Wys bron van Neptunus

:''Hierdie artikel handel oor die [[planeet]] Neptunus. Vir ander betekenisse van die naam, sien [[Neptunus (dubbelsinnig)]].''
{{Inligtingskas Planeet
| bgcolour = #EEDC82
| name = Neptunus
| symbol = [[Lêer:Neptune symbol (bold).svg|24px|alt=♆|Neptunus se sterrekundige simbool]]
| image = [[Lêer:Neptune Voyager2 color calibrated.png|250px]]
| caption = Neptunus, soos waargeneem deur die Voyager-wenteltuig op 16 en 17 Augustus 1989.
| discovery = yes
| discovery_ref = <ref name="Hamilton">{{cite web |first=Calvin J. |last=Hamilton |date=4 Augustus 2001 |url=http://www.solarviews.com/eng/neptune.htm |title=Neptune |publisher=Views of the Solar System |accessdate=13 Augustus 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070715223035/http://www.solarviews.com/eng/neptune.htm |archive-date=15 Julie 2007 |url-status=live }}</ref>
| discoverer = [[Johann Galle]]<br />[[Urbain Le Verrier]]
| discovered = [[23 September]] [[1846]]
| discovery_method = 
| mpc_name = 
| alt_names = 
| mp_category = 
| orbit_ref = <ref name="horizons">{{cite web |first=Donald K. |last=Yeomans |date=13 Julie 2006 |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/?horizons |title=HORIZONS System |publisher=NASA JPL |access-date=8 Augustus 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200523051010/https://ssd.jpl.nasa.gov/?horizons |archive-date=23 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
| epoch = J2000.0
| aphelion = 4&nbsp;553&nbsp;946&nbsp;490&nbsp;km<br />30,441&nbsp;252&nbsp;06&nbsp;AE
| perihelion = 4&nbsp;452&nbsp;940&nbsp;833&nbsp;km<br />29,766&nbsp;070&nbsp;95&nbsp;AE
| periapsis = 
| apoapsis = 
| semimajor = 4&nbsp;503&nbsp;443&nbsp;661&nbsp;km<br />30,10366151&nbsp;AE
| mean_orbit_radius = 
| eccentricity = 0,011214269
| period = 164 jare
| synodic_period = 367,49&nbsp;dae<ref name="fact">{{cite web |last=Williams |first=David R. |date=1 September 2004 |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neptunefact.html |title=Neptune Fact Sheet |publisher=NASA |access-date=14 Augustus 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200522142045/https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neptunefact.html |archive-date=22 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
| avg_speed = 5,43&nbsp;km/s<ref name="fact" />
| mean_anomaly = 267,767281°
| inclination = 1,767975° (tot [[Ekliptika]])<br />6,43° (tot die [[son]] se [[ewenaar]])<br />0,72° (tot onveranderbare vlakte)<ref name=meanplane>{{en}}
{{cite web
 |date=3 April 2009
 |title=The MeanPlane (Invariable plane) of the Solar System passing through the barycenter
 |url=http://home.surewest.net/kheider/astro/MeanPlane.gif
 |accessdate=10 April 2009
 |archive-date=14 Mei 2009
 |archive-url=https://www.webcitation.org/5glwILykY?url=http://home.comcast.net/~kpheider/MeanPlane.gif
 |url-status=dead
 }} (geproduseer met [http://chemistry.unina.it/~alvitagl/solex/ Solex 10] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081220235836/http://chemistry.unina.it/~alvitagl/solex/ |date=20 Desember 2008 }} geskryf van Aldo Vitagliano)</ref>
| asc_node = 131,794310°
| long_periastron = 
| time_periastron = 
| arg_peri = 265,646853°
| properdata = 
| p_orbit_ref = 
| p_semimajor = 
| p_eccentricity = 
| p_inclination = 
| p_mean_motion = 
| perihelion_rate = 
| node_rate = 16
| satellite_of = 
| satellites = [[Neptunus se natuurlike satelliete|14]]
| physical_characteristics = yes
| flattening = 0,0171 ± 0,0013
| minorplanet = 
| dimensions = 
| equatorial_radius = 24&nbsp;764 ± 15&nbsp;km<br />(3,883 [[Aarde]]s)
| polar_radius = 24&nbsp;341 ± 30&nbsp;km<br />(3,829 Aardes)
| mean_radius = 
| surface_area = 7,6183{{e|9}}&nbsp;km<sup>2</sup><ref name="fact" /><br />(14,98 Aardes)
| volume = 6,254{{e|13}}&nbsp;km<sup>3</sup><ref name="fact" /><br />(57,74 Aardes)
| mass = 1,0243×10<sup>26</sup>&nbsp;kg<ref name="fact" /><br />(17,147 Aardes)
| density = 1,638&nbsp;g/cm<sup>3</sup><ref name="fact" /><br />(minder as [[water]])
| surface_grav = 11,15&nbsp;m/s<sup>2</sup><ref name="fact" /><br />1,14&nbsp;''g''<br />(by die ewenaar)
| escape_velocity = 23,5&nbsp;km/s<ref name="fact" />
| sidereal_day = 0,6713&nbsp;dae<ref name="fact" /><br />(16&nbsp;h 6&nbsp;min 36&nbsp;s)
| rot_velocity = 2,68&nbsp;km/s = 9&nbsp;660&nbsp;km/h<br />(by die ewenaar)
| axial_tilt = 28,32°<ref name="fact" />
| right_asc_north_pole = 19h 57&nbsp;m 20s<br />299,3°
| declination = 42,950°
| pole_ecliptic_lat = 
| pole_ecliptic_lon = 
| albedo = 0,290 (bond)<br />0,41 (geometries)<ref name="fact" />
| single_temperature = 
| temperatures = yes
| temp_name1 = Oppervlakte
| min_temp_1 = 
| mean_temp_1 = 72 K<ref name="fact" />
| max_temp_1 = 
| temp_name2 = Wolke
| min_temp_2 = 
| mean_temp_2 = 55 K<ref name="fact" />
| max_temp_2 = 
| spectral_type = 
| magnitude = 
| abs_magnitude = 8,02 tot 7,78<ref name="fact" /><ref name=ephemeris>{{en}} {{cite web|last=Espenak|first=Fred|date=20 Julie 2005|url=http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/TYPE/TYPE.html|title=Twelve Year Planetary Ephemeris: 1995–2006|publisher=NASA|accessdate=1 Maart 2008|archiveurl=https://archive.ph/20121205061717/http://eclipse.gsfc.nasa.gov/TYPE/TYPE.html|archivedate= 5 Desember 2012|url-status=dead}}</ref>
| angular_size = 2,2″–2,4″ Boogminute<ref name="fact" /><ref name="ephemeris" />
| adjectives = 
| atmosphere = yes
| atmosphere_ref = <ref name="fact" />
| scale_height = 19,7&nbsp;±&nbsp;0,6&nbsp;km
| surface_pressure = 10 kPa
| atmosphere_composition = 80±3,2% [[Waterstof]]<br />
19±3,2% [[Helium]]<br />
1,5±0,5% [[Metaan]]<br />
~0,019% [[Waterdamp]]<br />
~0,00015% [[Etaan]]
}}

'''Neptunus''' is die agtste en sover bekend verste [[planeet]] van die [[Son]] af. In die [[Sonnestelsel]] is dit die vierde grootste planeet volgens [[deursnee]], die planeet met die derde grootste [[massa]] en die [[Digtheid|digste]] [[reuseplaneet]]. Sy massa is 17 keer dié van die [[Aarde]] en effens groter as dié van [[Uranus]]. Neptunus is digter en fisies kleiner as Uranus omdat sy atmosfeer vanweë sy groter massa kleiner gedruk is deur sy [[swaartekrag]]. Die planeet wentel een keer elke 164,8 jaar om die Son op ’n gemiddelde afstand van 30,1&nbsp;[[AE]], of 4,5&nbsp;miljard&nbsp;km. Dit is genoem na die [[Neptunus (mitologie)|Romeinse god van die see]] en sy [[sterrekundige simbool]] is ♆<!--[[Lêer:Neptune symbol (fixed width).svg|16px|♆]]-->, ’n gestileerde weergawe van die god Neptunus se drietandvurk.

Neptunus is nie met die blote oog sigbaar nie en is die enigste planeet in die Sonnestelsel wat deur middel van [[wiskunde|wiskundige]] voorspelling ontdek is eerder as deur empiriese waarneming. Onverwagte veranderings in Uranus se [[wentelbaan]] het daartoe gelei dat [[Alexis Bouvard]] afgelei het sy wentelbaan is onderworpe aan swaartekragversteurings deur ’n onbekende planeet. Ná Bouvard se dood is Neptunus se posisie uit sy waarnemings voorspel – onafhanklik deur [[John Couch Adams]] en [[Urbain Le Verrier]]. Neptunus is daarna, op 23 September 1846,<ref name="Hamilton" /> met ’n [[teleskoop]] waargeneem deur [[Johann Galle]] binne ’n graad van die posisie wat deur Le Verrier voorspel is. Sy grootste [[Natuurlike satelliet|maan]], [[Triton (maan)|Triton]], is kort daarna ontdek, hoewel die planeet se 13 ander mane eers in die 20ste eeu teleskopies ontdek is. Vanweë die planeet se afstand van die Aarde af het dit ’n baie klein skynbare grootte, en dit is dus moeilik om hom met grondgebaseerde teleskope te ondersoek.

Neptunus is deur [[Voyager 2]] besoek toe dit op 25 Augustus 1989 verby die planeet gevlieg het; dit is die enigste [[ruimtetuig]] wat Neptunus nog besoek het.<ref name="NYT-20141018-KC">{{cite news |last=Chang |first=Kenneth |title=Dark Spots in Our Knowledge of Neptune |url=https://www.nytimes.com/2014/08/19/science/dark-spots-in-our-knowledge-of-neptune.html |date=18 Oktober 2014 |work=The New York Times |accessdate=21 Oktober 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141028062618/http://www.nytimes.com/2014/08/19/science/dark-spots-in-our-knowledge-of-neptune.html |archive-date=28 Oktober 2014 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://solarsystem.nasa.gov/planets/neptune/exploration?page=0&per_page=10&order=launch_date+desc,title+asc&search=&tags=Neptune&category=33|title=Exploration {{!}} Neptune|last=|first=|date=|website=NASA Solar System Exploration|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-02-03|quote="In 1989, NASA's Voyager 2 became the first-and only-spacecraft to study Neptune up close."}}</ref> Die uitvinding van die [[Hubble-ruimteteleskoop]] en groot grondgebaseerde teleskope met [[aanpassingsoptiek]] maak dit deesdae moontlik om die planeet van ver af waar te neem.

Nes met [[Jupiter]] en [[Saturnus]] die geval is, bestaan Neptunus se atmosfeer hoofsaaklik uit [[waterstof]] en [[helium]], asook spore van [[Koolwaterstof|koolwaterstowwe]] en moontlik [[stikstof]], hoewel dit ’n groter proporsie "yse" soos [[water]], [[ammoniak]] en [[metaan]] bevat. Sy binnekant bestaan, nes dié van Uranus, hoofsaaklik uit yse en rots;<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /> Uranus en Neptunus word vanweë dié eienskappe gewoonlik as [[ysreus]]e beskou om hulle van Jupiter en Saturnus te onderskei.<ref name="Lunine 1993" /> Spore van metaan in die buitenste streke is verantwoordelik vir die planeet se [[blou]] voorkoms.<ref name=bluecolour>{{cite web |first=Kirk |last=Munsell |author2=Smith, Harman |author3=Harvey, Samantha |date=13 November 2007 |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune&Display=OverviewLong |title=Neptune overview |website=Solar System Exploration |publisher=NASA |accessdate=20 Februarie 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080303045911/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune&Display=OverviewLong |archivedate=3 Maart 2008 |df=}}</ref>

In kontras met Uranus se mistige atmosfeer sonder sigbare eienskappe, het Neptunus se atmosfeer aktiewe, sigbare [[weer]]patrone. Tydens Voyager&nbsp;2 se verbyvlug in 1989 het die planeet se suidelike halfrond byvoorbeeld ’n [[Groot Donker Vlek]] gehad, soortgelyk aan Jupiter se [[Groot Rooi Vlek]]. Hierdie weerpatrone word veroorsaak deur die sterktste [[wind]]e op enige planeet in die Sonnestelsel – windsnelhede van tot 2&nbsp;100&nbsp;km/h is al gemeet.<ref name="Suomi1991">{{cite journal |last=Suomi |first=V.E. |author2=Limaye, S.S. |author3=Johnson, D.R. |date=1991 |title=High Winds of Neptune: A possible mechanism |journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=251 |issue=4996 |pages=929–32 |doi=10.1126/science.251.4996.929 |pmid=17847386 |bibcode=1991Sci...251..929S}}</ref> Weens sy groot afstand van die Son af, is Neptunus se buitenste atmosfeer een van die koudste plekke in die Sonnestelsel, met temperature by die boonste punte van sy wolke wat tot 55&nbsp;K ({{nowrap|-218 °C}}) kan daal. Die temperatuur in die planeet se middel is sowat 5&nbsp;400&nbsp;K ({{nowrap|5 100 °C}}).<ref name="hubbard" /><ref name="nettelmann" />

Neptunus het ’n dowwe, gefragmenteerde [[Neptunus se ringe|ringstelsel]] (wat "boë" genoem word). Dit is in 1984 ontdek en later deur Voyager&nbsp;2 bevestig.<ref name=ring1>{{cite news |last=Wilford |first=John N. |date=10 Junie 1982 |title=Data Shows 2 Rings Circling Neptune |work=The New York Times |url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?sec=technology&res=950DE3D71F38F933A25755C0A964948260&n=Top/News/Science/Topics/Space |accessdate=29 Februarie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081210100701/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?sec=technology&res=950DE3D71F38F933A25755C0A964948260&n=Top%2FNews%2FScience%2FTopics%2FSpace |archive-date=10 Desember 2008 |url-status=live }}</ref>

== Geskiedenis ==
=== Ontdekking ===
[[Lêer:Galileo.arp.300pix.jpg|duimnael|links|upright|[[Galileo Galilei]].]]
[[Galileo Galilei|Galileo]] se tekeninge op 28 Desember 1612 en 27 Januarie 1613 is van die vroegste aangetekende waarnemings wat deur ’n teleskoop gedoen is – en dit bevat punte wat ooreenstem met wat nou bekend is die posisie van Neptunus is. Dit lyk of Galileo Neptunus op albei geleenthede vir ’n vaste [[ster]] aangesien het toe dit na aan Jupiter – in [[Konjunksie (sterrekunde)|konjunksie]] – in die naglug was;<ref>{{cite book |first=Alan |last=Hirschfeld |title=Parallax: The Race to Measure the Cosmos |date=2001 |publisher=Henry Holt |location=New York, New York |isbn=978-0-8050-7133-7}}</ref> hy kry dus nie die eer vir die planeet se ontdekking nie.

