |last6=Williams |first7=Dana M. |last7=Hurley |first8=Richard C. |last8=Elphic |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=115 |issue=36 |pages=8907–8912 |date=Augustus 2018 |doi=10.1073/pnas.1802345115 |pmid=30126996 |pmc=6130389|bibcode=2018PNAS..115.8907L }}</ref> In 2009 het LCROSS ’n voorwerp van 2&nbsp;300&nbsp;kg teen ’n poolkrater laat bots wat permanent in die skadu lê en minstens 100&nbsp;kg water ontdek in ’n pluim materiaal wat opgeskiet het.<ref name="Planetary" /><ref name="Colaprete" /> 

Ontledings van die bevindings van die Moon Mineralogy Mapper (M3) het in Augustus 2018 vir die eerste keer "definitiewe bewyse" van waterys op die maanoppervlak onthul.<ref name=":1">{{Cite news |url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-45251370 |title=Water ice 'detected on Moon's surface' |last=Rincon |first=Paul |date=21 Augustus 2018 |work=BBC News |access-date=21 Augustus 2018 |archive-date=21 Augustus 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180821151638/https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-45251370 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.scientificamerican.com/article/beyond-the-shadow-of-a-doubt-water-ice-exists-on-the-moon/ |title=Beyond the Shadow of a Doubt, Water Ice Exists on the Moon |last=David |first=Leonard |work=Scientific American |access-date=21 Augustus 2018 |archive-date=21 Augustus 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180821125629/https://www.scientificamerican.com/article/beyond-the-shadow-of-a-doubt-water-ice-exists-on-the-moon/ |url-status=live }}</ref> Die ysneerslae is by die noord- én suidpool ontdek, hoewel dit volopper is in die suide, waar water vasgevang is in kraters en skeure wat permanent in die skadu is en dus teen die Son beskut is.<ref name=":1" /><ref name=":2" />

In Oktober 2020 het sterrekundiges die waarneming aangekondig van molekulêre water op die sonverligte maanoppervlak deur verskeie onafhanklike ruimtetuie, insluitende die [[SOFIA|Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy]] (SOFIA).<ref name="NA-20201026">{{cite journal |author=Honniball, C.I. |display-authors=et al. |title=Molecular water detected on the sunlit Moon by SOFIA |url=https://www.nature.com/articles/s41550-020-01222-x |date=26 Oktober 2020 |journal=Nature Astronomy |doi=10.1038/s41550-020-01222-x |bibcode=2020NatAs.tmp..222H |access-date=26 Oktober 2020 |archive-date=27 Oktober 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201027143615/https://www.nature.com/articles/s41550-020-01222-x |url-status=live }}</ref><ref name="NA-20201026poh">{{cite journal |author=Hayne, P.O. |display-authors=et al. |title=Micro cold traps on the Moon |url=https://www.nature.com/articles/s41550-020-1198-9 |date=26 Oktober 2020 |journal=Nature Astronomy |doi=10.1038/s41550-020-1198-9 |arxiv=2005.05369 |bibcode=2020NatAs.tmp..221H |s2cid=218595642 |access-date=26 Oktober 2020 |archive-date=27 Oktober 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201027143618/https://www.nature.com/articles/s41550-020-1198-9 |url-status=live }}</ref>

===Swaarteveld===
[[Beeld:GRAIL's gravity map of the moon.jpg|thumb|’n Swaartekragkaart van die Maan.]]

Die [[Swaartekrag|swaarteveld]] van die Maan is gemeet deur die [[Doppler-effek|Doppler-verskuiwings]] van radioseine te bestudeer wat deur ruimtetuie om die Maan uitgestuur is. Die belangrikste swaartekrageienskappe van die Maan is [[massakonsentrasie (sterrekunde)|maskons]], groot positiewe swaartekragafwykings wat verbind word met sommige van die reusagtige impakkraters. Die afwykings word deels veroorsaak deur digte mare-basaltlawavloei wat dié bekkens vul.<ref>{{cite journal |last=Muller |first=P. |author2=Sjogren, W. |title=Mascons: lunar mass concentrations |journal=Science |volume=161 |pages=680–684 |date=1968 |doi=10.1126/science.161.3842.680 |pmid=17801458 |issue=3842 |bibcode=1968Sci...161..680M|s2cid=40110502 }}</ref><ref>{{cite journal |journal=Science |author=Richard A. Kerr |title=The Mystery of Our Moon's Gravitational Bumps Solved? |volume=340 |issue=6129 |pages=138–139 |date=12 April 2013 |doi=10.1126/science.340.6129.138-a |pmid=23580504}}</ref> Dit het ’n groot invloed op die wentelbaan van ruimtetuie om die Maan. Daar is ’n paar raaisels: Lawavloei alleen kan nie al die swaartekragverskynsels verduidelik nie, en daar is van die maskons wat nie met mare-vulkanisme verband hou nie.<ref>{{cite journal |last=Konopliv |first=A. |author2=Asmar, S. |author3=Carranza, E. |author4=Sjogren, W. |author5=Yuan, D. |title=Recent gravity models as a result of the Lunar Prospector mission |journal=Icarus |volume=50 |issue=1 |pages=1–18 |date=2001 |doi=10.1006/icar.2000.6573 |bibcode=2001Icar..150....1K |url=http://techreports.jpl.nasa.gov/2000/00-1301.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20041113045200/http://techreports.jpl.nasa.gov/2000/00-1301.pdf |archive-date=13 November 2004 |citeseerx=10.1.1.18.1930}}</ref>

===Magneetveld===
Die Maan het ’n eksterne [[magneetveld]] van gewoonlik minder as 0,2&nbsp;[[Tesla (eenheid)|nanoteslas]],<ref name= "Mighani2020">{{cite journal|last1= Mighani|first1= S.|last2= Wang|first2= H.|last3= Shuster|first3= D.L.|last4= Borlina|first4= C.S.|last5= Nichols|first5= C.I.O.|last6= Weiss|first6= B.P.|title= The end of the lunar dynamo|journal= Science Advances|volume= 6|issue= 1|year= 2020|pages= eaax0883|doi= 10.1126/sciadv.aax0883|pmid= 31911941|pmc= 6938704|bibcode= 2020SciA....6..883M}}</ref> of minder as ’n honderdduisendste van die Aarde se magneetveld. Die Maan het nie op die oomblik ’n dipolêre magneetveld nie en het net korsmagnetisering wat waarskynlik baie lank gelede ontstaan het.<ref name="GB2009" /><ref>{{cite web |url=http://lunar.arc.nasa.gov/results/magelres.htm |publisher=Lunar Prospector (Nasa) |title=Magnetometer / Electron Reflectometer Results |date=2001 |access-date=17 Maart 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100527121330/http://lunar.arc.nasa.gov/results/magelres.htm |archive-date=27 Mei 2010}}</ref> Vroeg in sy geskiedenis, sowat 4&nbsp;miljard jaar gelede, het sy magneetveld waarskynlik met dié van die Aarde vandag ooreengestem.<ref name= "Mighani2020" /> Hierdie vroeë veld het moontlik verdwyn nadat die Maan se kern heeltemal gekristalliseer het.<ref name= "Mighani2020" /> 

===Atmosfeer===
[[Beeld:Apollo 17 twilight ray sketch.jpg|thumb|240px|’n Skets deur die bemanning van [[Apollo 17]].]]

Die Maan se [[atmosfeer]] is so dun, dit is feitlik ’n [[vakuum]]; dit het ’n totale massa van minder as 10&nbsp;ton.<ref>{{cite book |editor=Richard D. Johnson & Charles Holbrow |last=Globus |first=Ruth |title=Space Settlements: A Design Study |chapter=Chapter 5, Appendix J: Impact Upon Lunar Atmosphere |publisher=NASA |chapter-url=http://settlement.arc.nasa.gov/75SummerStudy/5appendJ.html |date=1977 |access-date=17 Maart 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100531205037/http://settlement.arc.nasa.gov/75SummerStudy/5appendJ.html |archive-date=31 Mei 2010 }}</ref> Die oppervlakdruk van hierdie klein massa is sowat 0,3&nbsp;[[Pascal (eenheid)|nPa]]; dit wissel na gelang van die tyd van die dag. Die bronne daarvan sluit in [[ontgassing]] en [[verstuiwing]], ’n gevolg van die bombardement van die oppervlak deur sonwind-ione.<ref name="L06" /><ref>{{cite journal |last=Crotts |first=Arlin P.S. |title=Lunar Outgassing, Transient Phenomena and The Return to The Moon, I: Existing Data |date=2008 |url=http://www.astro.columbia.edu/~arlin/TLP/paper1.pdf |bibcode=2008ApJ...687..692C |volume=687 |issue=1 |pages=692–705 |journal=The Astrophysical Journal |doi=10.1086/591634 |arxiv=0706.3949 |s2cid=16821394 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090220081142/http://www.astro.columbia.edu/~arlin/TLP/paper1.pdf |archive-date=20 Februarie 2009 |access-date=29 September 2009 }}</ref> [[Element]]e wat waargeneem word, sluit in [[natrium]] en [[kalium]], wat deur verstuiwing voortgebring word (dit word ook in die atmosfeer van [[Mercurius]] en [[Io (maan)|Io]]) aangetref); [[helium-4]] en [[neon]]<ref name="NASA-20150817">{{cite web |last=Steigerwald |first=William |title=NASA's LADEE Spacecraft Finds Neon in Lunar Atmosphere |url=http://www.nasa.gov/content/goddard/ladee-lunar-neon |date=17 Augustus 2015 |work=Nasa |access-date=18 Augustus 2015 |archive-date=19 Augustus 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150819035151/http://www.nasa.gov/content/goddard/ladee-lunar-neon/ |url-status=live }}</ref> van die sonwind; en [[Argon|argon-40]], [[Radon|radon-222]] en [[polonium|polonium-210]] vanweë ontgassing nadat dit deur [[Radioaktiwiteit|radioaktiewe verval]] in die kors en mantel geskep is.<ref name="Stern1999" /><ref>{{cite journal |last=Lawson |first=S. |author2=Feldman, W. |author3=Lawrence, D. |author4=Moore, K. |author5=Elphic, R. |author6=Belian, R. |title=Recent outgassing from the lunar surface: the Lunar Prospector alpha particle spectrometer |journal=Journal of Geophysical Research |volume=110 |issue=E9 |page=1029 |date=2005 |doi=10.1029/2005JE002433 |bibcode=2005JGRE..11009009L|doi-access=free }}</ref> Die afwesigheid van neutrale atome en molekules soos dié van [[suurstof]], [[stikstof]], [[koolstof]], [[waterstof]] en [[magnesium]], wat in die regoliet teenwoordig is, word nie verstaan nie.<ref name="Stern1999" /> [[Waterdamp]] is deur [[Chandrayaan-1]] waargeneem en wissel volgens breedtegraad, met ’n maksimum by ~60-70&nbsp;grade; dit word waarskynlik geskep deur die [[sublimasie]] van waterys in die regoliet.<ref name="Sridharan2010" /> Dié gasse keer óf terug na die regoliet vanweë die Maan se swaartekrag óf raak in die ruimte verlore vanweë sonstralingsdruk of, as hulle geïoniseer is, vanweë die sonwind se magneetveld wat hulle wegvoer.<ref name="Stern1999" />