Tydens Galileo se eerste waarneming in Desember 1612 het Neptunus feitlik stilgestaan, want dit het op daardie dag [[Skynbare retrograde beweging|retrograad]] geword. Hierdie oënskynlike terugwaartse beweging word geskep wanneer die Aarde se wentelbaan dit verby ’n buiteplaneet neem. Omdat Neptunus pas sy jaarlikse retrograde siklus begin het, was sy beweging heeltemal te klein dat Galileo dit met sy klein teleskoop kon sien.<ref>{{cite book |first=Mark |last=Littmann |author2=Standish, E.M. |title=Planets Beyond: Discovering the Outer Solar System |date=2004 |publisher=Courier Dover Publications |isbn=978-0-486-43602-9}}</ref> In 2009 het ’n studie aangetoon Galileo was ten minste bewus daarvan dat die "ster" wat hy waargeneem het, beweeg het relatief tot die vaste sterre.<ref>{{cite web |title=Galileo discovered Neptune, new theory claims |first=Robert Roy |last=Britt |date=2009 |publisher=NBC News News |accessdate=10 Julie 2009 |url=http://www.nbcnews.com/id/31835303 }}</ref>

In 1821 het Alexis Bouvard sterrekundige tabelle van die wentelbaan van Neptunus se buurman, Uranus, gepubliseer.<ref>{{cite book |first=A. |last=Bouvard |date=1821 |title=Tables astronomiques publiées par le Bureau des Longitudes de France |publisher=Bachelier |location=Parys}}</ref> Daaropvolgende waarnemings het aansienlike afwykings van dié tabelle getoon, en dit het Bouvard laat hipotetiseer dat ’n onbekende planeet Uranus se wentelbaan versteur deur middel van ’n swaartekragwisselwerking.<ref name="MNRAS7" /> In 1843 het John Couch Adams aan die wentelbaan van Uranus begin werk met die data wat hy tot sy beskikking gehad het en in 1844 bykomende inligting gekry van die ''Astronomer Royal'', sir George Airy. Adams het in 1845 en '46 daaraan bly werk en verskeie ramings van ’n nuwe planeet gedoen.<ref>{{cite web |first=John J. |last=O'Connor |author2=Robertson, Edmund F. |date=2006 |url=http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Extras/Adams_Neptune.html |title=John Couch Adams' account of the discovery of Neptune |publisher=University of St Andrews |accessdate=18 Februarie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080126124928/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Extras/Adams_Neptune.html |archive-date=26 Januarie 2008 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite journal |first=J.C. |last=Adams |bibcode=1846MNRAS...7..149A |title=Explanation of the observed irregularities in the motion of Uranus, on the hypothesis of disturbance by a more distant planet |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |volume=7 |issue=9 |pages=149–52 |date=13 November 1846 |doi=10.1093/mnras/7.9.149 |url=https://zenodo.org/record/1431905 |access-date=25 Augustus 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190502014753/https://zenodo.org/record/1431905/files/article.pdf |archive-date=2 Mei 2019 |url-status=live |doi-access=free }}</ref>

[[Lêer:Urbain Le Verrier.jpg|duimnael|upright|links|[[Urbain Le Verrier]].]]
In 1845 en '46 het Urbain Le Verrier, onafhanklik van Adams, sy eie berekenings gedoen. Toe Airy in Junie 1846 Le Verrier se eerste gepubliseerde raming van die planeet se lengtegraad sien, en hoe baie dit met Adams se raming ooreenstem, het hy die Engelse sterrekundige James Challis oorreed om na die planeet te soek. Challis het die naglug in Augustus en September vrugteloos bespied.<ref name=MNRAS7>{{cite journal |first=G.B. |last=Airy |bibcode=1846MNRAS...7..121A |title=Account of some circumstances historically connected with the discovery of the planet exterior to Uranus |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |volume=7 |issue=10 |pages=121–44 |date=13 November 1846 |doi=10.1002/asna.18470251002|url=https://zenodo.org/record/1424621 }}</ref><ref>{{cite journal |first=Rev. J. |last=Challis |bibcode=1846MNRAS...7..145C |title=Account of observations at the Cambridge observatory for detecting the planet exterior to Uranus |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |volume=7 |issue=9 |pages=145–49 |date=13 November 1846 |doi=10.1093/mnras/7.9.145 |url=https://zenodo.org/record/1431903 |access-date=25 Augustus 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190504065619/https://zenodo.org/record/1431903/files/article.pdf |archive-date=4 Mei 2019 |url-status=live }}</ref>

Intussen het Le Verrier vir Johann Galle van die Berlynse Sterrewag per brief aangespoor om met die sterrewag se [[Teleskoop#Geskiedenis|refraktorteleskoop]] te soek. Heinrich d'Arrest, ’n student by die sterrewag, het aan Galle voorgestel dat hulle ’n kaart van die lug in die streek van Le Verrier se voorspelde ligging vergelyk met die huidige lug om te soek na die kenmerkende beweging van ’n planeet in teenstelling met dié van ’n vaste ster. Op die aand van 23 September 1846, die dag toe Galle die brief ontvang, het hy Neptunus net noordoos van [[Iota Aquarii]] ontdek, een graad van Le Verrier se voorspelling van "vyf grade oos van Delta Capricorn".<ref>{{cite web | url=https://www.space.com/12249-neptune-completes-orbit-discovery-1846.html | title=Neptune Completes First Orbit Since Its Discovery in 1846 | date=12 July 2011 | first=Geoff | last=Gaherty | publisher=space.com | accessdate=3 September 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190825071538/https://www.space.com/12249-neptune-completes-orbit-discovery-1846.html | archive-date=25 Augustus 2019 | url-status=live }}</ref><ref>Levenson, Thomas (2015). The Hunt for Vulcan . . . And How Albert Einstein Destroyed a Planet, Discovered Relativity, and Deciphered the Universe, Random House Publications – 2015, p.38</ref> Dit was sowat 12° van Adams se voorspelling, en op die grens tussen die [[Waterdraer (sterrebeeld)|Waterdraer]] (Aquarius) en [[Steenbok (sterrebeeld)|Steenbok]] (Capricornus) volgens die [[IAU]] se moderne indeling van [[sterrebeeld]]e. Challis het later agtergekom hy het die planeet twee keer gesien, op 4 en 12 Augustus, maar nie besef dit is ’n planeet nie omdat hy nie ’n sterkaart gehad het wat op datum was nie en ook omdat sy aandag afgelei is deur sy werk aan komeetwaarnemings.<ref name="MNRAS7" /><ref>{{cite journal |first=J.G. |last=Galle |bibcode=1846MNRAS...7..153G |title=Account of the discovery of the planet of Le Verrier at Berlin |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |volume=7 |issue=9 |page=153 |date=13 November 1846 |doi=10.1093/mnras/7.9.153|doi-access=free }}</ref>

Ná die ontdekking was daar ’n kwaai nasionalistiese wedywering tussen die Franse en Britte oor wie saam met Galle die krediet daarvoor moet kry. Eindelik was die internasionale konsensus dat Le Verrier en Adams albei erkenning moet kry. Sedert 1966 het die Amerikaanse sterrekundige en historikus Dennis Rawlins die geloofwaardigheid van Adams se aanspraak as mede-ontdekker bevraagteken en historici het die saak heroorweeg met die terugbesorging in 1998 van die "Neptunusdokumente" (historiese dokumente) aan die Royal Observatory in [[Greenwich (Londen)|Greenwich]].<ref name="Neptdisc">{{cite web |url=http://www.ucl.ac.uk/sts/nk/neptune/index.htm |title=Neptune's Discovery. The British Case for Co-Prediction |accessdate=19 March 2007 |first=Nick |last=Kollerstrom |date=2001 |publisher=University College London |archiveurl=https://web.archive.org/web/20051111190351/http://www.ucl.ac.uk/sts/nk/neptune/ |archivedate=11 November 2005}}</ref> Nadat hulle dit bestudeer het, het hulle voorgestel dat "Adams nie gelyke aanspraak as Le Verrier gehad het op die ontdekking van Neptunus nie. Daardie eer kom net die persoon toe wat daarin geslaag het om die planeet se plek te voorspel asook om ander sterrekundiges te oorreed om daarna te soek."<ref>{{cite journal |author=William Sheehan |author2=Nicholas Kollerstrom |author3=Craig B. Waff |date=December 2004 |url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-case-of-the-pilfered |title=The Case of the Pilfered Planet&nbsp;– Did the British steal Neptune? |journal=Scientific American |accessdate=20 Januarie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110319155153/http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-case-of-the-pilfered |archive-date=19 Maart 2011 |url-status=live }}</ref>

=== Naam ===
Kort ná Neptunus se ontdekking is hy bloot "die planeet anderkant Uranus" of "Le Verrier se planeet" genoem. Die eerste voorstel vir ’n naam het van Galle gekom; hy het die naam "[[Janus (mitologie)|Janus]]" voorgestel. In Engeland het Challis die naam "[[Okeanos]]" voorgestel.<ref>[[#Moore|Moore]] (2000):206</ref>

Le Verrier het gou aanspraak daarop gemaak om sy ontdekking ’n naam te gee en die naam "Neptunus" voorgestel, hoewel hy valslik beweer het die naam is amptelik deur die Franse ''Bureau des Longitudes'' goedgekeur.<ref>{{cite book |last=Littmann |first=Mark |date=2004 |title=Planets Beyond, Exploring the Outer Solar System |publisher=Courier Dover Publications |isbn=978-0-486-43602-9 |page=50}}</ref> In Oktober wou hy die planeet "Le Verrier", na homself, noem. Hy is gesteun deur die sterrewag se direkteur, François Arago, maar dit het buite Frankryk groot teenstand gekry.<ref>{{cite book |ref=Baum |last=Baum |first=Richard |author2=Sheehan, William |date=2003 |title=In Search of Planet Vulcan: The Ghost in Newton's Clockwork Universe |publisher=Basic Books |isbn=978-0-7382-0889-3 |pages=109–10}}</ref> Franse sterrekundige almanakke het gou die naam "Herschel" vir Uranus begin gebruik, na aanleiding van sy ontdekker, sir [[William Herschel]], en "Leverrier" vir die nuwe planeet.<ref>{{cite journal |title=The Naming of Uranus and Neptune |journal=Astronomical Society of the Pacific Leaflets |first=Owen |last=Gingerich |volume=8 |issue=352 |pages=9–15 |date=Oktober 1958 |bibcode=1958ASPL....8....9G}}</ref>

"Neptunus" het egter kort daarna die algemeen aanvaarde naam geword. [[Neptunus (mitologie)|Neptunus]] was in die [[Romeinse mitologie]] die god van die see, wat die Grieke [[Poseidon]] genoem het. Die keuse van ’n mitologiese naam was in ooreenstemming met die name van die ander planete behalwe die Aarde, wat almal na gode in die [[Griekse mitologie|Griekse]] en Romeinse mitologie genoem is.<ref name="USGS">{{cite web |url=http://planetarynames.wr.usgs.gov/Page/Planets |title=Planet and Satellite Names and Discoverers |publisher=U.S. Geological Survey |series=Gazetteer of Planetary Nomenclature |date=17 December 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809110639/https://planetarynames.wr.usgs.gov/Page/Planets |archivedate=9 Augustus 2018 |url-status=live |access-date=26 Maart 2012 |df=dmy-all }}</ref>

=== Status ===
Van sy ontdekking in 1846 tot met die ontdekking van [[Pluto]] in 1930 was Neptunus die verste bekende planeet. Toe Pluto ontdek word, is dit as ’n planeet beskou en Neptunus het die tweede verste bekende planeet geword – behalwe vir ’n tydperk van 20 jaar tussen 1979 en 1999 toe Pluto vanweë sy [[Ellips|elliptiese]] wentelbaan nader aan die Son was as Neptunus.<ref>{{cite news |title=Jan. 21, 1979: Neptune Moves Outside Pluto's Wacky Orbit |work=Wired |url=https://www.wired.com/science/discoveries/news/2008/01/dayintech_0121 |last=Long |first=Tony |accessdate=13 March 2008 |date=21 January 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080327014628/http://www.wired.com/science/discoveries/news/2008/01/dayintech_0121 |archive-date=27 Maart 2008 |url-status=live }}</ref>

Die ontdekking van die [[Kuipergordel]] in 1992 het daartoe gelei dat baie sterrekundiges daaroor gedebatteer het of Pluto as ’n planeet of as deel van die Kuipergordel beskou moet word.<ref>{{cite journal |author=Weissman, Paul R. |title=The Kuiper Belt |bibcode=1995ARA&A..33..327W |doi=10.1146/annurev.aa.33.090195.001551 |date=1995 |journal=Annual Review of Astronomy and Astrophysics |volume=33 |pages=327–57}}</ref><ref>{{cite web |date=1999 |title=The Status of Pluto:A clarification |website=International Astronomical Union, nuusvrystelling |url=http://www.iau.org/STATUS_OF_PLUTO.238.0.html |accessdate=25 Mei 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060615200253/http://www.iau.org/STATUS_OF_PLUTO.238.0.html |archivedate=15 Junie 2006 |url-status=dead}}</ref> In 2006 het die [[Internasionale Astronomiese Unie]] (IAU) die term "planeet" vir die eerste keer gedefinieer. Daarvolgens het Pluto ’n [[dwergplaneet]] geword en was Neptunus weer eens die verste bekende planeet in die Sonnestelsel.<ref>{{cite news |url=http://www.iau.org/static/resolutions/Resolution_GA26-5-6.pdf |title=IAU 2006 General Assembly: Resolutions 5 and 6 |date=24 Augustus 2006 |publisher=IAU |access-date=22 Julie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080625043626/http://www.iau.org/static/resolutions/Resolution_GA26-5-6.pdf |archive-date=25 Junie 2008 |url-status=live }}</ref>

== Fisiese eienskappe ==
[[Lêer:Neptune, Earth size comparison true color.jpg|duimnael|’n Vergelyking van die Aarde en Neptunus se grootte.]]

Neptunus se [[massa]] van 1,0243{{e|26}}&nbsp;kg<ref name="fact" /> is tussen dié van die Aarde en die groot [[gasreus]]e: Dit is 17 keer dié van die Aarde, maar net {{small|{{breuk|1|19}}}} van [[Jupiter]] s'n.<ref group="nota">Die Aarde se massa is 5,9736{{e|24}}&nbsp;kg, wat ’n massaverhouding gee van

: <math>\tfrac{M_\text{Neptunus}}{M_\text{Aarde}} = \tfrac{1,02 \times 10^{26}}{5,97 \times 10^{24}} = 17,09.</math>
Uranus se massa is 8,6810{{e|25}}&nbsp;kg, wat ’n massaverhouding gee van

: <math>\tfrac{M_\text{Uranus}}{M_\text{Aarde}} = \tfrac{8,68 \times 10^{25}}{5,97 \times 10^{24}} = 14,54.</math>
Jupiter se massa is 1,8986{{e|27}}&nbsp;kg, wat ’n massaverhouding gee van

: <math>\tfrac{M_\text{Jupiter}}{M_\text{Neptunus}} = \tfrac{1,90 \times 10^{27}}{1,02 \times 10^{26}} = 18,63.</math>

Massawaardes van {{cite web |last=Williams |first=David R. |date=29 November 2007 |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/ |title=Planetary Fact Sheet&nbsp;– Metric |publisher=NASA |accessdate=13 Maart 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140905165712/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/ |archive-date=5 September 2014 |url-status=live }}</ref> Sy [[swaartekrag]] by 1&nbsp;bar is 11,15&nbsp;m/s<sup>2</sup>, 1,14 keer die oppervlakswaartekrag van die Aarde,<ref>{{cite web |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neptunefact.html |title=Neptune Fact Sheet |publisher=NASA |access-date=22 September 2005 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100701192119/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neptunefact.html |archive-date=1 Julie 2010 |url-status=live }}</ref> en word net deur Jupiter oortref.<ref name="Unsöld & Baschek 2001" /> Die [[radius]] van Neptunus se [[ewenaar]] (24&nbsp;764&nbsp;km)<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007" /> is byna vier keer dié van die Aarde se ewenaar. Neptunus is, nes [[Uranus]], ’n [[ysreus]], ’n subklas van die [[reuseplanete]], want hulle is kleiner en het hoër konsentrasies [[Vlugtigheid (planetologie)|vlugtige stowwe]] as Jupiter en [[Saturnus]].<ref name=Boss>{{cite journal |first=Alan P. |last=Boss |title=Formation of gas and ice giant planets |journal=Earth and Planetary Science Letters |date=2002 |volume=202 |issue=3–4 |pages=513–23 |doi=10.1016/S0012-821X(02)00808-7 |bibcode=2002E&PSL.202..513B}}</ref>

In die soeke na [[eksoplanete]] word Neptunus as maatstaf gebruik: Liggame van ’n soortgelyke massa wat ontdek word, word dikwels "Neptunusse" genoem,<ref>{{cite news |first=C. |last=Lovis |author2=Mayor, M. |author3=Alibert Y. |author4=Benz W. |date=18 Mei 2006 |url=http://www.eso.org/public/news/eso0618/ |title=Trio of Neptunes and their Belt |publisher=ESO |accessdate=25 Februarie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100113120656/http://www.eso.org/public/news/eso0618/ |archive-date=13 Januarie 2010 |url-status=live }}</ref> net soos wat soms na "Jupiters" verwys word.

=== Interne struktuur ===
Neptunus se interne struktuur stem ooreen met dié van Uranus. Sy [[atmosfeer]] maak sowat 5% tot 10% van sy massa uit en strek tot miskien 10% tot 20% van die pad na sy kern, waar dit druk van sowat 10&nbsp;[[Pascal (eenheid)|GPa]] ondervind, of sowat 100&nbsp;000 keer dié van die Aarde se atmosfeer. Toenemende konsentrasies [[metaan]], [[ammoniak]] en [[water]] word in die laer streke van die atmosfeer aangetref.<ref name="hubbard" />

[[Lêer:Neptune diagram.svg|duimnael|links|Die interne struktuur van Neptunus: {{ordelys |Boonste afmosfeer, boonste wolke |Atmosfeer bestaande uit waterstof, helium en metaangas |Mantel bestaande uit water, ammoniak en metaanyse |Kern bestaande uit rots (silikate en nikkelyster)}}]]
Die [[Mantel (geologie)|mantel]] is 10 tot 15&nbsp;[[aardmassa]]s en is ryk aan water, ammoniak en metaan.<ref name="Hamilton" /> Soos die gebruik in [[Planetologie|planetêre wetenskap]] is, word na hierdie mengsel verwys as [[Vlugtigheid (planetologie)|yse]], al is dit ’n warm, digte [[vloeistof]]. Dié vloeistof, wat ’n groot elektriese [[geleidingsvermoë]] het, word soms ’n water-ammoniak-oseaan genoem.<ref name=Atreya2006>{{cite journal |url=http://www.cosis.net/abstracts/EGU06/05179/EGU06-J-05179-1.pdf |title=Water-ammonia ionic ocean on Uranus and Neptune? |journal=Geophysical Research Abstracts |first1=S. |last1=Atreya |first2=P. |last2=Egeler |first3=K. |last3=Baines |volume=8 |at=05179 |date=2006 |access-date=7 November 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205194205/http://www.cosis.net/abstracts/EGU06/05179/EGU06-J-05179-1.pdf |archive-date=5 Februarie 2012 |url-status=live }}</ref> Die mantel bestaan dalk uit ’n laag ioniese water waarin die watermolekules afgebreek word in ’n sop van waterstof en [[suurstof]]ione en dieper af superioniese water waarin die suurstof kristalliseer, maar die waterstofione vrylik ronddryf binne die suurstofraamwerk.<ref>{{cite news |url=https://www.newscientist.com/article/mg20727764.500-weird-water-lurking-inside-giant-planets/ |title=Weird water lurking inside giant planets |work=New Scientist |first=David |last=Shiga |issue=2776 |date=1 September 2010 |access-date=11 Februarie 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180212143537/https://www.newscientist.com/article/mg20727764.500-weird-water-lurking-inside-giant-planets/ |archive-date=12 Februarie 2018 |url-status=live }}</ref>

Op ’n diepte van 7&nbsp;000&nbsp;km kan die toestande sodanig wees dat metaan [[diamant]]kristalle vorm wat soos [[hael]]korrels neerreën.<ref>{{cite journal |title=Neptune May Crush Methane Into Diamonds |journal=Science |last=Kerr |first=Richard A. |volume=286 |issue=5437 |pages=25a–25 |date=October 1999 |doi=10.1126/science.286.5437.25a |pmid=10532884}}</ref><ref name="WP-20170825">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2017/08/25/it-rains-solid-diamonds-on-uranus-and-neptune/ |title=It rains solid diamonds on Uranus and Neptune |work=The Washington Post |last=Kaplan |first=Sarah |date=25 Augustus 2017 |accessdate=27 Augustus 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170827011901/https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2017/08/25/it-rains-solid-diamonds-on-uranus-and-neptune/ |archive-date=27 Augustus 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite journal |title=Formation of diamonds in laser-compressed hydrocarbons at planetary interior conditions |journal=Nature Astronomy |last=Kraus |first=D. |last2=Vorberger |first2=J. |last3=Pak |first3=A. |last4=Hartley |first4=N.J. |last5=Fletcher |first5=L.B. |last6=Frydrych |first6=S. |last7=Galtier |first7=E. |last8=Gamboa |first8=E.J. |last9=Gericke |first9=D.O. |last10=Glenzer |first10=S.H. |last11=Granados |first11=E. |last12=MacDonald |first12=M.J. |last13=MacKinnon |first13=A.J. |last14=McBride |first14=E.E. |last15=Nam |first15=I. |last16=Neumayer |first16=P. |last17=Roth |first17=M. |last18=Saunders |first18=A.M. |last19=Schuster |first19=A.K. |last20=Sun |first20=P. |last21=van Driel |first21=T. |last22=Döppner |first22=T. |last23=Falcone |first23=R.W. |display-authors=1 |volume=1 |issue=9 |pages=606–11 |date=September 2017 |doi=10.1038/s41550-017-0219-9 |bibcode=2017NatAs...1..606K |url=http://www.escholarship.org/uc/item/1zd805nx |access-date=25 Augustus 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181023160552/https://escholarship.org/uc/item/1zd805nx |archive-date=23 Oktober 2018 |url-status=live }}</ref> Wetenskaplikes glo hierdie soort diamantreën kom ook op Jupiter, Saturnus en Uranus voor.<ref>{{cite web|url=https://www.businessinsider.com/diamond-rain-saturn-jupiter-2016-4|title=Lightning storms make it rain diamonds on Saturn and Jupiter|author=Sean Kane|publisher=Business Insider|date=29 April 2016|accessdate=22 Mei 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190626211704/https://www.businessinsider.com/diamond-rain-saturn-jupiter-2016-4|archive-date=26 Junie 2019|url-status=live}}</ref><ref name="WP-20170825" /> Proefnemings by die Lawrence Livermore- Nasionale Laboratorium in [[Kalifornië]] dui daarop dat die bokant van die mantel ’n oseaan van vloeibare [[koolstof]] kan wees met soliede, drywende "diamante".<ref>{{cite news |url=http://www.astronomynow.com/news/n1001/21diamond/ |title=Oceans of diamond possible on Uranus and Neptune |work=Astronomy Now |first=Emily |last=Baldwin |date=21 Januarie 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203065217/http://www.astronomynow.com/news/n1001/21diamond/ |archivedate=3 Desember 2013}}</ref><ref name="Eggert 2004">{{cite journal |title=Shock Compressing Diamond to a Conducting Fluid |doi=10.1103/physrevlett.93.195506 |pmid=15600850 |journal=Physical Review Letters |date=30 July 2004 |last=Bradley |first=D.K. |last2=Eggert |first2=J.H. |last3=Hicks |first3=D.G. |last4=Celliers |first4=P.M. |url=https://e-reports-ext.llnl.gov/pdf/310197.pdf |accessdate=16 March 2016 |volume=93 |issue=19 |pages=195506 |bibcode=2004PhRvL..93s5506B |hdl=1959.3/380076 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161221011243/https://e-reports-ext.llnl.gov/pdf/310197.pdf |archive-date=21 Desember 2016 |url-status=dead }}</ref><ref name="Eggert 2010">{{cite journal |title=Melting temperature of diamond at ultrahigh pressure |journal=Nature Physics |date=8 November 2009 |last=Eggert |first=J.H. |last2=Hicks |first2=D.G. |last3=Celliers |first3=P.M. |last4=Bradley |first4=D.K. |volume=6 |issue=40 |pages=40–43 |doi=10.1038/nphys1438 |display-authors=etal |bibcode=2010NatPh...6...40E|doi-access=free }}</ref>

Neptunus se kern is waarskynlik saamgestel uit yster, nikkel en silikate met ’n massa van sowat 1,2 keer dié van die Aarde.<ref name=pass43>{{cite journal |last=Podolak |first=M. |author2=Weizman, A. |author3=Marley, M. |title=Comparative models of Uranus and Neptune |journal=Planetary and Space Science |date=1995 |volume=43 |issue=12 |pages=1517–22 |doi=10.1016/0032-0633(95)00061-5 |bibcode=1995P&SS...43.1517P}}</ref> Die druk in die middel is 7&nbsp;[[Bar|Mbar]] (700&nbsp;GPa), sowat twee keer dié van die middel van die Aarde, en die [[temperatuur]] kan 5&nbsp;400&nbsp;[[Kelvin|K]] wees.<ref name="hubbard" /><ref name="nettelmann">{{cite web |last=Nettelmann |first=N. |author2=French, M. |author3=Holst, B. |author4=Redmer, R. |url=https://www.gsi.de/informationen/wti/library/plasma2006/PAPERS/TT-11.pdf |title=Interior Models of Jupiter, Saturn and Neptune |publisher=University of Rostock |accessdate=25 Februarie 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110718120920/https://www.gsi.de/informationen/wti/library/plasma2006/PAPERS/TT-11.pdf |archivedate=18 Julie 2011 |df=}}</ref>

=== Atmosfeer ===
[[Lêer:Neptune-Methane.jpg|duimnael|’n Gekombineerde kleur- en naby-[[infrarooi]]beeld van Neptunus, wat bande van metaan in sy atmosfeer wys, asook vier van sy mane, [[Proteus (maan)|Proteus]], [[Larissa (maan)|Larissa]], [[Galatea (maan)|Galatea]] en [[Despina (maan)|Despina]].]]
[[Lêer:Neptune's Dynamic Environment.webm|duimnael|’n Video van Neptunus en sy mane.]]
By groot hoogtes is Neptunus se atmosfeer 80% [[waterstof]] en 19% [[helium]].<ref name=hubbard>{{cite journal |last=Hubbard |first=W.B. |title=Neptune's Deep Chemistry |journal=Science |date=1997 |volume=275 |issue=5304 |pages=1279–80 |doi=10.1126/science.275.5304.1279 |pmid=9064785}}</ref> ’n Spoorhoeveelheid metaan is ook teenwoordig. Prominente [[absorpsielyn]]e van metaan kom voor by [[golflengte]]s bo 600&nbsp;nm, in die [[rooi]] en [[infrarooi]]deel van die [[Elektromagnetiese spektrum|spektrum]]. Nes met Uranus is die absorpsie van rooi lig deur die metaan in die atmosfeer deel van die rede dat die planeet [[blou]] lyk,<ref>{{cite web |last=Crisp |first=D. |author2=Hammel, H.B. |date=14 Junie 1995 |url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1995/09/image/a/ |title=Hubble Space Telescope Observations of Neptune |publisher=Hubble News Center |accessdate=22 April 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070802132430/http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1995/09/image/a |archive-date=2 Augustus 2007 |url-status=live }}</ref> hoewel Neptunus se helder [[Asuur (kleur)|asuur]] verskil van Uranus se sagter [[sian]]. Aangesien die metaaninhoud van Neptunus se atmosfeer dieselfde is as dié van Uranus, dra ’n onbekende atmosferiese bestanddeel by tot Neptunus se [[kleur]].<ref name="bluecolour" />

Neptunus se atmosfeer word in twee hoofstreke verdeel: die laer [[troposfeer]], waar die temperatuur met die hoogte afneem, en die [[stratosfeer]], waar die temperatuur met die hoogte toeneem. Die grens tussen die twee, die [[tropopouse]], lê by ’n druk van 0,1&nbsp;bar (10&nbsp;kPa).<ref name="Lunine 1993" /> Die stratosfeer gaan dan oor in die [[termosfeer]] by ’n druk van laer as 10<sup>-5</sup> tot 10<sup>-4</sup>&nbsp;bar (1 tot 10&nbsp;Pa).<ref name="Lunine 1993" /> Die termosfeer gaan geleidelik oor in die [[eksosfeer]].