====Stof====
’n Permanente, asimmetriese stofwolk kom om die Maan voor; dit word geskep deur klein deeltjies afkomstig van [[komete]]. Sowat 5&nbsp;ton komeetdeeltjies tref die Maan se oppervlak na raming elke 24 uur en skiet maanstof die lug in. Die stof bly sowat 10 minute bo die Maan – dit duur 5 minute om op te styg en 5 minute om weer terug te val. Gemiddeld 120&nbsp;kg stof is bo die Maan teenwoordig en styg tot 100&nbsp;km bo die oppervlak. Die hoeveelheid stofdeeltjies bereik ’n hoogtepunt tydens die [[meteoorreën]]s [[Geminides]], [[Quadrantides]], [[Taurides|Noordelike Taurides]] en Omicron Centaurides, wanneer die Aarde (en die Maan) deur komeetpuin beweeg. Die wolk is asimmetries; dit is digter naby die grens tussen die Maan se dag- en nagkant.<ref>{{cite web |title=Lopsided Cloud of Dust Discovered Around the Moon |url=http://news.nationalgeographic.com/2015/06/150617-moon-dust-cloud-comet-space |website=National Geographic News |access-date=20 Junie 2015 |first1=Nadia |last1=Drake |first2=National Geographic PUBLISHED June |last2=17 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150619052915/http://news.nationalgeographic.com/2015/06/150617-moon-dust-cloud-comet-space/ |archive-date=19 Junie 2015 |date=17 Junie 2015}}</ref><ref>{{Cite journal |title=A permanent, asymmetric dust cloud around the Moon |journal=Nature |date=18 Junie 2015 |pages=324–326 |volume=522 |issue=7556 |doi=10.1038/nature14479 |first1=M. |last1=Horányi |first2=J.R. |last2=Szalay |first3=S. |last3=Kempf |first4=J. |last4=Schmidt |first5=E. |last5=Grün |first6=R. |last6=Srama |first7=Z. |last7=Sternovsky |bibcode=2015Natur.522..324H |pmid=26085272|s2cid=4453018 }}</ref>

’n Vroeëre, digter atmosfeer wat gevorm het uit gas wat tydens vulkaanuitbarstings uitgewerp is, is deur die sonwind weggevoer en het in die ruimte verdwyn.<ref>{{cite web|url=http://time.com/4974580/nasa-moon-had-atmosphere-volcanoes|title=NASA: The Moon Once Had an Atmosphere That Faded Away|publisher=Time|access-date=14 October 2017|archive-date=14 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171014001807/http://time.com/4974580/nasa-moon-had-atmosphere-volcanoes/|url-status=live}}</ref>

===Rotasie===
Die Maan draai om sy eie as. Omdat een so ’n omwenteling net so lank duur as wat dit die Maan neem om sy wentelbaan om die Aarde te voltooi, is die Maan in ’n [[sinchroniese rotasie]] om die Aarde en wys dieselfde kant van die Maan altyd na die Aarde. 

Die rotasietydperk wissel na gelang van die verwysingsraamwerk. Daar is sideriese rotasietydperke (of die sideriese dag, met betrekking tot die [[ster]]re) en sinodiese rotasietydperke (of die [[sinodiese dag]], met betrekking tot die Son). ’n Maan-dag is ’n sinodiese dag.

Vanweë die sinchroniese rotasie stem die sideriese en sinodiese rotasietydperke ooreen met sideriese en sinodiese omwentelingstydperke (onderskeidelik 27,3 en 29,5 aarddae).<ref name="Day">{{cite web|url=https://www.universetoday.com/20524/how-long-is-a-day-on-the-moon-1/|date=10 Julie 2017|author=Matt Williams|title=How Long is a Day on the Moon?|access-date=5 Desember 2020}}</ref>

====Verskillende maande====
{| class="wikitable"
|-----
! style="background:#efefef;" | Naam
! style="background:#efefef;" | Waarde (dae)
! style="background:#efefef;" | Definisie
|-
| Sideriese maand || {{val|27.321662}} || Met verwysing na vergeleë sterre (13,368 746 34 maande per omwenteling om die Son)
|-
| Sinodiese maand || {{val|29.530589}} ||Met verwysing na die Son (fases van die Maan, 12,368 746 34 maande per omwenteling om die Son)
|-
| Tropiese maand || {{val|27.321582}} || Met verwysing na die [[dag-en-nag-ewening]]
|-
| Anomalistiese maand || {{val|27.554550}} || Met verwysing na die [[perigeum]]
|-
| Nodiese (drakoniese) maand || {{val|27.212221}} || Met verwysing na die [[maanknoop]]
|}

===Seisoene===
Die Maan se [[ashelling]] met betekking tot die [[sonnebaan]] is net 1,5424°,<ref name="SolarViews" /> baie minder as die Aarde se 23,44°. Daarom wissel die Maan se sonskyn baie minder per seisoen en speel topografiese detail ’n belangrike rol.<ref name="bbc" /> Uit foto's wat in 1994 deur die tuig Clementine geneem is, blyk dit vier bergstreke aan die rand van die krater Peary by die noordpool kan die hele dag verlig bly, wat beteken die Son skyn permanent daar. Geen sulke eienskappe kom by die suidpool voor nie. Net so is daar dele onder in baie kraters by die pole wat permanent in die skaduwee is,<ref name="M03" /> en hierdie kraters van voortdurende donkerte is uiters koud. Die Lunar Reconnaissance Orbiter het die laagte somertemperature in kraters by die suidpool gemeet teen 35&nbsp;[[Kelvin|K]] ({{nowrap|-238 °C}})<ref>{{cite web |date=17 September 2009 |url=http://www.diviner.ucla.edu/blog/?p=123 |title=Diviner News |publisher=UCLA |access-date=17 Maart 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100307031354/http://www.diviner.ucla.edu/blog/?p=123 |archive-date=7 Maart 2010}}</ref> en net 26&nbsp;K ({{nowrap|-247 °C}}) naby die [[Sonstilstand|wintersonstilstand]] in die noordpoolkrater Hermite. Dit is die koudste temperatuur wat nog deur ’n ruimtetuig in die Sonnestelsel gemeet is, selfs kouer as op [[Pluto]] se oppervlak.<ref name="bbc" /> Temperature op die Maan sal dus grootliks wissel tussen verligte en skaduryke dele.<ref>{{cite web |url=http://planetfacts.org/temperature-on-the-moon/ |title=Temperature on the Moon – Surface Temperature of the Moon – PlanetFacts.org |first=Jake |last=Rocheleau |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150527194737/http://planetfacts.org/temperature-on-the-moon/ |archive-date=27 Mei 2015 |date=21 Mei 2012}}</ref>

==Aarde-Maanstelsel==
<gallery mode="packed" heights="100px">
Beeld:Earth-moon-to-scale.svg|’n Skaalmodel van die Aarde-Maanstelsel; groottes en afstande is volgens skaal.
</gallery>
{{wide image|Moon_distance_range_to_scale.svg|800px|<center>Die minimum, gemiddelde en maksimum afstande van die Maan vanaf die Aarde, met sy hoekdeursnee soos van die Aarde se oppervlak af gesien; volgens skaal.</center>}}

===Wentelbaan===
[[Beeld:Animation of Moon orbit around Earth.gif|thumb|’n Animasie van die Maan se wentelbaan om die Aarde van 2018 tot 2027.<br />{{legend0|magenta|Maan}}{{·}}{{legend0|RoyalBlue|Aarde}}]]
[[Beeld:Earth-Moon.svg|thumb|Die Aarde-Maanstelsel (skematies).]]
[[Beeld:Dscovrepicmoontransitfull.gif|thumb|Die DSCOVR-satelliet se uitsig op die Maan wat voor die Aarde verbybeweeg.]]

Die Maan voltooi elke sowat 27,3&nbsp;dae ’n volle wentelbaan om die Aarde met betrekking tot die vaste sterre (sy sideriese tydperk). Omdat die Aarde terselfdertyd in ’n wentelbaan om die Son beweeg, duur dit effens langer voordat dieselfde [[maanfase]] na die Aarde wys – sowat 29,5&nbsp;dae (sy sinodiese tydperk).<ref name="worldbook"/> Anders as die meeste ander satelliete, is die vlak van die Maan se wentelbaan nader aan die sonnebaanvlak as aan die Aarde se ewenaarvlak. Die Maan se wentelbaan word op baie klein, komplekse en interaktiewe maniere effens deur die Son en die Aarde versteur. So roteer die Maan se wentelbaanvlak geleidelik elke 18,61 jaar,<ref>{{cite journal |authors=Haigh, I. D.; Eliot, M.; Pattiaratchi, C. |year=2011 |title=Global influences of the 18.61 year nodal cycle and 8.85 year cycle of lunar perigee on high tidal levels |journal=J. Geophys. Res. |volume=116 |issue=C6 |pages=C06025 |doi=10.1029/2010JC006645 |bibcode=2011JGRC..116.6025H |url=https://api.research-repository.uwa.edu.au/files/3380567/A0059.pdf |access-date=24 September 2019 |archive-date=12 Desember 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212170314/https://api.research-repository.uwa.edu.au/files/3380567/A0059.pdf |url-status=live }}</ref> en dit beïnvloed ander aspekte van die Maan se beweging. 

===Relatiewe grootte===
Die Maan is ’n buitengewoon groot natuurlike satelliet in verhouding met die Aarde: Sy deursnee is meer as ’n kwart van die Aarde s’n en sy massa 1/81ste van dié van die Aarde.<ref name="worldbook" /> Dit is die grootste satelliet in die Sonnestelsel in verhouding met sy planeet, hoewel [[Charon (maan)|Charon]] groter is in verhouding met die grootte van die [[dwergplaneet]] [[Pluto]], teen 1/9de van Pluto se massa.<ref group="nota">Met 27% van die deursnee en 60% van die digtheid van die Aarde, het die Maan 'n massa van 1,23% van die Aarde s'n. Charon is groter met betrekking tot Pluto, maar Pluto word nou as 'n dwergplaneet beskou.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.planetary.org/explore/topics/pluto/ |title=Space Topics: Pluto and Charon |publisher=The Planetary Society |access-date=6 April 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120218223842/http://www.planetary.org/explore/topics/pluto/ |archive-date=18 Februarie 2012}}</ref> Die Aarde en Maan se [[barisentrum]], of gemeenskaplike massamiddelpunt, lê 1&nbsp;700&nbsp;km (sowat ’n kwart van die Aarde se radius) onder die Aarde se oppervlak.

Die Aarde draai een keer in ’n sideriese maand om die Aarde-Maanbarisentrum, met 1/81ste van die spoed van die Maan, of sowat 12,5&nbsp;m per sekonde. Dié beweging word gesuperimponeer op die veel groter wentelbaan van die Aarde om die Son teen ’n snelheid van omtrent 30&nbsp;km per sekonde.

Die oppervlakte van die Maan is effens kleiner as die gesamentlike oppervlakte van [[Noord-Amerika|Noord-]] en [[Suid-Amerika]].