[[Lêer:Neptune clouds.jpg|duimnael|Stroke hoë wolke gooi skadu's oor Neptunus se laer wolkkombers.]]
Modelle dui daarop dat Neptunus se troposfeer stroke wolke van wisselende samestellings het na gelang van die hoogte. Die boonste wolke lê by ’n druk onder een bar, waar die temperatuur geskik is vir metaan om te kondenseer. Vir ’n druk tussen een en vyf bar (100 en 500&nbsp;kPa) vorm wolke van ammoniak en [[waterstofsulfied]] vermoedelik. Bo ’n druk van vyf bar kan die wolke bestaan uit ammoniak, [[ammoniumsulfied]], waterstofsulfied en water. Dieper wolke van waterys behoort voor te kom by ’n druk van sowat 50&nbsp;bar, waar die temperatuur tot 273&nbsp;K (0&nbsp;°C) is. Daaronder kan wolke van ammoniak en waterstofsulfied dalk voorkom.<ref name="elkins-tanton" />

Daar is waargeneem dat hoë wolke op Neptunus skadu's gooi op die wolkkombers daaronder. Daar is ook hoë wolke wat by ’n konstante hoogte om die planeet gedraai is. Dié omringende stroke het breedtes van 50-150&nbsp;km en lê sowat 50-110&nbsp;km bo die wolkkombers.<ref name=apj125>{{cite journal |author=Max, C.E. |display-authors=4 |author2=Macintosh, B.A. |author3=Gibbard, S.G. |author4=Gavel, D.T. |author5=Roe, H.G. |author6=de Pater, I. |author7=Ghez, A.M. |author7-link=Andrea Ghez |author8=Acton, D.S. |author9=Lai, O.|author10=Stomski, P. |author11=Wizinowich, P.L. |title=Cloud Structures on Neptune Observed with Keck Telescope Adaptive Optics |journal=The Astronomical Journal |date=2003 |volume=125 |issue=1 |pages=364–75 |bibcode=2003AJ....125..364M |doi=10.1086/344943|doi-access=free }}</ref> Dié hoogtes is in die laag waar [[weer]] voorkom, die troposfeer. Weer kom nie in die hoër strato- en termosfeer voor nie.

Neptunus se [[Sigbare spektrum|spektra]] dui daarop dat sy laer stratosfeer mistig is vanweë die kondensasie van produkte van die [[ultraviolet]]-[[fotolise]] van metaan, soos [[etaan]] en [[asetileen|etyn]].<ref name="Lunine 1993" /><ref name="hubbard" /> Die stratosfeer huisves ook spoorhoeveelhede [[koolstofmonoksied]] en [[blousuur]].<ref name="Lunine 1993" /><ref name="Encrenaz 2003" /> Neptunus se stratosfeer is warmer as dié van Uranus vanweë die groter konsentrasie van [[Koolwaterstof|koolwaterstowwe]].<ref name="Lunine 1993" />

Om redes wat steeds onbekend is, het die planeet se termosfeer ’n afwykend hoë temperatuur van sowat 750&nbsp;K.<ref name=Broadfoot19989>{{cite journal |last=Broadfoot |first=A.L. |author2=Atreya, S.K. |author3=Bertaux, J.L. |display-authors=etal |title=Ultraviolet Spectrometer Observations of Neptune and Triton |journal=Science |volume=246 |pages=1459–66 |date=1999 |url=http://www-personal.umich.edu/~atreya/Articles/1989_Voyager_UV_Spectrometer.pdf |doi=10.1126/science.246.4936.1459 |pmid=17756000 |issue=4936 |bibcode=1989Sci...246.1459B |access-date=12 Maart 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080528020007/http://www-personal.umich.edu/~atreya/Articles/1989_Voyager_UV_Spectrometer.pdf |archive-date=28 Mei 2008 |url-status=live }}</ref><ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Die planeet is te ver van die Son af dat dié hitte deur [[ultraviolet]]straling opgewek kan word. Een kandidaat vir ’n verhittingsmeganisme is atmosferiese wisselwerkings met [[Ioon|ione]] in die planeet se [[magneetveld]]. Ander kandidate is swaartekraggolwe van die binnekant af. Die termosfeer bevat spore van [[koolstofdioksied]] en water, wat kan kom van eksterne bronne soos [[meteoriet]]e en [[Ruimtestof|stof]].<ref name="elkins-tanton" /><ref name="Encrenaz 2003" />

=== Magnetosfeer ===
Neptunus se [[magnetosfeer]] stem baie ooreen met dié van Uranus, met ’n magneetveld wat baie skuins lê ten opsigte van sy [[draaias]] teen 47° en verplaas teen minstens 0,55&nbsp;radiusse, of sowat 13&nbsp;500&nbsp;km van die planeet se fisiese middelpunt. Voor Voyager 2 se verbyvlug is gehipotetiseer dat Uranus se skuins magnetosfeer die gevolg van sy sywaartse rotasie is. Nadat wetenskaplikes die magneetvelde van die twee planete vergelyk het, glo hulle nou die uiterse oriëntasie kan die gevolg wees van strome in die planete se binnekant. Die veld kan geskep word deur konvektiewe vloeistofbewegings in ’n dun sferiese skild van elektries geleidende vloeistowwe (moontlik ’n kombinasie van ammonial, metaan en water)<ref name=elkins-tanton>{{cite book |last=Elkins-Tanton |first=Linda T. |date=2006 |title=Uranus, Neptune, Pluto, and the Outer Solar System |publisher=Chelsea House |location=New York |isbn=978-0-8160-5197-7 |pages=[https://archive.org/details/uranusneptuneplu00elki/page/79 79–83] |url=https://archive.org/details/uranusneptuneplu00elki/page/79 }}</ref> wat tot ’n [[Dinamoteorie|dinamo-aksie]] lei.<ref>{{cite journal |last=Stanley |first=Sabine |author2=Bloxham, Jeremy |title=Convective-region geometry as the cause of Uranus' and Neptune's unusual magnetic fields |journal=Nature |date=11 Maart 2004 |volume=428 |pages=151–53 |doi=10.1038/nature02376 |pmid=15014493 |issue=6979 |bibcode=2004Natur.428..151S}}</ref>

Die dipoolkomponent van die magneetveld by die magnetiese ewenaar van Neptunus is sowat 14&nbsp;[[Tesla (eenheid)|mikrotesla]] (0,14&nbsp;[[Gauss (eenheid)|G]]).<ref name=Connerney1991>{{cite journal |last1=Connerney |first1=J.E.P. |last2=Acuña |first2=Mario H. |last3=Ness |first3=Norman F. |title=The magnetic field of Neptune |date=1991 |journal=Journal of Geophysical Research |volume=96 |pages=19,023–42 |bibcode=1991JGR....9619023C |doi=10.1029/91JA01165}}</ref> Die [[magnetiese dipoolmoment]] van Neptunus is sowat 2,2{{E-sp|17}}&nbsp;T·m<sup>3</sup> (14&nbsp;μT·''R''<sub>''N''</sub><sup>3</sup>, waar ''R''<sub>''N''</sub> Neptunus se radius is). Neptunus se magneetveld het ’n ingewikkelde geometrie wat relatief groot verspreidings van niepolêre komponente insluit, insluitende ’n kwadropoolmoment wat dalk sterker as die dipoolmoment is. In teenstelling hiermee het die Aarde, Jupiter en Saturnus net relatief klein kwadropoolmomente, en hulle velde lê minder skuins ten opsigte van die poolas.<ref name=science4936>{{cite journal |last=Ness |first=N.F. |author2=Acuña, M.H. |author3=Burlaga, L.F. |author4=Connerney, J.E.P. |author5=Lepping, R.P. |author6=Neubauer, F.M. |title=Magnetic Fields at Neptune |journal=Science |date=1989 |volume=246 |issue=4936 |pages=1473–78 |doi=10.1126/science.246.4936.1473 |pmid=17756002 |bibcode=1989Sci...246.1473N |url=https://zenodo.org/record/1230994 |access-date=25 Augustus 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190710235516/https://zenodo.org/record/1230994/files/article.pdf |archive-date=10 Julie 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |last=Russell |first=C.T. |author2=Luhmann, J.G. |date=1997 |url=http://www-ssc.igpp.ucla.edu/personnel/russell/papers/nep_mag.html |title=Neptune: Magnetic Field and Magnetosphere |publisher=University of California, Los Angeles |accessdate=10 Augustus 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190629123808/http://www-ssc.igpp.ucla.edu/personnel/russell/papers/nep_mag.html |archive-date=29 Junie 2019 |url-status=live }}</ref>

Neptunus se [[boogskok]], waar die magnetosfeer begin om die [[sonwind]] te vertraag, kom voor op ’n afstand van 34,9 keer die planeet se radius. Die magnetopouse, waar die druk van die magnetosfeer die sonwind balanseer, lê op ’n afstand van 23-26,5 keer die planeet se radius. Die stert van die magnetosfeer strek tot minstens 72 keer die radius, en dalk selfs verder.<ref name="science4936" />

== Klimaat ==
[[Lêer:Neptune storms.jpg|duimnael|Die [[Groot Donker Vlek]] (bo), Bromponie (middelste wit wolk)<ref name=scooter>{{cite web |first=Sue |last=Lavoie |date=8 January 1998 |title=PIA01142: Neptune Scooter |url=http://photojournal.jpl.nasa.gov/catalog/PIA01142 |publisher=NASA |accessdate=26 March 2006 |archive-url=https://www.webcitation.org/6IqDriyCd?url=http://photojournal.jpl.nasa.gov/catalog/PIA01142 |archive-date=13 August 2013 |url-status=live }}</ref> en [[Klein Donker Vlek]] (onder), met die kontras verhoog.]]

Neptunus se weer word gekenmerk deur uiters dinamiese stormstelsels, met winde wat snelhede van byna 600&nbsp;m/s bereik – amper [[Supersoniese snelheid|supersoniese snelhede]].<ref name="Suomi1991" /> Gewoonlik wissel windsnelhede egter tussen 20&nbsp;m/s ooswaarts en 325&nbsp;m/s weswaarts.<ref name="Hammel1989">{{cite journal |author=Hammel, H.B. |display-authors=4 |author2=Beebe, R.F. |author3=De Jong, E.M. |author4=Hansen, C.J. |author5=Howell, C.D. |author6=Ingersoll, A.P. |author7=Johnson, T.V. |author8=Limaye, S.S. |author9=Magalhaes, J.A.|author10=Pollack, J.B. |author11=Sromovsky, L.A. |author12=Suomi, V.E. |author13=Swift, C.E. |title=Neptune's wind speeds obtained by tracking clouds in ''Voyager 2'' images |journal=Science |date=1989 |volume=24 |pages=1367–69 |bibcode=1989Sci...245.1367H |doi=10.1126/science.245.4924.1367 |pmid=17798743 |issue=4924}}</ref> Aan die bopunt van die wolke is windsnelhede tussen 400&nbsp;m/s met die ewenaar langs en 250&nbsp;m/s by die pole.<ref name="elkins-tanton" /> Die meeste winde beweeg in die teenoorgestelde rigting as die planeet se rotasie.<ref name=burgess2>{{cite book |ref=Burgess |last=Burgess |first=Eric |date=1991 |title=Far Encounter: The Neptune System |publisher=Columbia University Press |isbn=978-0-231-07412-4 |url=https://archive.org/details/farencounternept00burg }}</ref> Die algemene windpatroon het ’n prograde rotasie by groot hoogtes en ’n retrograde rotasie by kleiner hoogtes.

Neptunus verskil van Uranus wat betref sy tipiese vlak van weeraktiwiteit. Voyager&nbsp;2 het tydens sy verbyvlug van 1989 weerverskynsels op Neptunus waargeneem,<ref name="spot" /> maar geen vergelykbare verskynsels op Uranus tydens sy verbyvlug van 1986 nie.