===Voorkoms van die Aarde af===
[[Beeld:Supermoon Nov-14-2016-minneapolis.jpg|thumb|Op 14 November 2016 was die [[supermaan]] 356&nbsp;511&nbsp;km van die middelpunt van die Aarde af,<ref>{{cite web |url=http://sivertimes.com/super-moon-exceptional-brightest-moon-in-the-sky-of-normandy-Monday-November-14/1872 |title="Super Moon" exceptional. Brightest moon in the sky of Normandy, Monday, November 14 - The Siver Times |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114232404/http://sivertimes.com/super-moon-exceptional-brightest-moon-in-the-sky-of-normandy-monday-november-14/1872 |archive-date=14 November 2016 |date=12 November 2016}}</ref> die naaste sedert 26 Januarie 1948. Dit sal nie weer nader wees voor 25 November 2034 nie.<ref>{{cite web |url=http://astrobob.areavoices.com/2016/11/10/moongazers-delight-biggest-supermoon-in-decades-looms-large-sunday-night/ |title=Moongazers Delight – Biggest Supermoon in Decades Looms Large Sunday Night |date=10 November 2016 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114170208/http://astrobob.areavoices.com/2016/11/10/moongazers-delight-biggest-supermoon-in-decades-looms-large-sunday-night/ |archive-date=14 November 2016 |access-date=5 Maart 2017 }}</ref>]]
Die Maan is in ’n [[Sinchroniese rotasie]] om die Aarde; dit draai om sy eie as in dieselfde tyd as wat dit om die Aarde wentel. Dit lei daartoe dat dieselfde kant van die Maan altyd na die Aarde wys. Vanweë die uitwerking van [[librasie]] kan sowat 59% van die Maan se oppervlak in werklikheid van die Aarde af gesien word. Die "agterkant" van die Maan word dikwels die "donker kant" genoem, maar dit kry net soveel sonskyn as die "voorkant"; dit is elke 29,5 aarddae ten volle verlig. Tydens [[donkermaan]] is die voorkant donker.<ref>{{cite web |title=Dark Side of the Moon |author=Phil Plait |publisher=Bad Astronomy: Misconceptions |url=http://www.badastronomy.com/bad/misc/dark_side.html |access-date=15 Februarie 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100412192834/http://www.badastronomy.com/bad/misc/dark_side.html |archive-date=12 April 2010}}</ref>

[[Beeld:Trifecta Morning Mountain Moonset 01-31-2018.jpg|thumb|links|280px|’n Volmaan lyk soos ’n halfmaan tydens ’n maansverduistering terwyl die Maan in [[Kalifornië]] ondergaan (Januarie 2018).]]
Die Maan het aanvanklik vinniger gedraai, maar sy rotasie het vroeg in sy geskiedenis verlangsaam en dit het in ’n sinchroniese rotasie gegaan vanweë die [[wrywing]]seffekte wat verbind word met [[gety]]vervormings deur die Aarde.<ref>{{cite journal |last=Alexander |first=M.E. |title=The Weak Friction Approximation and Tidal Evolution in Close Binary Systems |journal=Astrophysics and Space Science |date=1973 |volume=23 |issue=2 |pages=459–508 |bibcode=1973Ap&SS..23..459A |doi=10.1007/BF00645172|s2cid=122918899 }}</ref> Mettertyd is die energie van die Maan se rotasie om sy as in hitte omgesit, totdat daar geen rotasie van die Maan relatief tot die Aarde was nie. In 2016 het planetêre wetenskaplikes in data wat lank tevore op [[Nasa]] se Lunar Prospector-sending ingesamel is, twee waterstofryke streke (mees waarskynlik voormalige waterys) aan teenoorgestelde kant van die Maan ontdek. Hierdie twee kolle was vermoedelik die Maan se pole miljarde jare gelede voordat dit in ’n sinchroniese rotasie gegaan het.<ref>{{cite news |title=Moon used to spin 'on different axis' |publisher=BBC |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-35883576 |access-date=23 Maart 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160323203442/http://www.bbc.com/news/science-environment-35883576 |archive-date=23 Maart 2016 |work=BBC News |date=23 Maart 2016}}</ref>

Die Maan het ’n besonder lae [[albedo]] en weerkaats net effens meer lig as uitgetrapte teer. Desondanks is dit die helderste voorwerp in die naglug naas die Son.<ref name="worldbook" /><ref group="nota">Die Son se [[skynbare magnitude]] is -26,7, terwyl die volmaan s'n -12,7 is.</ref> Dit is deels vanweë die [[Seeligereffek]]; die Maan is met kwartmaan net 1/10de so helder as met [[volmaan]].<ref name="Moon" /> Die Maan lyk ook helderder omdat die agtergrond so donker is. Dit lyk ook groter wanneer dit naby die horison is, maar dit is ’n blote sielkundige effek, bekend as die [[maanillusie]], wat in die 7de eeu&nbsp;v.C. al die eerste keer beskryf is.<ref>{{cite book |last=Hershenson |first=Maurice |title=The Moon illusion |date=1989 |publisher=Routledge |isbn=978-0-8058-0121-7 |page=5}}</ref> Die volmaan se hoekdeursnee is (gemiddeld) sowat 0,52° in die lug, rofweg dieselfde as die skynbare grootte van die Son.

Die Maan se hoogste posisie met [[kulminasie]] wissel na gelang van die [[maanfase]] en tyd van die jaar. Die volmaan is die hoogste in die lug tydens die [[winter]] (vir albei halfrondes). Die oriëntasie van die sirkelmaan hang ook af van die breedteligging van die plek van waarneming; ’n waarnemer in die [[trope]] kan ’n glimlagvormige sekelmaan sien (met die punte wat boontoe wys).<ref>{{cite web |url=http://curious.astro.cornell.edu/our-solar-system/46-our-solar-system/the-moon/observing-the-moon/124-is-the-moon-seen-as-a-crescent-and-not-a-boat-all-over-the-world-is-the-same-phase-of-the-moon-visible-from-the-northern-and-southern-hemispheres-advanced |publisher=Curious About Astronomy |title=Is the Moon seen as a crescent (and not a "boat") all over the world? |date=18 Oktober 2002 |first=K. |last=Spekkens |access-date=28 September 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151016011356/http://curious.astro.cornell.edu/our-solar-system/46-our-solar-system/the-moon/observing-the-moon/124-is-the-moon-seen-as-a-crescent-and-not-a-boat-all-over-the-world-is-the-same-phase-of-the-moon-visible-from-the-northern-and-southern-hemispheres-advanced |archive-date=16 Oktober 2015}}</ref> By die [[Noordpool]] en die [[Suidpool]] is die maan twee weke lank in elke 27,3 dae sigbaar. 

Die Maan se afstand van die Aarde af wissel van omtrent 356&nbsp;400&nbsp;km tot 406&nbsp;700&nbsp;km tydens onderskeidelik [[perigeum]] (naaste afstand) en [[apogeum]] (verste afstand). Op 14 November 2016 was dit die naaste aan die Aarde tydens volmaan sedert 1948 – 14% nader as sy verste posisie tydens apogeum.<ref>{{cite web |url=http://www.space.com/34515-supermoon-guide.html |title=Supermoon November 2016 |date=13 November 2016 |access-date=14 November 2016 |publisher=Space.com |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114220725/http://www.space.com/34515-supermoon-guide.html |archive-date=14 November 2016}}</ref> 

Daar was histories omstredenheid oor of verskynsels op die Maan se oppervlak mettertyd verander. Vandag word baie van dié bewerings as ’n illusie beskou omdat die Maan onder verskillende lig- en sigtoestande gesien word en weens swak tekeninge. Ontgassing kom egter wel voor en kan lei tot klein veranderings in die voorkoms van die Maan. Onlangs is voorgestel ’n streek van sowat 3&nbsp;km breed is verander deur ’n gasvrystellingsvoorval sowat ’n miljoen jaar gelede.<ref>{{cite journal |url=http://www.psrd.hawaii.edu/Nov06/MoonGas.html |last=Taylor |first=G.J. |title=Recent Gas Escape from the Moon |page=110 |journal=Planetary Science Research Discoveries |date=8 November 2006 |access-date=4 April 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070304055515/http://www.psrd.hawaii.edu/Nov06/MoonGas.html |archive-date=4 Maart 2007 |bibcode=2006psrd.reptE.110T }}</ref><ref>{{cite journal |last=Schultz |first=P.H. |author2=Staid, M.I. |author3=Pieters, C.M. |date=2006 |title=Lunar activity from recent gas release |journal=Nature |volume=444 |pages=184–186 |doi=10.1038/nature05303 |pmid=17093445 |issue=7116 |bibcode=2006Natur.444..184S|s2cid=7679109 }}</ref>

Die Maan se voorkoms kan verder deur die [[aardatmosfeer]] beïnvloed word. Algemene optiese verskynsels is die haloring van 22° wat gevorm word wanneer die maanlig deur yskristalle in hoë wolke gebreek word, asook kleiner koronaringe wanneer die Maan deur dun wolke skyn.<ref>{{cite web |url=http://ww2010.atmos.uiuc.edu/%28Gh%29/guides/mtr/opt/ice/halo/22.rxml |title=22 Degree Halo: a ring of light 22 degrees from the sun or moon |publisher=Department of Atmospheric Sciences, University of Illinois at Urbana–Champaign |access-date=13 April 2010 |archive-date=5 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100405070654/http://ww2010.atmos.uiuc.edu/(Gh)/guides/mtr/opt/ice/halo/22.rxml |url-status=live }}</ref>

[[Beeld:Moon_phases_en.jpg|500px|thumb|center|Die maandelikse veranderings in die hoek tussen die rigting van die sonlig, soos van die Aarde af gesien, en die gevolglike fases van die Maan, soos uit die [[Noordelike Halfrond]] gesien. In die [[Suidelike Halfrond]] is die verligte deel van die Maan aan die teenoorgestelde kant. (Afstande is nie volgens skaal nie.]]

Die verligte deel van die sigbare sfeer (graad van verligting) word bepaal deur <math>(1-\cos e)/2=\sin^2(e/2)</math>, waar <math>e</math> die [[elongasie (sterrekunde)|elongasie]] is (dus die hoek tussen die Maan, die waarnemer op Aarde en die Son).

===Getykragte===
Die [[swaartekrag]]aantrekking wat twee massas op mekaar uitoefen, neem omgekeerd eweredig af met die [[Vierkantswortel|vierkantsgetal]] van die afstand tussen die massas. Daarom veroorsaak die effens groter aantrekking wat die Maan op die kant van die Aarde uitoefen wat nader aan hom is, [[gety]]kragte. Dié kragte beïnvloed beide die [[Aardkors|kors]] en [[Oseaan|oseane]] van die Aarde.