In 2007 is ontdek die boonste troposfeer van Neptunus se suidpool is sowat 10&nbsp;K warmer as die res van die atmosfeer, wat gemiddeld sowat 73&nbsp;K (-200&nbsp;°C) is. Die temperatuurverskil is groot genoeg dat metaan, wat op ander plekke in die troposfeer gevries is, in die stratosfeer naby die pool ontsnap.<ref>{{cite journal |title=Evidence for methane escape and strong seasonal and dynamical perturbations of Neptune's atmospheric temperatures |author=Orton, G.S. |display-authors=4 |author2=Encrenaz T. |author3=Leyrat C. |author4=Puetter, R. |author5=Friedson, A.J. |last-author-amp=yes |doi=10.1051/0004-6361:20078277 |date=2007 |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=473 |issue=1 |pages=L5–L8 |bibcode=2007A&A...473L...5O |url=http://pdfs.semanticscholar.org/eaf2/6ee6d3b89f8066c94af6d10a67a225bb3861.pdf |access-date=22 September 2020 |archive-date=12 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200412143917/http://pdfs.semanticscholar.org/eaf2/6ee6d3b89f8066c94af6d10a67a225bb3861.pdf |url-status=dead }}</ref> Die relatiewe "warm kol" is vanweë Neptunus se [[ashelling]], wat die suidpool die afgelope kwartjaar van die planeet, of rofweg 40 aardjare, na die Son gedraai hou. Namate Neptunus stadigaan na die teenoorgestelde kant van die Son beweeg, sal die suidpool donker en die noordpool verlig word, wat sal veroorsaak dat die metaanvrystelling na die noordpool sal skuif.<ref>{{cite news |first=Glenn |last=Orton |author2=Encrenaz, Thérèse |url=http://www.eso.org/public/news/eso0741/ |title=A Warm South Pole? Yes, On Neptune! |publisher=ESO |date=18 September 2007 |accessdate=20 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100323211637/http://www.eso.org/public/news/eso0741/ |archive-date=23 Maart 2010 |url-status=live }}</ref>

Daar is waargeneem dat die wolkstroke in die suidelike halfrond vanweë [[seisoen]]ale veranderings in grootte en [[albedo]] toeneem. Dié neiging is in 1980 die eerste keer waargeneem en sal na verwagting tot in 2020 duur. Neptunus se lang wentelperiode maak dat seisoene 40 jaar lank duur.<ref name=villard>{{cite news |last=Villard |first=Ray |author2=Devitt, Terry |date=15 Mei 2003 |title=Brighter Neptune Suggests A Planetary Change Of Seasons |publisher=Hubble News Center |url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2003/17/text/ |accessdate=26 Februarie 2008}}</ref>

=== Storms ===
In 1989 het [[Nasa]] se Voyager&nbsp;2-ruimtetuig die [[Groot Donker Vlek]], ’n antisikloniese storm wat oor 13&nbsp;000 × 6&nbsp;600&nbsp;km strek, ontdek.<ref name=spot>{{cite web |last=Lavoie |first=Sue |date=16 February 2000 |url=http://photojournal.jpl.nasa.gov/catalog/PIA02245 |title=PIA02245: Neptune's blue-green atmosphere |publisher=NASA JPL |accessdate=28 Februarie 2008 |archive-url=https://www.webcitation.org/6IqDtYJ9u?url=http://photojournal.jpl.nasa.gov/catalog/PIA02245 |archive-date=13 Augustus 2013 |url-status=live }}</ref> Die storm het soos Jupiter se Groot Rooi Vlek gelyk. Sowat vyf jaar later, op 2 November 1994, het die [[Hubble-ruimteteleskoop]] nie die Groot Donker Vlek op die planeet gesien nie. In plaas daarvan is ’n soortgelyke storm in die noordelike halfrond ontdek.<ref>{{cite journal |last=Hammel |first=H.B. |author2=Lockwood, G.W. |author3=Mills, J.R. |author4=Barnet, C.D. |title=Hubble Space Telescope Imaging of Neptune's Cloud Structure in 1994 |journal=Science |date=1995 |volume=268 |issue=5218 |pages=1740–42 |doi=10.1126/science.268.5218.1740 |pmid=17834994 |bibcode=1995Sci...268.1740H}}</ref>

Die Bromponie is nog ’n storm, ’n wit wolkgroep verder suid as die Groot Donker Vlek. Dié bynaam het die eerste keer ontstaan in die maande voor Voyager&nbsp;2 se verbyvlug in 1989, toe waargeneem is dat hulle teen snelhede van vinniger as die Groot Donker Vlek beweeg (en beelde wat later ingewin is, het onthul daar is wolke wat nog vinniger beweeg het as dié wat Voyager&nbsp;2 aanvanklik waargeneem het).<ref name="burgess2" /> Die [[Klein Donker Vlek]] is ’n suidelike sikloonstorm, die tweede ergste storm wat tydens die 1989-verbyvlug waargeneem is. Dit was aanvanklik heeltemal donker, maar namate Voyager&nbsp;2 nader gekom het, het ’n helder kern ontwikkel en dit kan op die meeste van die hoëresolusiefoto's gesien word.<ref>{{cite web |last=Lavoie |first=Sue |date=29 January 1996 |url=http://photojournal.jpl.nasa.gov/catalog/PIA00064 |title=PIA00064: Neptune's Dark Spot (D2) at High Resolution |publisher=NASA JPL |accessdate=28 Februarie 2008 |archive-url=https://www.webcitation.org/6IqDxT9ag?url=http://photojournal.jpl.nasa.gov/catalog/PIA00064 |archive-date=13 Augustus 2013 |url-status=live }}</ref>

Neptunus se donker kolle kom vermoedelik in die troposfeer voor, teen kleiner hoogtes as die helder wolkverskynsels,<ref>{{cite journal |last=S.G. |first=Gibbard |display-authors=4 |author2=de Pater, I. |author3=Roe, H.G. |author4=Martin, S. |author5=Macintosh, B.A. |author6=Max, C.E. |title=The altitude of Neptune cloud features from high-spatial-resolution near-infrared spectra |journal=Icarus |date=2003 |volume=166 |issue=2 |pages=359–74 |doi=10.1016/j.icarus.2003.07.006 |url=http://cips.berkeley.edu/research/depater_altitude.pdf |accessdate=26 February 2008 |bibcode=2003Icar..166..359G |archive-url=https://web.archive.org/web/20120220052413/http://cips.berkeley.edu/research/depater_altitude.pdf |archive-date=20 Februarie 2012 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> en daarom lyk hulle soos gate in die boonste wolkkombers. Omdat hulle maande lank stabiel bly, word geglo hulle is draaikolkstrukture.<ref name="apj125" /> Helderder metaanwolke wat by die tropopouse vorm, word dikwels met donker vlekke verbind.<ref>{{cite journal |last=Stratman |first=P.W. |author2=Showman, A.P. |author3=Dowling, T.E. |author4=Sromovsky, L.A. |title=EPIC Simulations of Bright Companions to Neptune's Great Dark Spots |journal=Icarus |date=2001 |volume=151 |issue=2 |pages=275–85 |doi=10.1006/icar.1998.5918 |url=http://www.lpl.arizona.edu/~showman/publications/stratman-etal-2001.pdf |accessdate=26 Februarie 2008 |bibcode=1998Icar..132..239L |archive-url=https://web.archive.org/web/20080227115523/http://www.lpl.arizona.edu/~showman/publications/stratman-etal-2001.pdf |archive-date=27 Februarie 2008 |url-status=live }}</ref> Die voorkoms van meegaande wolke dui daarop dat sommige vorige donker kolle steeds as siklone kan bestaan, al is hulle nie meer as ’n donker verskynsel sigbaar nie. Donker vlekke kan verdwyn as hulle te na aan die ewenaar kom of moontlik vanweë ’n ander, onbekende meganisme.<ref>{{cite journal |last1=Sromovsky |first1=L.A. |last2=Fry |first2=P.M. |last3=Dowling |first3=T.E. |last4=Baines |first4=K.H. |title=The unusual dynamics of new dark spots on Neptune |journal=Bulletin of the American Astronomical Society |date=2000 |volume=32 |page=1005 |bibcode=2000DPS....32.0903S}}</ref>

<gallery widths="200" heights="200">
Beeld:A storm is coming Neptune.tif|Die Noordelike Groot Donker Vlek is ’n aanduiding van ’n groot storm wat broei.<ref>{{cite web |title=A storm is coming |url=https://www.spacetelescope.org/images/potw1907a/ |website=www.spacetelescope.org |accessdate=19 Februarie 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190220062857/https://www.spacetelescope.org/images/potw1907a/ |archive-date=20 Februarie 2019 |url-status=live }}</ref>
Beeld:Neptune's Great Dark Spot.jpg|Die Groot Donker Vlek, soos deur Voyager&nbsp;2 afgeneem.
Beeld:Neptune’s shrinking vortex.jpg|Neptunus se krimpende draaikolk.<ref>{{cite web|title=Neptune's shrinking vortex|url=http://www.spacetelescope.org/images/potw1808a/|website=www.spacetelescope.org|accessdate=19 Februarie 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219125043/http://www.spacetelescope.org/images/potw1808a/|archive-date=19 Februarie 2018|url-status=live}}</ref>
</gallery>

=== Interne verhitting ===
[[Lêer:Different Faces Neptune.jpg|duimnael|Vier foto's wat ’n paar uur uitmekaar geneem is met die Wyeveldkamera 3 van Nasa/ESA se [[Hubble-ruimteteleskoop]].<ref>{{cite web |url=http://www.spacetelescope.org/images/ann1115a/ |title=Happy birthday Neptune |publisher=ESA/Hubble |accessdate=13 Julie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110715204613/http://www.spacetelescope.org/images/ann1115a/ |archive-date=15 Julie 2011 |url-status=live }}</ref>]]

Die groter wisselings in Neptunus se weer in vergelyking met dié van Uranus is gedeeltelik vanweë sy groter interne verhitting. Die boonste streke van die planeet se troposfeer het ’n lae temperatuur van tot 51,8&nbsp;K ({{nowrap|-221,3 °C}}). Op ’n diepte waar die atmosfeerdruk gelyk is aan 1&nbsp;bar (100&nbsp;kPa) is die temperatuur 72&nbsp;K ({{nowrap|-201,15 °C}}).<ref>{{cite journal |last=Lindal |first=Gunnar F. |title=The atmosphere of Neptune&nbsp;– an analysis of radio occultation data acquired with Voyager 2 |journal=Astronomical Journal |date=1992 |volume=103 |pages=967–82 |bibcode=1992AJ....103..967L |doi=10.1086/116119}}</ref> Dieper binne-in die lae gas styg die temperatuur voortdurend. Nes met Uranus die geval is, is die bron van dié verhitting onbekend, maar die afwyking is groter: Uranus straal net 1,1 keer die hitte uit wat dit van die Son af kry;<ref>{{cite web |title=Class 12&nbsp;– Giant Planets&nbsp;– Heat and Formation |website=3750&nbsp;– Planets, Moons & Rings |date=2004 |publisher=Colorado University, Boulder |url=http://lasp.colorado.edu/~bagenal/3750/ClassNotes/Class12/Class12.html |accessdate=13 Maart 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080621120100/http://lasp.colorado.edu/~bagenal/3750/ClassNotes/Class12/Class12.html |archive-date=21 Junie 2008 |url-status=live }}</ref> daarteenoor straal Neptunus omtrent 2,61 keer soveel energie uit as wat dit van die Son af kry.<ref>{{cite journal |last1=Pearl |first1=J.C. |last2=Conrath |first2=B.J. |title=The albedo, effective temperature, and energy balance of Neptune, as determined from Voyager data |journal=Journal of Geophysical Research: Space Physics |date=1991 |volume=96 |pages=18,921–30 |bibcode=1991JGR....9618921P |doi=10.1029/91ja01087}}</ref> Neptunus is die verste bekende planeet van die Son af en lê meer as 50% so ver van die Son af as Uranus. Dit kry net 40% van Uranus se sonlig,<ref name="Lunine 1993" /> en tog is sy interne energie groot genoeg om die vinnigste winde in die Sonnestelsel aan te dryf. Afhangend van die termiese eienskappe van sy binnekant, kan die hitte wat ná Neptunus se vorming oor is, dalk die huidige hittevloei verduidelik. Dit is egter moeiliker om terselfdertyd Uranus se gebrek aan interne hitte te verduidelik as ’n mens die skynbare ooreenkomste tussen die twee planete in ag neem.<ref>Imke de Pater en Jack J. Lissauer (2001), ''[https://books.google.com/books?id=RaJdy3_VINQC&pg=PA224&lpg=PA224&dq=planet+neptune+heat+flow#v=onepage&q=planet%20neptune%20heat%20flow&f=false Planetary Sciences]'', 1ste uitg., bl. 224.</ref>

== Wentelbaan en rotasie ==
[[Lêer:Neptune Orbit.gif|duimnael|links|Neptunus (rooi boog) voltooi een omwenteling om die Son (middel) vir elke 164,79 omwentelings van die Aarde. Die ligblou voorwerp verteenwoordig Uranus.]]
Die gemiddelde afstand tussen Neptunus en die Son is {{nowrap|4,5 miljard km}} (omtrent 30,1&nbsp;[[AE]]) en dit voltooi gemiddeld elke 164,79&nbsp;jaar ’n omwenteling; dit kan met ±0,1&nbsp;jaar wissel. Sy [[perihelium]] (naaste afstand) is 29,81&nbsp;AE en sy [[afelium]] (verste afstand) is 30,33&nbsp;AE.<ref name=AA>Jean Meeus, ''Astronomical Algorithms'' (Richmond, VA: Willmann-Bell, 1998) 273.</ref>

Op 11 Julie 2011 het Neptunus sy eerste volle [[Barisentrum|barisentriese]] wentelbaan voltooi sedert sy ontdekking in 1846.<ref name="obsjul711">{{cite news |first=Robin |last=McKie |url=https://www.theguardian.com/science/2011/jul/10/neptune-orbit-anniversary-astronomy |title=Neptune's first orbit: a turning point in astronomy |date=9 Julie 2011 |work=The Guardian |access-date=15 Desember 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160823175306/https://www.theguardian.com/science/2011/jul/10/neptune-orbit-anniversary-astronomy |archive-date=23 Augustus 2016 |url-status=live }}</ref><ref name=azureworld>{{cite web |date=1 Julie 2011 |url=http://azureworld.blogspot.com/2011/07/neptune-completes-first-orbit-since.html |title=Neptune Completes First Orbit Since Discovery: 11th July 2011 (at 21:48 U.T.±15min) |accessdate=10 Julie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110720025257/http://azureworld.blogspot.com/2011/07/neptune-completes-first-orbit-since.html |archive-date=20 Julie 2011 |url-status=live }}</ref> Dit het egter nie na die presiese plek in die lug teruggekeer as waar dit ontdek is nie, want die Aarde was op ’n ander plek in sy wentelbaan van 365,26 dae. Vanweë die beweging van die Son in vergelyking met die barisentrum van die Sonnestelsel, was Neptunus op 11 Julie ook nie op presies dieselfde plek waar hy ontdek is in verhouding met die Son nie; as die algemener [[Heliosentriese wentelbaan|heliosentriese koördinatestelsel]] gebruik is, is die lengtegraad met sy ontdekking op 12 Julie 2011 bereik.<ref name="fact2">{{cite web |first=K. |last=Munsell |author2=Smith, H. |author3=Harvey, S. |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune&Display=Facts |title=Neptune: Facts & Figures |date=13 November 2007 |publisher=Nasa |accessdate=14 Augustus 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140409164451/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune&Display=Facts |archive-date=9 April 2014 |url-status=live }}</ref><ref name="UT2010-08">{{cite web |date=26 Augustus 2010 |title=Clearing the Confusion on Neptune's Orbit |publisher=Universe Today |author=Nancy Atkinson |url=http://www.universetoday.com/72088/clearing-the-confusion-on-neptune%E2%80%99s-orbit/ |accessdate=10 Julie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110727025504/http://www.universetoday.com/72088/clearing-the-confusion-on-neptune%E2%80%99s-orbit/ |archive-date=27 Julie 2011 |url-status=live }} [https://twitter.com/elakdawalla/status/21525820626 (Bill Folkner by die JPL)]</ref><ref name=Horizons2011>{{cite web |author=Anonymous |date=16 November 2007 |url=http://home.surewest.net/kheider/astro/nept2011.txt |title=Horizons Output for Neptune 2010–2011 |accessdate=25 Februarie 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130502171825/http://home.surewest.net/kheider/astro/nept2011.txt |archivedate=2 Mei 2013 |df=}}</ref>

Die [[Ellips|elliptiese]] wentelbaan van Neptunus lê teen ’n helling van 1,77° in vergelyking met die Aarde s'n.