Die duidelikste invloed van getykragte is die twee uitdyings in die Aarde se oseane, een aan die kant wat na die Maan wys en die ander een aan die teenoorgestelde kant. Dit veroorsaak hoër seevlakke bekend as [[Gety|oseaangetye]].<ref name="Lambeck1977" /> Terwyl die Aarde om sy [[Draaias|as]] draai, bly een van die uitdyings (hoogwater) "onder" die Maan, terwyl die ander een aan die ander kant van die Aarde bly. Die gevolg is dat dit twee keer in 24 uur hoogwater en twee keer laagwater is.<ref name="Lambeck1977" /> Omdat die Maan in dieselfde rigting om die Aarde wentel as waarin die Aarde draai, kom hoogwater sowat elke 12 uur en 25 minute voor; die 25 minute is vanweë die Maan se wenteling in sy baan. Die Son het dieselfde uitwerking op die Aarde, maar sy getykragte is net 40% so sterk soos die Maan s’n; die Son en Maan se heen-en-weer-spel is verantwoordelik vir spring- en dooigety.<ref name="Lambeck1977" /> 

{{Multibeeld
   | wydte       = 180
   | voetskrif   = <center>’n Animasie van die Maan soos dit in ’n maand deur sy fases beweeg, soos in 2007 gesien. Die oënskynlike skommeling van die Maan is bekend as [[librasie]]. Die oënskynlike verandering in grootte is vanweë die [[Eksentrisiteit (sterrekunde)|eksentrisiteit]] van die Maan se wentelbaan.</center>
   | beeld1      = South-Lunar libration with phase Oct 2007 (continuous loop).gif
   | onderskrif1 = Suidelike Halfrond.
   | beeld2      = Lunar libration with phase Oct 2007 (continuous loop).gif‎
   | onderskrif2 = Noordelike Halfrond.
    }}
Die Maan het ook ’n invloed op die Aarde se soliede dele; dit veroorsaak ’n uitbulting van die soliede deel van die Aarde die naaste aan die Maan, en dit dien as ’n [[wringkrag]] in die teenoorgestelde rigting as die Aarde se rotasie. Dit "dreineer" die Aarde se rotasie van [[hoekmomentum]] en [[kinetiese energie]] en verlangsaam die Aarde se rotasie.<ref name="Lambeck1977" /><ref name="touma1994" /> Dié hoekmomentum van die Aarde wat verlore gaan, word na die Maan oorgedra in ’n proses wat as getyversnelling bekend is, en dit plaas die Maan in ’n wyer wentelbaan. Dit laat op sy beurt die Maan stadiger om die Aarde wentel. Die afstand tussen die Aarde en die Maan is dus stadig aan die toeneem en gevolglik draai die Aarde al hoe stadiger.<ref name="touma1994" /> Die Maan se afstand neem elke jaar met sowat 38&nbsp;mm toe<ref>{{cite journal |last=Chapront |first=J. |author2=Chapront-Touzé, M. |author3=Francou, G. |date=2002 |title=A new determination of lunar orbital parameters, precession constant and tidal acceleration from LLR measurements |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=387 |issue=2 |pages=700–709 |doi=10.1051/0004-6361:20020420 |bibcode=2002A&A...387..700C |s2cid=55131241 |url=http://pdfs.semanticscholar.org/d5ac/4307c52565ac12a075b283b52e07165b60ed.pdf |access-date=12 April 2020 |archive-date=12 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200412142547/http://pdfs.semanticscholar.org/d5ac/4307c52565ac12a075b283b52e07165b60ed.pdf |url-status=live }}</ref> (rofweg die spoed waarteen menslike vingernaels groei).<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-12311119 |title=Why the Moon is getting further away from Earth |newspaper=BBC News |date=1 Februarie 2011 |access-date=18 September 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925185706/http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-12311119 |archive-date=25 September 2015}}</ref>

[[Atoomhorlosie]]s wys ook die aarddag neem elke jaar met sowat 15&nbsp;[[Sekonde|mikrosekondes]] toe,<ref>{{cite web |last=Ray |first=R. |date=15 Mei 2001 |url=http://bowie.gsfc.nasa.gov/ggfc/tides/intro.html |title=Ocean Tides and the Earth's Rotation |publisher=IERS Special Bureau for Tides |access-date=17 Maart 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100327084125/http://bowie.gsfc.nasa.gov/ggfc/tides/intro.html |archive-date=27 Maart 2010 }}</ref> en dit laat die tempo toeneem waarteen [[Coordinated Universal Time|UTC]] met skrikkelsekondes aangepas word.

As dié toestand nie versteur sou word nie, sou getyweerstand voortduur totdat die Aarde se rotasie en die wenteltydperk van die Maan dieselfde is, wat sou meebring dat die Maan altyd op dieselfde plek op Aarde gesien word, soos tans die geval is met [[Pluto]] en sy maan [[Charon (maan)|Charon]]. Die Son sal egter lank voor dan ’n [[rooireus]]ester word en die Aarde-Maanstelsel verslind.<ref>{{cite book |author=Murray, C.D. |author2=Dermott, Stanley F. |title=Solar System Dynamics |date=1999 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-57295-8 |page=184}}</ref><ref>{{cite book |last=Dickinson |first=Terence |title=From the Big Bang to Planet X |date=1993 |publisher=Camden House |location=Camden East, Ontario |isbn=978-0-921820-71-0 |pages=79–81}}
</ref>

Op ’n soortgelyke manier ondervind die Maan se oppervlak getye van sowat 10&nbsp;cm in omvang oor 27&nbsp;dae. Dit het twee komponente: ’n vaste komponent wat deur die Aarde veroorsaak word omdat hulle in ’n [[sinchroniese rotasie]] is, en ’n wisselende komponent deur die Son.<ref name="touma1994"/> Die komponent wat deur die Aarde veroorsaak word, is vanweë [[librasie]] – ’n gevolg van die Maan se [[Eksentrisiteit (sterrekunde)|baaneksentrisiteit]] (as die Maan se wentelbaan presies rond was, sou daar net songetye gewees het).<ref name="touma1994" /> Librasie verander ook die hoek waarteen die Maan gesien word, met die gevolg dat sowat 59% van die oppervlak mettertyd van die Aarde af gesien kan word.<ref name="worldbook" /> Die opbouende stres vanweë dié getykragte vooroorsaak [[Aardbewing|maanbewings]]. Hulle is minder algemeen en swakker as dié op Aarde, maar kan tot ’n uur duur – aansienlik langer as op Aarde – vanweë die afwesigheid van [[water]] om die seismiese vibrasies te demp. Die bestaan van maanbewings was ’n verrassende ontdekking as gevolg van [[Seismologie|seismometers]] wat van 1969 tot 1972 deur [[Apollo-program|Apollo]]-ruimtevaarders op die Maan geplaas is.<ref>{{cite journal |last1=Latham |first1=Gary |date=1972 |last2=Ewing |first2=Maurice |last3=Dorman |first3=James |last4=Lammlein |first4=David |last5=Press |first5=Frank |last6=Toksőz |first6=Naft |last7=Sutton |first7=George |last8=Duennebier |first8=Fred |last9=Nakamura |first9=Yosio |title=Moonquakes and lunar tectonism |journal=Earth, Moon, and Planets |volume=4 |issue=3–4 |pages=373–382 |doi=10.1007/BF00562004 |bibcode=1972Moon....4..373L|s2cid=120692155 }}</ref>

Volgens onlangse navorsing kan die Maan se invloed op die Aarde bydra tot die handhawing van die Aarde se [[magneetveld]].<ref>{{cite web|url=https://www.skyatnightmagazine.com/news/is-the-moon-maintaining-earths-magnetism/|title=Is the Moon maintaining Earth's magnetism?|date=31 Maart 2018|author=Iain Todd|website=BBC Sky at Night Magazine|access-date=16 November 2020|archive-date=22 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922194637/https://www.skyatnightmagazine.com/news/is-the-moon-maintaining-earths-magnetism/|url-status=live}}</ref>

=== Verduisterings ===
[[Lêer:Solar eclipse 1999 4 NR.jpg|duimnael|Die sonsverduistering van 1999.]]
Verduisterings kan slegs plaasvind wanneer die Son, Maan en Aarde presies in ’n reguit lyn lê (’n verskynsel wat "[[sisigie]]" genoem word). ’n [[Sonsverduistering]] vind met [[donkermaan]] plaas, wanneer die Maan reg tussen die Son en Aarde lê. In teenstelling hiermee vind ’n [[maansverduistering]] tydens [[volmaan]] plaas, wanneer die Aarde tussen die Son en Maan lê.

Die skynbare groottes van die Maan en Son is rofweg dieselfde; albei is sowat ’n halwe graad breed. Die Son is baie groter as die Maan, maar vanweë sy veel groter afstand lyk hulle van die Aarde af min of meer ewe groot. Die wisselings in skynbare grootte vanweë hulle wentelbane wat nie rond is nie, is ook byna dieselfde, hoewel hulle in verskillende siklusse voorkom. Dit maak beide ’n algehele verduistering (wanneer die Maan groter as die Son lyk) en ’n ringverduistering (wanneer die Maan kleiner lyk) moontlik.<ref>{{cite web |first=F. |last=Espenak |date=2000 |url=http://www.mreclipse.com/Special/SEprimer.html |title=Solar Eclipses for Beginners |publisher=MrEclip |access-date=17 Maart 2010 |archive-date=24 Mei 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150524172606/http://www.mreclipse.com/Special/SEprimer.html |url-status=dead }}</ref> In ’n algehele verduistering bedek die Maan die Son se skyf heeltemal en is net die [[Sonkorona|korona]] vir die blote oog sigbaar. Omdat die afstand tussen die Maan en die Aarde stadig aan die toeneem is,<ref name="Lambeck1977" /> neem die hoekdeursnee van die Maan af. Terselfdertyd neem die Son, wat algaande ’n rooireusester word, se skynbare deursnee in die lug toe.<ref group="nota">Die deursnee van die Son neem tans toe teen 'n tempo van sowat 5% per miljard jaar. Dit is soortgelyk aan die tempo waarteen die Maan se skynbare hoekdeursnee afneem terwyl dit verder weg van die Aarde beweeg.</ref> Die kombinasie van dié twee veranderings beteken die Maan sou honderdmiljoene jare gelede die hele Son bedek het en geen ringverduisterings sou moontlik gewees het nie. Net so sal die Maan oor honderdmiljoene jare van nou af nie meer die Son heeltemal bedek nie en geen algehele verduisterings sal moontlik wees nie.<ref name=fourmilab>{{cite web |last=Walker |first=John |url=http://www.fourmilab.ch/images/peri_apo/ |title=Moon near Perigee, Earth near Aphelion |publisher=Fourmilab |date=10 Julie 2004 |access-date=25 Desember 2013 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131208153430/http://www.fourmilab.ch/images/peri_apo/ |archive-date=8 Desember 2013}}</ref>

Omdat die Maan se wentelbaan om die Aarde sowat 5,145° (5°9') skuins lê in verhouding met die [[Sonnebaan|Aarde se wentelbaan om die Son]], kom verduisterings nie met elke donker- en volmaan voor nie. Met ’n verduistering moet die Maan naby die kruising van die twee wentelvlakke lê.<ref name="eclipse" /> Die gereelde voorkoms van die verduistering van die Son deur die Maan, asook die Maan deur die Aarde, staan bekend as die [[saros]]siklus, wat omtrent 18&nbsp;jaar duur.<ref>{{cite web|url = http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/SEsaros/SEsaros.html|last = Espenak|first = F.|title = Saros Cycle|publisher = NASA|accessdate = 17 Maart 2010|archiveurl = https://archive.ph/20120524183445/http://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEsaros/SEsaros.html|archivedate = 24 Mei 2012|url-status = live}}</ref>

Omdat die Maan voortdurend ons uitsig op die uitspansel met ’n sirkelvormige gebied van 'n halwe graad breed versper,<ref>{{cite journal|title=The Square Degree as a Unit of Celestial Area|author=Guthrie, D.V. |year=1947|journal=Popular Astronomy|volume=55|pages=200–203|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1947PA.....55..200}}</ref> vind ’n verskynsel genaamd sterbedekking (of [[okkultasie]]) plaas sodra ’n helder ster of planeet agter die Maan verbybeweeg. As in gedagte gehou word dat die Son self ’n [[ster]] is, kan ’n sonsverduistering inherent as ’n okkultasie of sterbedekking beskou word. Die okkultasie van individuele sterre is nie oral op Aarde of op dieselfde tyd sigbaar nie, omdat die Maan betreklik naby aan die Aarde wentel. Vanweë die verandering wat die Maan se wentelbaan deurentyd ondergaan, word ander sterre elke jaar verduister.<ref>{{cite web|url = http://occsec.wellington.net.nz/total/totoccs.htm|title = Total Lunar Occultations|publisher = Royal Astronomical Society of New Zealand|accessdate = 17 Maart 2010|archive-date = 23 Februarie 2010|archive-url = https://web.archive.org/web/20100223022627/http://occsec.wellington.net.nz/total/totoccs.htm|url-status = dead}}</ref>

==Verkenning==
=== Vroeë verkenning ===
[[Beeld:Moon by Johannes hevelius 1645.PNG|thumb|’n Kaart van die Maan deur [[Johannes Hevelius]] uit sy ''Selenographia'' (1647), die eerste kaart wat die [[librasie]]sones ingesluit het.]]
[[Lêer:Nebra Scheibe.jpg|duimnael|250px|Die hemelskyf van Nebra – met afbeeldings van die vol- en sekelmaan.]]

Een van die oudste moontlike uitbeeldings van die Maan is die rotstekening ''Orthostat&nbsp;47'' van sowat 5&nbsp;000 jaar gelede wat in [[Ierland]] ontdek is.<ref name="Knowth">{{cite web |url=https://www.knowth.com/lunar-maps.htm |title=Lunar maps |access-date=18 September 2019 |archive-date=1 Junie 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190601184833/https://www.knowth.com/lunar-maps.htm |url-status=live }}</ref><ref name="spacetoday">{{cite web |url=http://www.spacetoday.org/SolSys/Earth/OldStarCharts.html |title=Carved and Drawn Prehistoric Maps of the Cosmos |publisher=Space Today |date=2006 |access-date=12 April 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120305162253/http://www.spacetoday.org/SolSys/Earth/OldStarCharts.html |archive-date=5 Maart 2012 }}</ref> Nog ’n geskiedkundig belangrike voorstelling van die Maan en ander hemelvoorwerpe is die sogenaamde hemelskyf van Nebra ([[Duitsland]]), ’n metaalplaat uit die [[Bronstydperk]] wat in [[1999]] ontdek is. Ook [[Stonehenge]] in [[Engeland]] dien vermoedelik as ’n soort [[sterrewag]] waarmee onder meer die wentelbaan van die Maan bepaal kan word.

’n Begrip van die maansiklusse was ’n vroeë ontwikkeling in die sterrekunde. Teen die 5de eeu&nbsp;v.C. het [[Babilon]]iese sterrekundiges die [[saros]]siklus van maansverduisterings oor 18 jaar aangeteken<ref>{{cite journal |doi=10.2307/1006543 |title=Saros Cycle Dates and Related Babylonian Astronomical Texts |first1=A. |last1=Aaboe |first2=J.P. |last2=Britton |first3=J.A. |last3=Henderson |first4=Otto |last4=Neugebauer |first5=A.J. |last5=Sachs |journal=Transactions of the American Philosophical Society |volume=81 |issue=6 |pages=1–75 |date=1991}}</ref> en [[Indië|Indiese]] sterrekundiges het die maandelikse [[Elongasie (sterrekunde)|elongasie]] van die Maan beskryf.<ref name="Sarma-Ast-Ind" /> Die [[China|Chinese]] sterrekundige Shi Shen het in die 4de eeu&nbsp;v.C. aanwysings gegee oor hoe om son- en maansverduisterings te voorspel.<ref name=Needham1986/>{{rp|page=411}}

Wetenskaplikes het ook die fisiese vorm van die Maan en die oorsaak van maanlig begin verstaan. Die [[Antieke Griekeland|antieke Griekse]] filosoof [[Anaxagoras]] {{nowrap|(† 428 v.C.)}} het geredeneer die Maan en Son is albei reusagtige ronde rotse en dat eersgenoemde die lig van laasgenoemde weerkaats.<ref>{{cite web |last=O'Connor |first=J.J. |author2=Robertson, E.F. |date=Februarie 1999 |url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Anaxagoras.html |title=Anaxagoras of Clazomenae |publisher=University of St Andrews |access-date=12 April 2007 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112072236/http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Anaxagoras.html |archive-date=12 Januarie 2012}}</ref> [[Archimedes]] (287-212&nbsp;v.C.) het ’n planetarium ontwerp wat die bewegings van die Maan en ander liggame in die Sonnestelsel kon bereken.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2008/07/31/science/31computer.html?hp |work=The New York Times |title=Discovering How Greeks Computed in 100 B.C. |date=31 Julie 2008 |access-date=9 Maart 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131204053238/http://www.nytimes.com/2008/07/31/science/31computer.html?hp |archive-date=4 Desember 2013}}</ref>

In die 2de eeu v.C. het Seleukos van Seleukië reg geteoretiseer dat [[gety]]e veroorsaak word deur die aantrekkingskrag van die Maan en dat hulle hoogte afhang van die Maan se posisie met betrekking tot die Son.<ref>{{cite journal |first=Bartel Leendert |last=van der Waerden |date=1987 |title=The Heliocentric System in Greek, Persian and Hindu Astronomy |journal=Annals of the New York Academy of Sciences |volume=500 |issue=1 |pages=1–569 |pmid=3296915 |bibcode=1987NYASA.500....1A |doi=10.1111/j.1749-6632.1987.tb37193.x|s2cid=84491987 }}</ref> In dieselfde eeu het [[Aristarchos van Samos|Aristarchos]] die grootte en die afstand van die Maan na die Aarde uitgewerk en ’n waarde vir die afstand gekry van sowat 20 keer die [[aardradius]]. Dié berekenings is aansienlik verbeter deur [[Ptolemaeus]] (90-168&nbsp;n.C.): Sy waardes van ’n gemiddelde afstand van 59&nbsp;keer die Aarde se radius en ’n deursnee van 0,292&nbsp;keer dié van die Aarde was naby die korrekte waardes van onderskeidelik sowat 60 en 0,273.<ref>{{cite book |last=Evans |first=James |title=The History and Practice of Ancient Astronomy |date=1998 |publisher=Oxford University Press |location=Oxford & New York |isbn=978-0-19-509539-5 |pages=71, 386}}</ref>

In die 2de eeu n.C. het die [[Sirië|Siriese]] satirikus Lucianus die roman'' ’n Ware Verhaal'' geskryf waarin die helde na die Maan reis en die bewoners ontmoet. In 499&nbsp;n.C. het die Indiese sterrekundige [[Aryabhata]] in sy ''Aryabhatiya'' genoem weerkaatste sonlig is die rede dat die Maan skyn.<ref>{{cite web |url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Aryabhata_I.html |title=Aryabhata the Elder |last1=Robertson |first1=E.F. |date=November 2000 |publisher=School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews |access-date=15 April 2010 |location=Skotland |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150711055702/http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Aryabhata_I.html |archive-date=11 Julie 2015}}</ref> 

[[Beeld:Galileo's sketches of the moon.png|thumb|links|180px|[[Galileo Galilei|Galileo]] se sketse van die Maan in ''Sidereus Nuncius''.]]
Gedurende die [[Middeleeuse]], voor die ontdekking van die [[teleskoop]], is al hoe meer erken dat die Maan ’n sfeer is, maar baie het geglo sy oppervlak is "heeltemal glad".<ref>{{cite web |last=Van Helden |first=A. |date=1995 |url=http://galileo.rice.edu/sci/observations/moon.html |title=The Moon |publisher=Galileo Project |access-date=12 April 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20040623085326/http://galileo.rice.edu/sci/observations/Moon.html |archive-date=23 Junie 2004}}</ref> In 1609 het die Italiaanse sterrekundige [[Galileo Galilei]] die Maan met ’n selfgemaakte "optiese glas", ’n soort [[teleskoop]], vanuit sy tuin in [[Padua]] bekyk. Danksy die vergroting van sy glas was hy die eerste mens wat bergagtige strukture en kraters op die oppervlak waargeneem het. Hy het die Maan weke lank bestudeer en sketse van die maanfases geteken, wat grootliks met fotografie in die 20ste eeu (1900's) ooreengestem het.

Die teleskopiese [[kartering]] van die Maan het gevolg. Later in die 17de eeu het Giovanni Battista Riccioli en Francesco Maria Grimaldi die verskynsels op die Maan die name gegee wat vandag nog gebruik word. Daar is eers gedink die kraters wat eerste deur Galileo gesien is, is [[Vulkaan|vulkanies]], totdat Richard Proctor in die 1870's voorgestel het hulle is deur botsings geskep.<ref name="worldbook" /> Dié siening het al hoe gewilder geraak en gelei tot die ontwikkeling van maanstratigrafie, wat teen die 1950's ’n nuwe tak van [[astrogeologie]] geword het.<ref name="worldbook" />

In [[1665]] het [[Isaac Newton]] as 'n student van 23 jaar oud navorsing oor die Maan en sy wentelbaan gedoen. Newton het homself afgevra waarom die Maan nie sommer net van die Aarde wegbeweeg nie en oor die volgende twee dekades die raaiselagtige verskynsel ontrafel, wat hy uiteindelik met sy wette as [[swaartekrag]] beskryf het.

Navorsers wat die Maan destyds met teleskope verken en donker gebiede waargeneem het, was aanvanklik daarvan oortuig dat die Maan se oppervlak met oseane bedek is. Hulle het hierdie gebiede gevolglik maria genoem (afgelei van die Latynse ''mare'', "see, oseaan"). Meer uitgebreide opnames en navorsing het egter bewys daar is geen vloeiende water op die Maan nie.

=== In die ruimtetydperk ===
[[Lêer:Mare Imbrium-Apollo17.jpg|duimnael|250px|regs|Die Mare Imbrium met die Kopernikuskrater (bo; foto geneem deur Apollo 17 van Nasa).]]
Slegs twee jaar ná die begin van [[ruimtetydperk|ruimtevaarte]] het die [[Sowjetunie]] die eerste onbemande [[ruimtetuig]] lanseer om meer gegewens oor die Maan en die moontlikheid van 'n landing op die satelliet in te win. [[Lunik-sending|Loenik 1]] het 'n baan teen 'n afstand van sowat 5&nbsp;000&nbsp;km bereik.

'n Nuwe era van navorsing oor die Maan en sy oppervlak het op [[14 September]] [[1959]] met die Sowjettuig [[Lunik-sending|Loenik 2]] begin, wat soos beplan naby die krater Autolycus in die gebied van die Mare Imbrium neergestort het. Net drie weke later het die ruimtetuig [[Lunik-sending|Loenik 3]] die eerste foto's van die Maan se agterkant oor 'n afstand van sowat 60&nbsp;000&nbsp;km geneem. Die Sowjetwetenskaplikes het gebruik gemaak van die Maan se swaartekrag om Loenik 3 in sy baan te hou. Nadat etlike honderde foto's geneem is, het hulle opnuut die posisie van die tuig verander, sodat die beeldmateriaal na die Aarde gesein kon word.