Neptunus se [[ashelling]] is 28,32°,<ref>{{cite web |last=Williams |first=David R. |date=6 Januarie 2005 |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/planetfact.html |title=Planetary Fact Sheets |publisher=Nasa |accessdate=28 Februarie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080925071832/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/planetfact.html |archive-date=25 September 2008 |url-status=live }}</ref> wat naby aan dié van die Aarde (23°) en [[Mars]] (25°) is. As gevolg daarvan ondervind Neptunus soortgelyke [[seisoen]]ale veranderings as die Aarde. Die planeet se lang wentelperiode beteken die seisoene duur 40 aardjare.<ref name="villard" /> Sy sideriese rotasieperiode (dag) is rofweg 16,11&nbsp;uur.<ref name="fact2" /> Omdat sy ashelling vergelykbaar is met dié van die Aarde, is die wisseling in die lengte van sy dag gedurende sy lang jaar nie groter nie.

Omdat Neptunus nie ’n soliede liggaam is nie, ondergaan sy atmosfeer [[differensiële rotasie]]. Die breë [[ewenaar]]sone draai met ’n periode van sowat 18&nbsp;uur, wat stadiger is as die 16,1 uur van die planeet se [[magneetveld]]. Die teenoorgestelde is waar van die poolstreke, waar die rotasieperiode 12&nbsp;uur is. Hierdie verskil is die grootste van enige planeet in die Sonnestelsel,<ref>{{cite journal |last=Hubbard |first=W.B. |display-authors=4 |author2=Nellis, W.J. |author3=Mitchell, A.C. |author4=Holmes, N.C. |author5=McCandless, P.C. |author6=Limaye, S.S. |title=Interior Structure of Neptune: Comparison with Uranus |journal=Science |date=1991 |volume=253 |issue=5020 |pages=648–51 |doi=10.1126/science.253.5020.648 |pmid=17772369 |bibcode=1991Sci...253..648H |url=https://zenodo.org/record/1231004 |access-date=12 Junie 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181023120218/https://zenodo.org/record/1231004 |archive-date=23 Oktober 2018 |url-status=live }}</ref> en die gevolg is ’n sterk latitudinale windskeur.<ref name=apj125/>

=== Baanresonansies ===
{{Hoofartikel|Kuipergordel|Baanresonansie}}

[[Lêer:TheKuiperBelt classes-af.svg|duimnael|’n Diagram wat die grootste baanresonansies in die [[Kuipergordel]] wys wat deur Neptunus veroorsaak word: Die dele wat uitgelig word, is die 2:3-resonansie ([[Plutino|plutino's]]), die nieresonante "klassieke gordel" ([[Kuipergordel#Klassieke gordel|cubewano's]]) en die 1:2-resonansie ([[Kuipergordel#Resonansies|twotino's]]).]]

Neptunus se wentelbaan het ’n groot impak op die streek net daaragter, bekend as die [[Kuipergordel]]. Dié gordel is ’n ring klein yswêrelde soortgelyk aan die [[asteroïdegordel]], maar veel groter – dit strek van Neptunus se wentelbaan by 30&nbsp;AE tot sowat 55&nbsp;AE van die Son af.<ref>{{cite journal |title=Collisional Erosion in the Primordial Edgeworth-Kuiper Belt and the Generation of the 30–50 AU Kuiper Gap |first=S. Alan |last=Stern |doi=10.1086/304912 |date=1997 |last2=Colwell |first2=Joshua E. |journal=The Astrophysical Journal |volume=490 |issue=2 |pages=879–82 |bibcode=1997ApJ...490..879S|doi-access=free }}</ref> Baie soos wat Jupiter se [[swaartekrag]] die asteroïdegordel oorheers en sy struktuur bepaal, oorheers Neptunus se swaartekrag die Kuipergordel. Deur die bestaan van die Sonnestelsel het sekere streke van die Kuipergordel gedestabiliseer geraak deur Neptunus se swaartekrag en gapings in die struktuur daarvan veroorsaak. Die streek tussen 40 en 42&nbsp;AE is ’n voorbeeld.<ref>{{cite journal |title=Large Scattered Planetesimals and the Excitation of the Small Body Belts |first=Jean-Marc |last=Petit |author2=Morbidelli, Alessandro |author3=Valsecchi, Giovanni B. |url=https://www.oca.eu/morby/papers/6166a.pdf |doi=10.1006/icar.1999.6166 |date=1999 |accessdate=23 Junie 2007 |journal=Icarus |volume=141 |issue=2 |pages=367–87 |bibcode=1999Icar..141..367P |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071201013047/http://www.oca.eu/morby/papers/6166a.pdf |archivedate=1 Desember 2007 |df=dmy-all }}</ref>

Daar is in hierdie leë streke wentelbane waar voorwerpe vir die bestaan van die Sonnestelsel kan bly bestaan. Dié [[Baanresonansie|resonansies]] kom voor wanneer Neptunus se wentelperiode ’n volle [[breuk]] van dié van die voorwerp is, soos 1:2 of 3:4. As ’n voorwerp byvoorbeeld een keer om die Son wentel vir elke twee omwentelings van Neptunus, sal dit net die helfte van sy wentelbaan voltooi het teen die tyd dat Neptunus na sy oorspronklike posisie terugkeer. Die resonansie met die meeste bekende voorwerpe, sowat 200,<ref>{{cite web |title=List Of Transneptunian Objects |publisher=[[Kleinplaneetsentrum]] |url=http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/TNOs.html |accessdate=25 Oktober 2010 |archive-url=https://archive.today/20101027133511/http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/TNOs.html |archive-date=27 Oktober 2010 |url-status=live }}</ref> is die 2:3-resonansie. Voorwerpe hier voltooi twee wentelbane vir elke drie van Neptunus. Hulle is bekend as [[Plutino|plutino's]] omdat die grootste voorwerp in die Kuipergordel, [[Pluto]], onder hulle tel.<ref>{{cite web |last=Jewitt |first=David |date=2004 |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/kb/plutino.html |title=The Plutinos |publisher=UCLA |accessdate=28 Februarie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070419234021/http://www.ifa.hawaii.edu/~jewitt/kb/plutino.html |archive-date=19 April 2007 |url-status=live }}</ref> Hoewel Pluto gereeld deur Neptunus se wentelbaan beweeg, sorg die 2:3-resonansie dat hulle nooit bots nie.<ref>{{cite journal |last=Varadi |first=F. |title=Periodic Orbits in the 3:2 Orbital Resonance and Their Stability |journal=The Astronomical Journal |date=1999 |volume=118 |issue=5 |pages=2526–31 |bibcode=1999AJ....118.2526V |doi=10.1086/301088|doi-access=free }}</ref> Daar is minder voorwerpe met ’n resonansie van 3:4, 3:5, 4:7 en 2:5.<ref>{{cite book |title=Beyond Pluto: Exploring the outer limits of the solar system |author=John Davies |publisher=Cambridge University Press |date=2001 |page=[https://archive.org/details/beyondplutoexplo00davi/page/104 104] |isbn=978-0-521-80019-8 |url=https://archive.org/details/beyondplutoexplo00davi/page/104 }}</ref>

Neptunus het ’n aantal bekende [[Trojaan (sterrekunde)|trojane]] by die Son en Neptunus se [[Lagrange-punt]]e L4 en L5 – dit is stabiele swaartekragstreke wat Neptunus in sy wentelbaan onderskeidelik vooruitloop en volg.<ref>{{cite journal |title=Resonance Occupation in the Kuiper Belt: Case Examples of the 5 : 2 and Trojan Resonances |first=E.I. |last=Chiang |display-authors=4 |author2=Jordan, A.B. |author3=Millis, R.L. |author4=M.W. Buie |author5=Wasserman, L.H. |author6=Elliot, J.L. |author7=Kern, S.D. |author8=Trilling, D.E. |author9=Meech, K.J. |author10= Wagner, R.M. |date=2003 |doi=10.1086/375207 |journal=The Astronomical Journal |volume=126 |issue=1 |pages=430–43 |bibcode=2003AJ....126..430C |arxiv=astro-ph/0301458}}</ref> Neptunus-trojane kan beskou word as dat hulle ’n 1:1-resonansie met Neptunus het. Sommige van hulle is baie stabiel in hulle wentelbane en het waarskynlik saam met Neptunus gevorm, eerder as dat hulle aangetrek en vasgevang is. Die eerste voorwerp wat by Neptunus se L5-punt geïdentifiseer is, is {{mp|2008 LC|18}}.<ref name="Sheppard">{{Cite journal |last=Sheppard |first=Scott S. |authorlink=Scott S. Sheppard |author2=Trujillo, Chadwick A. |title=Detection of a Trailing (L5) Neptune Trojan |journal=Science |volume=329 |issue=5997 |page=1304 |date=10 September 2010 |doi=10.1126/science.1189666 |pmid=20705814 |bibcode=2010Sci...329.1304S}}</ref> Neptunus het ook ’n tydelike [[kammasatelliet]], {{mp|(309239) 2007 RW|10}}.<ref name="quasi">{{cite journal |last-author-amp=yes |title=(309239) 2007 RW10: a large temporary quasi-satellite of Neptune |journal=Astronomy and Astrophysics Letters |volume=545 |issue=2012 |pages=L9 |date=2012 |arxiv=1209.1577 |bibcode=2012A&A...545L...9D |doi=10.1051/0004-6361/201219931 |last1=De La Fuente Marcos |first1=C. |last2=De La Fuente Marcos |first2=R.}}</ref> Dié voorwerp is al 12&nbsp;500 jaar ’n kammasatelliet van Neptunus en sal dit nog 12&nbsp;500 jaar lank bly.<ref name="quasi" />

== Vorming en migrasie ==
{{Hoofartikel|Nice-model}}
[[Lêer:Lhborbits.png|duimnael|upright=1.5|’n Voorstelling van die buitenste planete en die [[Kuipergordel]]: a) vroeë posisies, voordat [[Jupiter]] en [[Saturnus]] in ’n [[baanresonansie]] van 2:1 getree het; b) die verstrooing van [[Planetesimaal|planetesimale]] na die binneste Sonnestelsel ná die wentelbaanverskuiwing van Neptunus (donkerblou) en [[Uranus]] (ligblou); c) ná die uitwerping van verstrooide Kuipergordelvoorwerpe deur Jupiter.<ref name="Gomes05">{{cite journal
 | title=Origin of the cataclysmic Late Heavy Bombardment period of the terrestrial planets
 | author=R. Gomes
 | author2=H. F. Levison
 | author3=K. Tsiganis
 | author4=A. Morbidelli
 | journal=Nature
 | date=2005
 | volume=435 | issue=7041 | pages=466–9
 | doi=10.1038/nature03676
 | pmid=15917802
|bibcode = 2005Natur.435..466G }}</ref>]]

Dit is moeilik om die vorming van die ysreuse, Neptunus en Uranus, presies met modelle te voorspel. Volgens huidige modelle was die [[materie]] in die buitenste streke van die Sonnestelsel nie dig genoeg dat sulke groot liggame volgens die tradisioneel aanvaarde metode van [[Akkresieskyf|kernakkresie]] gevorm kon word nie, en verskeie hipoteses het ontstaan om hulle vorming te verduidelik. Een is dat die ysplanete nie deur kernakkresie gevorm is nie, maar deur onstabiliteite binne die oorspronklike [[protoplanetêre skyf]], en dat hulle atmosfeer weggeblaas is deur straling van ’n nabygeleë, swaar [[Sterreklassifikasie#"Klas" OB|OB-ster]].<ref name="Boss" />

’n Alternatiewe idee is dat hulle nader aan die Son gevorm het waar die materie digter was, en daarna na hulle huidige posisies gemigreer het ná die verwydering van die gasagtige protoplanetêre skyf.<ref>{{cite journal |title=The formation of Uranus and Neptune among Jupiter and Saturn |first=Edward W. |last=Thommes |author2=Duncan, Martin J. |author3=Levison, Harold F. |year=2002 |doi=10.1086/339975 |journal=The Astronomical Journal |volume=123 |issue=5 |pages=2862–83 |arxiv=astro-ph/0111290 |bibcode=2002AJ....123.2862T}}</ref> Die teorie van migrasie ná vorming word verkies, want dit verduidelik die voorkoms van populasies klein voorwerpe in die streek anderkant Neptunus beter.<ref>{{cite web |title=Orbital shuffle for early solar system |first=Kathryn |last=Hansen |publisher=Geotimes |url=http://www.geotimes.org/june05/WebExtra060705.html |date=7 Junie 2005 |accessdate=26 Augustus 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927212314/http://www.geotimes.org/june05/WebExtra060705.html |archive-date=27 September 2007 |url-status=live }}</ref> Die model wat tans die algemeenste aanvaar word,<ref name="Crida2009">{{Cite book|last=Crida |first=A. |date=2009 |title=Solar System formation |journal=Reviews in Modern Astronomy |volume=21 |arxiv=0903.3008 |bibcode=2009RvMA...21..215C |doi=10.1002/9783527629190.ch12 |page=3008|isbn=978-3-527-62919-0 }}</ref><ref name="Desch07">{{cite journal |last=Desch |first=S.J. |date=2007 |title=Mass Distribution and Planet Formation in the Solar Nebula |journal=The Astrophysical Journal |volume=671 |issue=1 |pages=878–93 |doi=10.1086/522825 |bibcode=2007ApJ...671..878D |url=http://pdfs.semanticscholar.org/054e/675d459212463f2ec9770f858eaaf3c4505b.pdf |access-date=23 September 2020 |archive-date= 7 Februarie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200207103938/https://pdfs.semanticscholar.org/054e/675d459212463f2ec9770f858eaaf3c4505b.pdf |url-status=dead }}</ref><ref name="Smith2009">{{cite journal |last=Smith |first=R. |display-authors=4 |author2=L.J. Churcher |author3=M.C. Wyatt |author4=M.M. Moerchen |author5=C.M. Telesco |date=2009 |title=Resolved debris disc emission around η Telescopii: a young solar system or ongoing planet formation? |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=493 |issue=1 |pages=299–308 |doi=10.1051/0004-6361:200810706 |bibcode=2009A&A...493..299S |arxiv=0810.5087}}</ref> is die [[Nice-model]], wat die uitwerking verduidelik van die migrasie van Neptunus en die ander [[reuseplanete]] op die struktuur van die Kuipergordel.