[[Lêer:Apollo VIII 1969 Issue-6c.jpg|duimnael|links|160px|Die [[Amerikaanse Posdiens]] het in 1968 'n spesiale posseël ter geleentheid van die beplande Apollo 8-sending in 1969 uitgereik.]]
Net soos die Sowjetwetenskaplikes het die Amerikaners in [[1961]] ook met 'n navorsingsprogram oor die Maan begin. Die tuig [[Ranger-program|Ranger 7]] het in [[1964]] 17 minute lank sowat 4&nbsp;300 foto's geneem wat voorwerpe met 'n deursnee van 90&nbsp;cm duidelik sigbaar afgebeeld het. Die ruimtetuie wat later gevolg het, het aanvullende beeldmateriaal opgelewer.

Die kartografiese verkenningswerk deur sowel die Sowjet- en Amerikaanse tuie, asook die [[Maanwentelprogram]]-reeks satelliete wat deur die VSA lanseer is, was 'n voorloper vir noukeurige navorsing oor die Maan en sy struktuur. Die Nasionale Ruimtevaartprogram wat die Amerikaanse president [[John F. Kennedy]] in 1961 aangekondig het, het ten doel gehad om Amerikaanse ruimtemanne op die Maan te plaas.
Tien jaar later, op [[20 Julie]] [[1969]], was die Amerikaanse [[ruimtevaarder]]s van [[Apollo 11]] die eerste aardbewoners wat op die Maan geland het.

Alhoewel dit opspraakwekkend was, was die bemande landing op die Maan in 'n sekere mate op propaganda in die [[ruimtewedloop]] eerder as wetenskaplike oorwegings gebaseer. Nadat die Amerikaners hulle doel bereik het om eerste op die Maan te wees, is die [[Apollo-program]] weens 'n tekort aan geld heeltemal afgeskaal.

Die Sowjetunie het egter voortgegaan met die outomatiese verkenning van die maan. Die verkenningstuie van die [[Loena-ruimteprogram|Loena-reeks]] het begin om maangesteentes in te samel en terug te bring na die Aarde. Loena 17 het op [[17 November]] [[1970]] in die See van Reën (Mare Imbrium) geland, 'n donker oppervlak naby die Maan se noordpool, en sy verkenningswerk met die wêreld se eerste [[maankarretjie]], [[Loenochod-ruimteprogram|Loenochod&nbsp;1]], begin. Loenochod&nbsp;1 het oor twee televisiekameras beskik om panoramabeelde te neem, asook oor 'n teleskoop, wat die bronne van [[X-strale]] uit die [[heelal]] kon ondersoek, en 'n reflektor vir laserstrale, wat gesamentlik deur Sowjet- en Franse wetenskaplikes ontwikkel is.

Loenochod&nbsp;1 was baie suksesvol en het langer gewerk as wat oorspronklik beplan is. Dit het sowat 200&nbsp;000 televisiebeelde na die Aarde gesein, navorsingswerk oor die bronne van ruimtestraling gedoen en 'n groot gedeelte van die Maan se oppervlak verken. Die tweede halfoutomatiese verkenningsvoertuig, [[Loenochod-ruimteprogram|Loenochod&nbsp;2]], het in [[Januarie]] [[1973]] op die Maan geland.

===Ná 1990===
[[Beeld:Moon Crescent - False Color Mosaic.jpg|thumb|220px|’n Kunsmatig gekleurde mosaïek wat gemaak is van ’n reeks van 53 beelde wat deur die ruimtetuig Galileo geneem is terwyl dit op 7 Desember 1992 oor die Maan se noordelike streke gevlieg het.]]

Sedert die 1990's het baie ander lande by die direkte verkenning van die Maan betrokke geraak. In 1990 het [[Japan]] die derde land geword wat ’n ruimtetuig, die Hiten, in ’n wentelbaan om die Maan geplaas het. Die tuig se sender het egter buite werking geraak en verdere wetenskaplike gebruik in die wiele gery.<ref>{{cite web |title=Hiten-Hagomoro |publisher=NASA |url=http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=Hiten&Display=ReadMore |access-date=29 Maart 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110614115823/http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=Hiten&Display=ReadMore |archive-date=14 Junie 2011}}</ref> 

In 1994 het die VSA die Clementine, ’n gesamentlike ruimtetuig van die departement van verdediging en Nasa, in ’n wentelbaan geplaas. Die eerste realistiese topografiese kaart van die Maan is daarmee verkry, asook die eerste globale multispektrale beelde van die oppervlak.<ref>{{cite web |title=Clementine information |publisher=Nasa |date=1994 |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/cleminfo.html |access-date=29 Maart 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100925095846/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/cleminfo.html |archive-date=25 September 2010}}</ref> Dit is in 1998 gevolg deur die Lunar Prospector-sending, waarvan die instrumente die teenwoordigheid van oortollige waterstof by die pole aangedui het wat waarskynlik veroorsaak word deur die teenwoordigheid van waterys in die boonste paar meter van die regoliet in kraters wat permanent in die skaduwee is.<ref>{{cite web |title=Lunar Prospector: Neutron Spectrometer |publisher=Nasa |url=http://lunar.arc.nasa.gov/results/neutron.htm |date=2001 |access-date=29 Maart 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100527105801/http://lunar.arc.nasa.gov/results/neutron.htm |archive-date=27 Mei 2010}}</ref>

{{multiple image
|direction=vertical
 |align=left
 |width=180
 |image1=Copernicus central peaks.png
 |image2=Ina (LRO).jpg
 |caption1=Copernicus se sentrale pieke, soos waargeneem deur die LRO, 2012.
 |caption2=Die Inaformasie, 2009.
}}
Die [[Europa|Europese]] SMART-1, die tweede ioonaangedrewe ruimtetuig, was van 15 November 2004 tot op 3 September 2006 in ’n wentelbaan, waarna dit teen die Maan gebots het. Dit het die eerste gedetailleerde opname gedoen van chemiese elemente op die oppervlak.<ref>{{cite web |url=http://www.esa.int/SPECIALS/SMART-1/SEMSDE1A6BD_0.html |title=SMART-1 factsheet |date=26 Februarie 2007 |publisher=European Space Agency|access-date=29 Maart 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100323044139/http://www.esa.int/SPECIALS/SMART-1/SEMSDE1A6BD_0.html |archive-date=23 Maart 2010}}</ref>

Die ambisieuse Chinese maanverkenningsprogram het begin met [[Chang'e 1]], wat van 5 November 2007 tot met sy beheerde maanbotsing op 1 Maart 2009 om die Maan gewentel het.<ref name="xinhua_20090301" /> Dit het ’n volle beeldkaart van die Maan geskep. [[Chang'e 2]] het in 2010 die Maan vinniger bereik, die Maan oor ’n tydperk van agt maande teen ’n hoër resolusie gekarteer en daarna op 13 Desember 2012 ’n verbyvlug van die [[asteroïde]] 4179 Toutatis voltooi voordat dit die diep ruimte ingevlieg het. Op 14 Desember 2013 het [[Chang'e 3]] ’n landingstuig na die Maan gestuur wat op sy beurt ’n verkenningstuig, Yutu, losgelaat het. Dit was die eerste sagte landing op die Maan sedert [[Loena-ruimteprogram|Loena 24]] in 1976 en die eerste verkenningstuigsending sedert Loenochod 2 in 1973. Nog ’n verkenningstuig, [[Chang'e 4]], is in 2019 gelanseer en dit was die eerste tuig wat op die "ander kant" van die Maan geland het.

Tussen 4 Oktober 2007 en 10 Junie 2009 het die Japannese Selene-sending ’n wenteltuig met ’n hoëdefinisievideokamera en twee klein radiosendersatelliete om die Maan gestuur. Dit het geofisikadata van die Maan gekry en die eerste hoëdefinisievideos van buite die Aarde se wentelbaan geneem.<ref>{{cite web |url=http://www.selene.jaxa.jp/en/profile/index.htm |title=KAGUYA Mission Profile |publisher=[[JAXA]] |access-date=13 April 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100328223338/http://www.selene.jaxa.jp/en/profile/index.htm |archive-date=28 Maart 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.jaxa.jp/press/2007/11/20071107_kaguya_e.html |title=KAGUYA (SELENE) World's First Image Taking of the Moon by HDTV |date=7 November 2007 |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency (JAXA) en Japan Broadcasting Corporation (NHK) |access-date=13 April 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100316190341/http://www.jaxa.jp/press/2007/11/20071107_kaguya_e.html |archive-date=16 Maart 2010}}</ref>

Indië se eerste maansending, Chandrayaan-1, het van 8 November 2008 af om die Maan gewentel totdat dit op 27 Augustus 2009 kontak verloor het. Dit het ’n chemiese, mineralogiese en geologiese kaart in hoë definisie van die oppervlak geskep en die teenwoordigheid van watermolekules in die maangrond bevestig.<ref>{{cite web |url=http://www.isro.org/Chandrayaan/htmls/mission_sequence.htm |title=Mission Sequence |date=17 November 2008 |publisher=Indian Space Research Organisation |access-date=13 April 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100706225136/http://www.isro.org/chandrayaan/htmls/mission_sequence.htm |archive-date=6 Julie 2010}}</ref> 

Die VSA het op 18 Junie 2009 die Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO), die LCROSS-botsingstuig en ’n opvolgwaarnemingstuig gelanseer. LCROSS het sy sending voltooi deur op 9 Oktober 2009 sy beplande botsing in die krater Cabeus uit te voer,<ref>{{cite web |url=http://lcross.arc.nasa.gov/observation.htm |title=Lunar CRater Observation and Sensing Satellite (LCROSS): Strategy & Astronomer Observation Campaign |date=Oktober 2009 |publisher=Nasa |access-date=13 April 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120101191735/http://lcross.arc.nasa.gov/observation.htm |archive-date=1 Januarie 2012}}</ref> terwyl die LRO bly werk en onder meer hoëresolusiefoto's geneem het. In November 2011 het die LRO oor die groot, helder krater Aristarchus gevlieg. Nasa het op 25 Desember 2011 foto's van die krater uitgereik.<ref>{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/id/45901428 |title=Giant moon crater revealed in spectacular up-close photos |publisher=NBC News |agency=Space.com |date=6 Januarie 2012 |access-date=22 November 2019 |archive-date=18 Maart 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200318031611/http://www.nbcnews.com/id/45901428 |url-status=live }}</ref>

Twee GRAIL-ruimtetuie van Nasa het omstreeks 1 Januarie 2012 om die Maan begin wentel<ref>{{cite news |url=https://phys.org/news/2011-12-twin-probes-circle-moon-gravity.html |title=Twin probes to circle moon to study gravity field |last=Chang |first=Alicia |work=Phys.org |agency=Associated Press |date=26 Desember 2011 |access-date=22 Julie 2018 |archive-date=22 Julie 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180722155828/https://phys.org/news/2011-12-twin-probes-circle-moon-gravity.html |url-status=live }}</ref> op ’n sending om meer oor die interne struktuur te wete te kom. Nasa se Lunar Atmosphere and Dust Environment Explorer (LADEE) het op 6 Oktober 2012 in ’n wentelbaan gegaan; sy doel is om die Maan se [[eksosfeer]] te bestudeer.