== Mane ==
{{Hoofartikel|Neptunus se natuurlike satelliete}}
[[Lêer:Neptune-visible.jpg|duimnael|Neptunus in sy natuurlike [[kleur]]e met Proteus (bo), Larissa (regs onder) en Despina (links), afgeneem deur die Hubble-ruimteteleskoop.]]

Neptunus het 14 bekende [[natuurlike satelliet|mane]].<ref name="fact" /><ref>[http://www.news.com.au/technology/sci-tech/hubble-space-telescope-discovers-fourteenth-tiny-moon-orbiting-neptune/story-fn5fsgyc-1226679913807 Hubble Space Telescope discovers fourteenth tiny moon orbiting Neptune | Space, Military and Medicine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130716155930/http://www.news.com.au/technology/sci-tech/hubble-space-telescope-discovers-fourteenth-tiny-moon-orbiting-neptune/story-fn5fsgyc-1226679913807 |date=16 Julie 2013 }}. News.com.au (16 Julie 2013). Besoek op 28 Julie 2013.</ref> [[Triton (maan)|Triton]] is die grootste en sy massa maak meer as 99,5% uit van die massa van die materiaal in ’n wentelbaan om Neptunus,<ref group="nota">Die massa van Triton: 2,14{{e|22}}&nbsp;kg. Die gekombineerde massa van die ander mane: 7,53{{e|19}} kg of 0,35%. Die ringe se massa is onbeduidend.</ref> en dit is die enigste een wat swaar genoeg is om rond gedruk te wees. Triton is deur [[William Lassell]] ontdek, net 17&nbsp;dae ná die ontdekking van Neptunus self. Anders as alle groot mane in die Sonnestelsel het Triton ’n [[retrograde]] wentelbaan, wat daarop dui dat dit van elders aangetrek en vasgevang is eerder as dat dit in sy huidige posisie gevorm het; dit was moontlik eers ’n [[dwergplaneet]] in die Kuipergordel.<ref>{{cite journal |first=Craig B. |last=Agnor |author2=Hamilton, Douglas P. |title=Neptune's capture of its moon Triton in a binary–planet gravitational encounter |journal=Nature |date=2006 |volume=441 |issue=7090 |pages=192–94 |doi=10.1038/nature04792 |pmid=16688170 |bibcode=2006Natur.441..192A}}</ref> Dit is na genoeg aan Neptunus dat dit ’n [[sinchroniese omwenteling]] het, en dit beweeg stadigaan binnewaarts vanweë getyversnelling. Dit sal eindelik uitmekaargeruk word: binne sowat 3,6&nbsp;miljard jaar wanneer dit die [[Rochelimiet]] bereik.<ref>{{cite journal |first1=Christopher F. |last1=Chyba |last2=Jankowski |first2=D.G. |last3=Nicholson |first3=P.D. |title=Tidal evolution in the Neptune-Triton system |journal=Astronomy and Astrophysics |date=1989 |volume=219 |issue=1–2 |pages=L23–L26 |bibcode=1989A&A...219L..23C }}</ref>

In 1989 was Triton die koudste voorwerp wat nog in die Sonnestelsel gemeet is,<ref>{{cite news |last=Wilford |first=John N. |work=The New York Times |date=29 Augustus 1989 |title=Triton May Be Coldest Spot in Solar System |url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE4DC1138F93AA1575BC0A96F948260 |accessdate=29 Februarie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081210100148/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE4DC1138F93AA1575BC0A96F948260 |archive-date=10 Desember 2008 |url-status=live }}</ref> met ’n geraamde temperatuur van 38&nbsp;K ({{nowrap|-235 °C}}).<ref>{{cite journal |author=Nelson, R.M. |display-authors=4 |author2=Smythe, W.D. |author3=Wallis, B.D. |author4=Horn, L.J. |author5=Lane, A.L. |author6=Mayo, M.J. |title=Temperature and Thermal Emissivity of the Surface of Neptune's Satellite Triton |journal=Science |date=1990 |volume=250 |issue=4979 |pages=429–31 |doi=10.1126/science.250.4979.429 |pmid=17793020 |bibcode=1990Sci...250..429N}}</ref>

Die maan wat tweede ontdek is, die onreëlmatige [[Nereïde (maan)|Nereïde]], het een van die eksentriekste maanwentelbane in die Sonnestelsel. Die [[Eksentrisiteit (sterrekunde)|eksentrisiteit]] van 0,7512 maak dat sy [[Apside|apoapside]] (verste afstand van Neptunus) sewe keer so ver as sy [[Apside|periapside]] (naaste afstand) is.<ref group="nota"><math>\tfrac{r_{a}}{r_{p}} = \tfrac{2}{1-e} - 1 = 2/0,2488 - 1 \approx 7,039.</math></ref>

[[Lêer:Proteus (Voyager 2).jpg|duimnael|upright|links|Neptunus se maan [[Proteus (maan)|Proteus]].]]
Van Julie tot September 1989 het [[Voyager 2]] ses mane van Neptunus ontdek.<ref name=science4936-2>{{cite journal |last=Stone |first=E.C. |author2=Miner, E.D. |title=The Voyager 2 Encounter with the Neptunian System |journal=Science |date=1989 |volume=246 |issue=4936 |pages=1417–21 |doi=10.1126/science.246.4936.1417 |pmid=17755996 |bibcode=1989Sci...246.1417S}}</ref> Van hulle is [[Proteus (maan)|Proteus]] met sy onreëlmatige vorm merkwaardig omdat dit so groot is as wat ’n liggaam moontlik kan wees sonder dat sy eie swaartekrag dit in ’n ronde vorm druk.<ref name=Brown>{{cite web |url=http://web.gps.caltech.edu/~mbrown/dwarfplanets/ |title=The Dwarf Planets |first=Michael E. |last=Brown |authorlink=Michael E. Brown |publisher=California Institute of Technology, Department of Geological Sciences |accessdate=9 Februarie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719164447/http://web.gps.caltech.edu/~mbrown/dwarfplanets/ |archive-date=19 Julie 2011 |url-status=live }}</ref> Hoewel dit Neptunus se tweede swaarste maan is, is sy massa net 0,25% van dié van Triton.

Neptunus se heel binneste mane – [[Naiade (maan)|Naiade]], [[Talassa (maan)|Talassa]], [[Despina (maan)|Despina]] en [[Galatea (maan)|Galatea]] – is naby genoeg aan die planeet dat hulle binne-in die ringe lê. Die volgende maan van binne af, [[Larissa (maan)|Larissa]], is oorspronklik in 1981 ontdek toe dit voor ’n ster inbeweeg het. Dié [[okkultasie]] is eers aan ringboë toegeskryf, maar toe Voyager&nbsp;2 Neptunus in 1989 waarneem, is ontdek dat Larissa dit veroorsaak het. Die ontdekking van vyf nuwe onreëlmatige mane tussen 2002 en 2003 is in 2004 aangekondig.<ref name="HolmanKavelaarsGrav2004">{{cite journal |doi=10.1038/nature02832 |last1=Holman |first1=M.J. |authorlink=Matthew J. Holman |last2=Kavelaars |first2=J.J. |authorlink2=John J. Kavelaars |last3=Grav |first3=T. |display-authors=3 |year=2004 |last4=Gladman |first4=B.J. |authorlink4=Brett J. Gladman |last5=Fraser |first5=W.C. |last6=Milisavljevic |first6=D. |last7=Nicholson |first7=P.D. |last8=Burns |first8=J.A. |last9=Carruba |first9=V. |title=Discovery of five irregular moons of Neptune |journal=Nature |volume=430 |issue=7002 |pages=865–67 |pmid=15318214 |pmc= |bibcode=2004Natur.430..865H |url=https://www.cfa.harvard.edu/~mholman/nature_final.pdf |accessdate=24 Oktober 2011 |ref=harv |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102023048/https://www.cfa.harvard.edu/~mholman/nature_final.pdf |archive-date=2 November 2013 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3578210.stm |title=Five new moons for planet Neptune |date=18 Augustus 2004 |publisher=BBC News |accessdate=6 Augustus 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070808234419/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3578210.stm |archive-date=8 Augustus 2007 |url-status=live }}</ref> ’n Nuwe maan, die kleinste tot dusver, is [[Hippokamp (maan)|Hippokamp]], wat in 2013 ontdek is deur verskeie Hubble-foto's te kombineer.<ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/20/18233029/neptune-moon-hippocamp-proteus-hubble-space-telescope|title=Neptune's newly discovered moon may be the survivor of an ancient collision|last=Grush|first=Loren|date=2019-02-20|website=The Verge|access-date=2019-02-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20190221130219/https://www.theverge.com/2019/2/20/18233029/neptune-moon-hippocamp-proteus-hubble-space-telescope|archive-date=21 Februarie 2019|url-status=live}}</ref>

Omdat Neptunus die Romeinse god van die see was, is die planeet se mane genoem na minder belangrike seefigure uit die mitologie.<ref name="USGS" />

=== Planetêre ringe ===
{{Hoofartikel|Neptunus se ringe}}
[[Lêer:neptunerings.jpg|duimnael|Neptunus se ringe.]]
[[Lêer:New Webb Image Captures Clearest View of Neptune’s Rings in Decades.png|thumb|Neptunus se ringe soos gesien deur die [[James Webb-ruimteteleskoop|JWRT]].]]
Neptunus het ’n [[planetêre ring]]stelsel, maar heelwat minder beduidend as [[Saturnus se ringe|Saturnus s’n]]. Die ringe bestaan dalk uit ysdeeltjies met ’n laag silikate of koolstofgebaseerde materiaal, wat hulle waarskynlik ’n rooierige kleur gee.<ref>{{cite book |last=Cruikshank |first=Dale P. |title=Neptune and Triton |publisher=University of Arizona Press |date=1996 |isbn=978-0-8165-1525-7 |pages=703–804}}</ref> Die drie hoofringe is die smal Adamsring, 63&nbsp;000&nbsp;km van die middel van Neptunus af, die Le Verrierring op 53&nbsp;000&nbsp;km en die breër, dowwer Gallering op 42&nbsp;000&nbsp;km. ’n Dowwe uitwaartse uitbreiding van die Le Verrierring word Lassell genoem; dit word aan die buitekant ingeperk deur die Aragoring op 57&nbsp;000&nbsp;km.<ref>{{cite web |last=Blue |first=Jennifer |date=8 Desember 2004 |url=http://planetarynames.wr.usgs.gov/Page/Rings |title=Nomenclature Ring and Ring Gap Nomenclature |website=Gazetteer of Planetary Nomenclature |publisher=USGS |accessdate=28 Februarie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100705150612/http://planetarynames.wr.usgs.gov/Page/Rings |archive-date=5 Julie 2010 |url-status=live }}</ref>

Die eerste planetêre ring is in 1968 waargeneem deur ’n span onder Edward Guinan.<ref name=ring1/><ref>{{cite journal |last1=Guinan |first1=E.F. |last2=Harris |first2=C.C. |last3=Maloney |first3=F.P. |title=Evidence for a Ring System of Neptune |journal=Bulletin of the American Astronomical Society |date=1982 |volume=14 |page=658 |bibcode=1982BAAS...14..658G}}</ref> In die vroeë 1980's het ’n ontleding van dié data en nuwer waarnemings tot die hipotese gelei dat dié ring onvolledig is.<ref>{{cite journal |last=Goldreich |first=P. |author2=Tremaine, S. |author3=Borderies, N.E.F. |title=Towards a theory for Neptune's arc rings |journal=Astronomical Journal |date=1986 |volume=92 |pages=490–94 |bibcode=1986AJ.....92..490G |doi=10.1086/114178|url=https://authors.library.caltech.edu/37437/1/1986AJ_____92__490G.pdf }}</ref> Bewyse dat die ring gapings kan hê het die eerste keer duidelik geraak tydens ’n stellêre okkultasie in 1984 toe die ringe ’n ster tydens immersie verdwerg het, maar nie tydens emersie nie.<ref name="Nicholson90">{{cite journal |author=Nicholson, P.D. |display-authors=etal |title=Five Stellar Occultations by Neptune: Further Observations of Ring Arcs |journal=Icarus |date=1990 |volume=87 |issue=1 |pages=1–39 |bibcode=1990Icar...87....1N |doi=10.1016/0019-1035(90)90020-A}}</ref> Foto's deur Voyager&nbsp;2 in 1989 het die kwessie opgelos deur verskeie dowwe ringe te wys.