== Wetlike status ==
Hoewel Amerikaanse bemanningslede en die Sowjetse [[Loena-ruimteprogram|Loena-sendings]] vlae van die twee lande op die Maan gelaat het, besit niemand enige deel van die Maan nie.<ref name="unoosa_q6">{{cite web |url=http://www.unoosa.org/oosa/en/FAQ/splawfaq.html#Q6 |title=Can any State claim a part of outer space as its own? |publisher=United Nations Office for Outer Space Affairs |access-date=28 Maart 2010 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150906054804/http://www.unoosa.org/oosa/en/FAQ/splawfaq.html |archive-date=6 September 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Rusland, die VSA, China en Indië het die [[Ruimteverdrag]] van 1967 onderteken<ref name="unoosa_q4">{{cite web |url=http://www.unoosa.org/oosa/en/FAQ/splawfaq.html#Q4 |title=How many States have signed and ratified the five international treaties governing outer space? |date=1 Januarie 2006 |publisher=United Nations Office for Outer Space Affairs |access-date=28 Maart 2010 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150906054804/http://www.unoosa.org/oosa/en/FAQ/splawfaq.html |archive-date=6 September 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> wat die Maan en die hele buitenste ruimte tot "die besit van die hele mensdom" verklaar.<ref name="unoosa_q6" /> Kragtens wetgewing word die Maan slegs vir vreedsame doeleindes gebruik en word die oprigting van militêre vestings en wapens van grootskaalse vernietiging verbied.<ref name="unoosa_q5">{{cite web |url=http://www.unoosa.org/oosa/en/FAQ/splawfaq.html#Q5 |title=Do the five international treaties regulate military activities in outer space? |publisher=United Nations Office for Outer Space Affairs |access-date=28 Maart 2010 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150906054804/http://www.unoosa.org/oosa/en/FAQ/splawfaq.html |archive-date=6 September 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref>

In 1979 is ’n maanooreenkoms opgestel met die doel om die ontginning van die Maan se hulpbronne deur enige land in te perk, hoewel nie een van die ruimtevaartlande dit onderteken het nie.<ref name="unoosa_moon">{{cite web |url=http://www.unoosa.org/oosa/en/SpaceLaw/moon.html |title=Agreement Governing the Activities of States on the Moon and Other Celestial Bodies |publisher=United Nations Office for Outer Space Affairs |access-date=28 Maart 2010 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305042739/http://www.unoosa.org/oosa/en/spacelaw/moon.html |archive-date=5 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sommige mense het al daarop aanspraak gemaak dat hulle eiendom op die Maan besit, maar dit word nie as geloofwaardig beskou nie.<ref name="unoosa_q7">{{cite web |url=http://www.unoosa.org/oosa/en/FAQ/splawfaq.html#Q7 |title=The treaties control space-related activities of States. What about non-governmental entities active in outer space, like companies and even individuals? |publisher=United Nations Office for Outer Space Affairs |access-date=28 Maart 2010 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150906054804/http://www.unoosa.org/oosa/en/FAQ/splawfaq.html |archive-date=6 September 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><ref name="iisl_2004">{{cite web|url=http://www.iislweb.org/docs/IISL_Outer_Space_Treaty_Statement.pdf|title=Statement by the Board of Directors of the IISL On Claims to Property Rights Regarding The Moon and Other Celestial Bodies (2004)|year=2004|publisher=International Institute of Space Law|accessdate=28 Maart 2010|archive-date=22 Desember 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091222021426/http://www.iislweb.org/docs/IISL_Outer_Space_Treaty_Statement.pdf|url-status=dead}}</ref>

In 2020 het die destydse Amerikaanse president [[Donald Trump]] ’n uitvoerende bevel onderteken vir Amerika se terugkeer na die Maan. Dit noem die maanooreenkoms "’n mislukte poging om vrye onderneming te beperk".<ref>{{Cite web |url=http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=55513 |title=Administration Statement on Executive Order on Encouraging International Support for the Recovery and Use of Space Resources |access-date=17 Junie 2020 |archive-date=19 Augustus 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200819021929/http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=55513 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/executive-order-encouraging-international-support-recovery-use-space-resources/ |title=Executive Order on Encouraging International Support for the Recovery and Use of Space Resources |access-date=17 Junie 2020 |archive-date=19 Junie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200619071734/https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/executive-order-encouraging-international-support-recovery-use-space-resources/ |url-status=live }}</ref>

== Sien ook ==
* [[Portaal:Sterrekunde|Sterrekundeportaal]]
* [[Lys van seë op die Maan]]
* [[Maankarretjie]]
* [[Maansee]]
* [[Maanwentelprogram]]
* [[Mense wat op die maan geloop het]]

==Notas==
{{Reflist|group=nota}}

==Verwysings==
{{Verwysings|25em|verwysings=

<ref name="Margot1999">{{cite journal |author1=Margot, J.L. |author2=Campbell, D.B. |author3=Jurgens, R.F. |author4=Slade, M.A. |title=Topography of the Lunar Poles from Radar Interferometry: A Survey of Cold Trap Locations |journal=Science |date=4 Junie 1999 |volume=284 |issue=5420 |pages=1658–1660 |doi=10.1126/science.284.5420.1658 |pmid=10356393 |bibcode=1999Sci...284.1658M |url=http://www.astro.cornell.edu/~jlm/publications/Margot00.science284.lunarice.pdf |citeseerx=10.1.1.485.312 |access-date=25 Oktober 2017 |archive-date=11 Augustus 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811165220/http://www.astro.cornell.edu/~jlm/publications/Margot00.science284.lunarice.pdf |url-status=live }}</ref>

<ref name="M03">{{cite journal |url=http://www.psrd.hawaii.edu/June03/lunarShadows.html |title=The Moon's Dark, Icy Poles |page=73 |last=Martel |first=L.M.V. |journal=Planetary Science Research Discoveries |date=4 Junie 2003 |access-date=12 April 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120301090706/http://www.psrd.hawaii.edu/June03/lunarShadows.html |archive-date=1 Maart 2012 |bibcode=2003psrd.reptE..73M }}</ref>

<ref name="seedhouse2009">{{cite book |last=Seedhouse |first=Erik |title=Lunar Outpost: The Challenges of Establishing a Human Settlement on the Moon |publisher=Springer Praxis |location=Duitsland|date=2009 |series=Springer-Praxis Books in Space Exploration |page=136 |isbn=978-0-387-09746-6 |url=https://books.google.com/books?id=ZJm_i3GS4r4C&pg=PA136 |access-date=22 Augustus 2020 |archive-date=26 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126140722/https://books.google.com/books?id=ZJm_i3GS4r4C&pg=PA136 |url-status=live }}</ref>

<ref name="moonwater_18032010">{{cite web |url=https://science.nasa.gov/headlines/y2010/18mar_moonwater.htm?list940097 |archive-url=https://archive.today/20121213142650/http://science.nasa.gov/headlines/y2010/18mar_moonwater.htm?list940097 |url-status=dead |archive-date=13 Desember 2012 |title=The Multiplying Mystery of Moonwater |last=Coulter |first=Dauna |date=18 Maart 2010 |publisher=NASA |access-date=28 Maart 2010}}</ref>

<ref name="Feldman1998">{{cite journal |last=Feldman |first=W.C. |author2=S. Maurice |author3=A.B. Binder |author4=B.L. Barraclough |author5=R.C. Elphic |author6=D.J. Lawrence |date=1998 |title=Fluxes of Fast and Epithermal Neutrons from Lunar Prospector: Evidence for Water Ice at the Lunar Poles |journal=Science |pmid=9727973 |volume=281 |issue=5382 |pages=1496–1500 |doi=10.1126/science.281.5382.1496 |bibcode=1998Sci...281.1496F |s2cid=9005608 |url=http://pdfs.semanticscholar.org/4625/8f69766fa764f8615e393c790dc632536e46.pdf |access-date=12 April 2020 |archive-date=23 Februarie 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190223001804/http://pdfs.semanticscholar.org/4625/8f69766fa764f8615e393c790dc632536e46.pdf |url-status=live }}</ref>

<ref name="Saal2008">{{cite journal |last=Saal |first=Alberto E. |author2=Hauri, Erik H. |author3=Cascio, Mauro L. |author4=van Orman, James A. |author5=Rutherford, Malcolm C. |author6=Cooper, Reid F. |date=2008 |title=Volatile content of lunar volcanic glasses and the presence of water in the Moon's interior |journal=Nature |pmid=18615079 |volume=454 |issue=7201 |pages=192–195 |doi=10.1038/nature07047 |bibcode=2008Natur.454..192S|s2cid=4394004 }}</ref>

<ref name="Pieters2009">{{cite journal |doi=10.1126/science.1178658 |last1=Pieters |first1=C.M. |last2=Goswami |first2=J.N. |last3=Clark |first3=R.N. |last4=Annadurai |first4=M. |last5=Boardman |first5=J. |last6=Buratti |first6=B. |last7=Combe |first7=J.-P. |last8=Dyar |first8=M.D. |last9=Green |first9=R. |last10=Head |first10=J.W. |last11=Hibbitts |first11=C. |last12=Hicks |first12=M. |last13=Isaacson |first13=P. |last14=Klima |first14=R. |last15=Kramer |first15=G. |last16=Kumar |first16=S. |last17=Livo |first17=E. |last18=Lundeen |first18=S. |last19=Malaret |first19=E. |last20=McCord |first20=T. |last21=Mustard |first21=J. |last22=Nettles |first22=J. |last23=Petro |first23=N. |last24=Runyon |first24=C. |last25=Staid |first25=M. |last26=Sunshine |first26=J. |last27=Taylor |first27=L.A. |last28=Tompkins |first28=S. |last29=Varanasi |first29=P. |date=2009 |title=Character and Spatial Distribution of OH/H2O on the Surface of the Moon Seen by M3 on Chandrayaan-1 |journal=Science |volume=326 |issue=5952 |pages=568–572 |pmid=19779151 |bibcode=2009Sci...326..568P |s2cid=447133 |url=https://semanticscholar.org/paper/14abf2a1c10301601e0872e0105b53a4c80d7456 |access-date=2 Desember 2019 |archive-date=19 Augustus 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200819021949/https://www.semanticscholar.org/paper/Character-and-Spatial-Distribution-of-OH%2FH2O-on-the-Pieters-Goswami/14abf2a1c10301601e0872e0105b53a4c80d7456 |url-status=live }}</ref>

<ref name="Planetary">{{cite web |url=http://planetary.org/news/2009/1113_LCROSS_Lunar_Impactor_Mission_Yes_We.html |title=LCROSS Lunar Impactor Mission: "Yes, We Found Water!" |last=Lakdawalla |first=Emily |date=13 November 2009 |publisher=The Planetary Society |access-date=13 April 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100122233405/http://www.planetary.org/news/2009/1113_LCROSS_Lunar_Impactor_Mission_Yes_We.html |archive-date=22 Januarie 2010}}</ref>

<ref name="Colaprete">{{cite journal |last1=Colaprete |first1=A. |last2=Ennico |first2=K. |last3=Wooden |first3=D. |last4=Shirley |first4=M. |last5=Heldmann |first5=J. |last6=Marshall |first6=W. |last7=Sollitt |first7=L. |last8=Asphaug |first8=E. |last9=Korycansky |first9=D.| last10 = Schultz| first10 = P. |last11=Hermalyn |first11=B. |last12=Galal |first12=K. |last13=Bart |first13=G.D. |last14=Goldstein |first14=D. |last15=Summy |first15=D. |date=1–5 March 2010 |title=Water and More: An Overview of LCROSS Impact Results |journal=41st Lunar and Planetary Science Conference |volume=41 |issue=1533 |page=2335 |bibcode=2010LPI....41.2335C}}</ref>

<ref name=":2">{{Cite news |url=https://www.space.com/41554-water-ice-moon-surface-confirmed.html |title=Water Ice Confirmed on the Surface of the Moon for the 1st Time! |work=Space.com |access-date=21 Augustus 2018 |archive-date=21 Augustus 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180821134450/https://www.space.com/41554-water-ice-moon-surface-confirmed.html |url-status=live }}</ref>

<ref name="GB2009">{{cite journal |doi=10.1126/science.1166804 |last1=Garrick-Bethell |first1=Ian |first2=iBenjamin P. |last2=Weiss |first3=David L. |last3=Shuster |first4=Jennifer |last4=Buz |date=2009 |title=Early Lunar Magnetism |journal=Science |volume=323 |issue=5912 |pages=356–359 |pmid=19150839 |bibcode=2009Sci...323..356G |s2cid=23227936 |url=https://semanticscholar.org/paper/915390eff9dc720ff678562111fb4f3c5615cd61 |access-date=2 Desember 2019 |archive-date=19 Augustus 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200819022005/https://www.semanticscholar.org/paper/Early-Lunar-Magnetism-Garrick-Bethell-Weiss/915390eff9dc720ff678562111fb4f3c5615cd61 |url-status=live }}</ref>

<ref name="L06">{{cite journal |last1=Lucey |first1=Paul |last2=Korotev |first2=Randy L. |last3=Gillis |first3=Jeffrey J. |last4=Taylor |first4=Larry A. |last5=Lawrence |first5=David |last6=Campbell |first6=Bruce A. |last7=Elphic |first7=Rick |last8=Feldman |first8=Bill |last9=Hood |first9=Lon L.| last10 = Hunten| first10 = Donald |last11=Mendillo |first11=Michael |last12=Noble |first12=Sarah |last13=Papike |first13=James J. |last14=Reedy |first14=Robert C. |last15=Lawson |first15=Stefanie |last16=Prettyman |first16=Tom |last17=Gasnault |first17=Olivier |last18=Maurice |first18=Sylvestre |title=Understanding the lunar surface and space-Moon interactions |journal=Reviews in Mineralogy and Geochemistry |volume=60 |issue=1 |pages=83–219 |date=2006 |doi=10.2138/rmg.2006.60.2 |display-authors=2 |bibcode=2006RvMG...60...83L}}</ref>

<ref name="Stern1999">{{cite journal |last=Stern |first=S.A. |title=The Lunar atmosphere: History, status, current problems, and context |journal=Reviews of Geophysics |volume=37 |date=1999 |issue=4 |pages=453–491 |doi=10.1029/1999RG900005 |bibcode=1999RvGeo..37..453S |citeseerx=10.1.1.21.9994}}</ref>

<ref name="Sridharan2010">{{cite journal |author1=R. Sridharan |author2=S.M. Ahmed |author3=Tirtha Pratim Dasa |author4=P. Sreelathaa |author5=P. Pradeepkumara |author6=Neha Naika |author7=Gogulapati Supriya |date=2010 |pages=947–950 |issue=6 |volume=58 |title='Direct' evidence for water (H2O) in the sunlit lunar ambience from CHACE on MIP of Chandrayaan I |journal=Planetary and Space Science |doi=10.1016/j.pss.2010.02.013 |bibcode=2010P&SS...58..947S}}</ref>

<ref name="SolarViews">Hamilton, Calvin J.; Hamilton, Rosanna L., ''The Moon'', [http://www.solarviews.com/eng/moon.htm Views of the Solar System] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160204134527/http://solarviews.com/eng/moon.htm |date=4 Februarie 2016 }}, 1995–2011.</ref>

<ref name="bbc">{{cite news |title='Coldest place' found on the Moon |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/8416749.stm |first=Jonathan |last=Amos |access-date=20 Maart 2010 |date=16 Desember 2009 |archive-date=11 Augustus 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811182717/http://news.bbc.co.uk/1/hi/8416749.stm |url-status=live }}</ref>

<ref name="Schubert2004">{{cite book |last=Schubert |first=J. |editor=F. Bagenal |display-editors=etal |title=Jupiter: The Planet, Satellites, and Magnetosphere |date=2004 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-81808-7 |pages=281–306 |chapter=Interior composition, structure, and dynamics of the Galilean satellites.}}</ref>

<ref name="Moon">{{cite web |title=How Bright is the Moon? |author=Luciuk, Mike |url=http://www.asterism.org/tutorials/tut26-1.htm |publisher=Amateur Astronomers |access-date=16 Maart 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100312092655/http://www.asterism.org/tutorials/tut26-1.htm |archive-date=12 Maart 2010}}</ref>

<ref name="touma1994">{{cite journal |last=Touma |first=Jihad |author2=Wisdom, Jack |date=1994 |title=Evolution of the Earth-Moon system |journal=The Astronomical Journal |volume=108 |issue=5 |pages=1943–1961 |doi=10.1086/117209 |bibcode=1994AJ....108.1943T}}</ref>

<ref name="Lambeck1977">{{cite journal |doi=10.1098/rsta.1977.0159 |last=Lambeck |first=K. |date=1977 |title=Tidal Dissipation in the Oceans: Astronomical, Geophysical and Oceanographic Consequences |journal=Philosophical Transactions of the Royal Society A |volume=287 |issue=1347 |pages=545–594 |bibcode=1977RSPTA.287..545L|s2cid=122853694 }}</ref>

<ref name="eclipse">{{cite web |last=Thieman |first=J. |author2=Keating, S. |date=2 Mei 2006 |url=http://eclipse99.nasa.gov/pages/faq.html |title=Eclipse 99, Frequently Asked Questions |publisher=NASA |access-date=12 April 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070211120127/http://eclipse99.nasa.gov/pages/faq.html |archive-date=11 Februarie 2007}}</ref>

<ref name="Sarma-Ast-Ind">{{cite book |last=Sarma |first=K.V. |author-link=K. V. Sarma |editor=Helaine Selin |title=Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures |journal=Encyclopaedia of the History of Science |edition=2 |date=2008 |publisher=Springer |isbn=978-1-4020-4559-2 |pages=317–321 |contribution=Astronomy in India |bibcode=2008ehst.book.....S}}</ref>

<ref name=Needham1986>{{cite book |last=Needham |first=Joseph |title=Science and Civilization in China, Volume III: Mathematics and the Sciences of the Heavens and Earth |url=https://books.google.com/books?id=jfQ9E0u4pLAC |date=1986 |publisher=Caves Books |isbn=978-0-521-05801-8 |place=Taipei |access-date=22 Augustus 2020 |archive-date=22 Junie 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190622004236/https://books.google.com/books?id=jfQ9E0u4pLAC |url-status=live }}</ref>

<ref name="xinhua_20090301">{{cite news |url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-03/01/content_7523687.htm |title=China's first lunar probe ends mission |date=1 Maart 2009<!--19:28--> |publisher=Xinhua |access-date=29 Maart 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090304124614/http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-03/01/content_7523687.htm |archive-date=4 Maart 2009}}</ref>

}}

== Verdere leesstof ==
{{refbegin|3}}
* {{cite book|last = Needham|first = Joseph|year = 1986|title = Science and Civilization in China, Volume III: Mathematics and the Sciences of the Heavens and Earth|place = Taipei|publisher = Caves Books|isbn = 0-521-05801-5 |url=http://books.google.com/books?id=jfQ9E0u4pLAC}}
* {{cite news |title=Revisiting the Moon |url=https://www.nytimes.com/2014/09/09/science/revisiting-the-moon.html |work=[[The New York Times]] |access-date=8 September 2014 |archive-date=8 September 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140908072715/http://www.nytimes.com/2014/09/09/science/revisiting-the-moon.html |url-status=live }}
* [http://www.bbc.co.uk/worldservice/specials/948_discovery_2008/page4.shtml The Moon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110311073446/http://www.bbc.co.uk/worldservice/specials/948_discovery_2008/page4.shtml |date=11 Maart 2011 }}. ''Discovery 2008''. BBC World Service.
* {{cite book |last=Bussey |first=B. |author2=Spudis, P.D.|title=The Clementine Atlas of the Moon |date=2004 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-81528-4}}
* {{cite news |last=Cain |first=Fraser |title=Where does the Moon Come From? |work=Universe Today |url=http://www.astronomycast.com/astronomy/episode-17-where-does-the-moon-come-from/ |access-date=1 April 2008 |archive-date=7 Maart 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080307152559/http://www.astronomycast.com/astronomy/episode-17-where-does-the-moon-come-from/ |url-status=live }} 
* {{cite web |last=Jones |first=E.M. |title=Apollo Lunar Surface Journal |publisher=Nasa |date=2006 |url=http://www.hq.nasa.gov/office/pao/History/alsj/ |access-date=12 April 2007 |archive-date=18 Mei 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150518112906/http://www.hq.nasa.gov/office/pao/History/alsj/ |url-status=live }}
* {{cite web |title=Exploring the Moon |publisher=Lunar and Planetary Institute |url=http://www.lpi.usra.edu/expmoon/ |access-date=12 April 2007 |archive-date=18 Februarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120218225533/http://www.lpi.usra.edu/expmoon/ |url-status=live }}
* {{cite book |last=Mackenzie |first=Dana |title=The Big Splat, or How Our Moon Came to Be |date=2003 |publisher=John Wiley & Sons |location=Hoboken, NJ |isbn=978-0-471-15057-2 |url=https://archive.org/details/bigsplatorhowour00mack |access-date=11 Junie 2019 |archive-date=17 Junie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200617181357/https://archive.org/details/bigsplatorhowour00mack |url-status=live }}
* {{cite book |last=Moore, P. |title=On the Moon |date=2001 |publisher=Sterling Publishing Co. |location=Tucson, Arizona |isbn=978-0-304-35469-6 |url=https://archive.org/details/patrickmooreonmo00patr }}
* {{cite web |title=Moon Articles |work=Planetary Science Research Discoveries |publisher=Hawai'i Institute of Geophysics and Planetology |url=http://www.psrd.hawaii.edu/Archive/Archive-Moon.html |access-date=18 November 2006 |archive-date=17 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151117030432/http://www.psrd.hawaii.edu/Archive/Archive-Moon.html |url-status=live }}
* {{cite book |last=Spudis |first=P.D. |title=The Once and Future Moon |date=1996 |publisher=Smithsonian Institution Press |isbn=978-1-56098-634-8 |url=https://archive.org/details/oncefuturemoon0000spud |access-date=11 Junie 2019 |archive-date=17 Junie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200617181602/https://archive.org/details/oncefuturemoon0000spud |url-status=live }}
* {{cite journal |last=Wilhelms |first=D.E. |title=Geologic History of the Moon |journal=U.S. Geological Survey Professional Paper |date=1987 |volume=1348 |url=http://ser.sese.asu.edu/GHM/ |access-date=12 April 2007 |doi=10.3133/pp1348 |series=Professional Paper |doi-access=free |archive-date=23 Februarie 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190223214805/http://ser.sese.asu.edu/GHM/ |url-status=live }}
{{refend}}

== Skakels ==
* [https://moon.nasa.gov/exploration/history/ ''NASA Science - Earth's Moon: Exploration'']
{{CommonsKategorie-inlyn|Moon}}
{{Wikt-inlyn|maan}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Moon}}

{{PlaneteSon}}
{{Normdata}}
{{Voorbladster}}

[[Kategorie:Maan| ]]