Die heel buitenste ring, Adams, bevat vyf prominente boë, wat nou genoem word Courage, Liberté, Egalité&nbsp;1, Egalité&nbsp;2 en Fraternité ("Moed", "Vryheid", "Gelykheid" en "Broederskap").<ref>{{cite book |first=Arthur N. |last=Cox |date=2001 |title=Allen's Astrophysical Quantities |publisher=Springer |isbn=978-0-387-98746-0 }}</ref> Die bestaan van boë was moeilik om te verduidelik, want die wette van beweging voorspel dat boë tot ’n uniforme ring sou uitsprei. Sterrekundiges meen nou die boë word in hulle huidige vorm gedruk deur die swaartekraginvloed van Galatea, ’n maan net binne die ring.<ref>{{cite web |last=Munsell |first=Kirk |date=13 November 2007 |author2=Smith, Harman |author3=Harvey, Samantha |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune&Display=Rings |title=Planets: Neptune: Rings |website=Solar System Exploration |publisher=Nasa |accessdate=29 Februarie 2008 |archive-url=https://www.webcitation.org/68AR487QP?url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune&Display=Rings |archive-date=4 Junie 2012 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite journal |last=Salo |first=Heikki |author2=Hänninen, Jyrki |title=Neptune's Partial Rings: Action of Galatea on Self-Gravitating Arc Particles |journal=Science |date=1998 |volume=282 |issue=5391 |pages=1102–04 |doi=10.1126/science.282.5391.1102 |pmid=9804544 |bibcode=1998Sci...282.1102S}}</ref>

Waarnemings van die Aarde af het blykbaar in 2005 gewys Neptunus se ringe is veel meer onstabiel as wat vroeër geglo is. Foto's wat in 2002 en 2003 van die W.M. Keck-sterrewag af geneem is, toon ’n aansienlike aftakeling in die ringe in vergelyking met foto's deur Voyager&nbsp;2. Dit lyk veral of die Liberté-boog in net sowat ’n eeu kan verdwyn.<ref>{{cite web |url=https://www.newscientist.com/article/mg18524925.900 |title=Neptune's rings are fading away |date=26 Maart 2005 |website=New Scientist |accessdate=6 Augustus 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081210072747/http://www.newscientist.com/article/mg18524925.900 |archive-date=10 Desember 2008 |url-status=live }}</ref>

== Waarneming ==
[[Lêer:Neptune from the VLT with MUSE GALACSI Narrow Field Mode adaptive optics.jpg|duimnael|In 2018 het die [[Europese Suidelike Sterrewag]] ’n unieke lasergebaseerde metode ontwikkel om duidelike hoëresolusiefoto's van Neptunus van die oppervlak van die Aarde af te neem.]]
Neptunus het tussen 1980 en 2000 aansienlik helderder geword.<ref name="Schmude_et_al" /> Die [[skynbare magnitude]] wissel tans tussen 7,67 en 7,89, met ’n gemiddelde van 7,78.<ref name="Mallama_and_Hilton" /> Voor 1980 was die planeet so dof as magnitude 8,0.<ref name="Mallama_and_Hilton" /> Neptunus is te dof om met die blote oog te sien en kan dowwer wees as Jupiter se [[Mane van Galilei]], die dwergplaneet [[Ceres (dwergplaneet)|Ceres]] en die asteroïdes [[4 Vesta]], [[2 Pallas]], [[7 Iris]], [[3 Juno]] en [[6 Hebe]]. Deur ’n teleskoop of sterk verkyker sal Neptunus soos ’n klein blou skyf lyk, nes Uranus.<ref>[[#Moore|Moore]] (2000):207.</ref>

Weens Neptunus se afstand van die Aarde af wissel sy hoekdeursnee tussen net 2,2 en 2,4&nbsp;[[boogsekonde]]s,<ref name="fact" /><ref name="ephemeris" /> die kleinste van die planete in die Sonnestelsel. Weens sy klein skynbare grootte is dit moeilik om dit visueel te bestudeer. Die meeste teleskopiese data was redelik beperk tot met die uitvinding van die [[Hubble-ruimteteleskoop]] en groot grondgebaseerde teleskope met [[aanpassingsoptiek]].<ref>In 1977 was selfs die rotasieperiode van Neptunus byvoorbeeld onseker. {{cite journal |last=Cruikshank |first=D.P. |title=On the rotation period of Neptune |journal=Astrophysical Journal Letters |date=1 Maart 1978 |volume=220 |pages=L57–L59 |bibcode=1978ApJ...220L..57C |doi=10.1086/182636}}</ref><ref>{{cite journal |last=Max |first=C. |title=Adaptive Optics Imaging of Neptune and Titan with the W.M. Keck Telescope |journal=Bulletin of the American Astronomical Society |date=1999 |volume=31 |page=1512 |bibcode=1999AAS...195.9302M |display-authors=4 |last2=MacIntosh |first2=B. |last3=Gibbard |first3=S. |last4=Roe |first4=H. |last5=De Pater |first5=I. |last6=Ghez |first6=A. |last7=Acton |first7=S. |last8=Wizinowich |first8=P. |last9=Lai |first9=O.}}</ref> Die eerste wetenskaplik nuttige waarnemings van die planeet van grondgebaseerde teleskope af met behulp van aanpassingsoptiek het in 1997 van [[Hawaii]] af plaasgevind.<ref>[http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.66.7754&rep=rep1&type=pdf First Ground-Based Adaptive Optics Observations of Neptune and Proteus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170919015931/http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.66.7754&rep=rep1&type=pdf |date=19 September 2017 }} Planetary & Space Science Vol. 45, No. 8, pp. 1031–36, 1997</ref>

Neptunus gaan tans sy lente-en-somerseisoen binne en toon tekens dat dit warmer word, met ’n gevolglike toename in atmosferiese aktiwiteit en helderheid. Grondgebaseerde teleskope met aanpassingsoptiek en tegnologiese vordering neem al hoe meer gedetailleerde foto's daarvan. Beide Hubble en teleskope met aanpassingsoptiek op die Aarde het sedert die middel 1990's baie nuwe ontdekkings in die Sonnestelsel gemaak, met onder meer ’n groot toename in die getal bekende mane om die buitenste planete. In 2004 en 2005 is vyf klein nuwe mane van Neptunus met ’n deursnee van tussen 38 en 61&nbsp;km ontdek.<ref>[https://books.google.com/books?id=8s1JV-TrXacC&pg=PA147#v=onepage&q=Neptune&f=false Uranus and Neptune] Reports on Astronomy 2003–2005, pp. 147f.</ref>

Neptunus se wentelperiode van 164 jaar beteken die planeet neem gemiddeld 13 jaar om deur elke [[sterrebeeld]] van die [[Diereriem]] te beweeg. In 2011 het dit sy eerste volle omwenteling om die Son voltooi sedert sy ontdekking.<ref>{{cite web | url=https://www.space.com/12249-neptune-completes-orbit-discovery-1846.html | title=Neptune Completes First Orbit Since Its Discovery in 1846 | date=12 July 2011 | first=Geoff | last=Gaherty | publisher=space.com | accessdate=3 September 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190825071538/https://www.space.com/12249-neptune-completes-orbit-discovery-1846.html | archive-date=25 Augustus 2019 | url-status=live }}</ref>

Waarnemings van Neptunus in die radiofrekwensieband wys dit is ’n bron van beide voortdurende emissies en onreëlmatige uitbarstings. Albei bronne het vermoedelik hulle oorsprong in sy roterende [[magneetveld]].<ref name="elkins-tanton" /> In die [[infrarooi]]deel van die spektrum vertoon Neptunus se storms helder teen die koeler agtergrond, en dit maak dat die grootte en vorm van hierdie verskynsels duidelik gesien kan word.<ref>{{cite journal |author=Gibbard, S.G. |display-authors=4 |author2=Roe, H. |author3=de Pater, I. |author4=Macintosh, B. |author5=Gavel, D. |author6=Max, C.E. |author7=Baines, K.H. |author8=Ghez, A. |title=High-Resolution Infrared Imaging of Neptune from the Keck Telescope |journal=Icarus |date=1999 |volume=156 |issue=1 |pages=1–15 |doi=10.1006/icar.2001.6766 |bibcode=2002Icar..156....1G |url=https://zenodo.org/record/1229846 |access-date=12 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181023120338/https://zenodo.org/record/1229846 |archive-date=23 Oktober 2018 |url-status=live }}</ref>

== Verkenning ==
[[Lêer:Triton moon mosaic Voyager 2 (large).jpg|duimnael|links|’n [[Mosaïek]]foto van Triton deur [[Voyager 2]].]]
[[Voyager 2]] is die enigste [[ruimtetuig]] wat Neptunus nog besoek het. Sy naaste afstand van die planeet was op 25 Augustus 1989. Omdat dit die laaste groot planeet was wat die tuig kon besoek, is besluit om dit naby Triton te laat verbyvlieg, ongeag die gevolge vir die tuig se baan, net soos gedoen is met [[Voyager 1]] se verbyvlug van [[Saturnus]] en sy maan [[Titaan (maan)|Titaan]]. Die foto's wat na die Aarde teruggestuur is, was die basis van ’n Amerikaanse deurnagprogram, ''Neptune All Night'', op [[televisie]].<ref>{{cite web |last=Phillips |first=Cynthia |date=5 Augustus 2003 |url=http://www.seti.org/about-us/voices/phillips-080503.php |title=Fascination with Distant Worlds |accessdate=3 Oktober 2007 |publisher=SETI Institute |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071103094424/http://www.seti.org/about-us/voices/phillips-080503.php |archivedate=3 November 2007}}</ref> Dit het ook naby die maan Nereïde verbygevlieg.

Die tuig het die bestaan van ’n magneetveld om die planeet bevestig en ontdek die veld was verplaas van die middel af en skuins, nes Uranus s’n. Neptunus se rotasieperiode is vasgestel en Voyager&nbsp;2 het ook gewys die planeet het ’n verbasend aktiewe [[weer]]stelsel. Ses nuwe mane is ontdek en daar is ontdek Neptunus het meer as een ring.<ref name="science4936-2" /><ref name="burgess2" />

Die verbyvlug het ook die eerste presiese meting van Neptunus se massa gedoen en daar is vasgestel dit is 0,5% minder as wat voorheen geglo is. Dié nuwe syfer het die hipotese weerlê dat ’n onontdekte [[Planeet X]] ’n invloed uitoefen op die wentelbane van Neptunus en Uranus.<ref>Tom Standage (2000). ''The Neptune File: A Story of Astronomical Rivalry and the Pioneers of Planet Hunting''. New York: Walker. p. 188. {{ISBN|978-0-8027-1363-6}}.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.nasaspaceflight.com/2011/08/thirty-four-years-voyager-2-continues-explore/ |title=Thirty-four years after launch, Voyager 2 continues to explore |date=20 Augustus 2011 |author1=Chris Gebhardt |author2=Jeff Goldader |website=NASASpaceflight |access-date=22 Januarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160219211545/http://www.nasaspaceflight.com/2011/08/thirty-four-years-voyager-2-continues-explore/ |archive-date=19 Februarie 2016 |url-status=live }}</ref>

Die volgende stap ná die Voyager 2-verbyvlug is moontlik ’n [[Flagship-program|Flagship-wentelsending]].<ref name="Flagship">{{cite news |last=Clark |first=Stephen |url=http://spaceflightnow.com/2015/08/25/uranus-neptune-in-nasas-sights-for-new-robotic-mission/ |title=Uranus, Neptune in NASA's sights for new robotic mission |work=Spaceflight Now |date=25 Augustus 2015 |accessdate=7 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150906075245/http://spaceflightnow.com/2015/08/25/uranus-neptune-in-nasas-sights-for-new-robotic-mission/ |archive-date=6 September 2015 |url-status=live }}</ref> So ’n hipotetiese sending is moontlik in die laat 2020's of vroeë 2030's.<ref name="Flagship" /> Daar was egter al besprekings oor ’n vroeër sending.<ref>{{cite journal |last1=Spilker |first1=T.R. |last2=Ingersoll |first2=A.P. |title=Outstanding Science in the Neptune System From an Aerocaptured Vision Mission |journal=Bulletin of the American Astronomical Society |date=2004 |volume=36 |page=1094 |bibcode=2004DPS....36.1412S}}</ref><ref name=argho1>{{cite web |url=http://www.spacepolicyonline.com/pages/images/stories/PSDS%20GP1%20Hansen_Argo_Neptune%20Mission%20Concept.pdf |title=Argo – A Voyage Through the Outer Solar System |author=Candice Hansen |website=SpacePolicyOnline.com |publisher=Space and Technology Policy Group, LLC |date= |accessdate=5 Augustus 2015 |display-authors=etal |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924104222/http://www.spacepolicyonline.com/pages/images/stories/PSDS%20GP1%20Hansen_Argo_Neptune%20Mission%20Concept.pdf |archive-date=24 September 2015 |url-status=live }}</ref>

== Notas ==
{{Verwysings|group=nota}}

== Verwysings ==
{{Verwysings|25em|verwysings=

<ref name="Unsöld & Baschek 2001">{{cite book |last1=Unsöld |first1=Albrecht |last2=Baschek |first2=Bodo |date=2001 |title=The New Cosmos: An Introduction to Astronomy and Astrophysics; In:The New Cosmos : An Introduction to Astronomy and Astrophysics |edition=5th |publisher=Springer |page=47 |isbn=978-3-540-67877-9|bibcode=2001ncia.book.....U }} Sien Tabel 3.1.</ref>

<ref name="Podolak Weizman et al. 1995">{{cite journal| doi = 10.1016/0032-0633(95)00061-5| last1 = Podolak| first1 = M.| last2 = Weizman| first2 = A.| last3 = Marley| first3 = M.| date=Desember 1995 | title = Comparative models of Uranus and Neptune| journal = Planetary and Space Science| volume = 43| issue = 12| pages = 1517–22| pmid = | pmc = | bibcode = 1995P&SS...43.1517P| ref = {{sfnRef|Podolak Weizman et al.|1995}}}}</ref>

<ref name="Lunine 1993">{{cite journal |doi=10.1146/annurev.aa.31.090193.001245 |last=Lunine |first=Jonathan I. |date=September 1993 |title=The Atmospheres of Uranus and Neptune |journal=Annual Review of Astronomy and Astrophysics |volume=31 |pages=217–63 |bibcode=1993ARA&A..31..217L |ref=harv}}</ref>

<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007">{{cite journal| doi = 10.1007/s10569-007-9072-y| last1 = Seidelmann| first1 = P. Kenneth| last2 = Archinal| first2 = Brent A.| last3 = A'Hearn<!-- written A'hearn here, mostly A'Hearn elsewhere -->| first3 = Michael F.| display-authors = 3| last4 = Conrad| first4 = Albert R.| last5 = Consolmagno| first5 = Guy J.| last6 = Hestroffer| first6 = Daniel| last7 = Hilton| first7 = James L.| last8 = Krasinsky| first8 = Georgij A.| last9 = Neumann| first9 = Gregory A.| last10=Oberst | first10=Jürgen | last11=Stooke | first11=Philip J. | last12=Tedesco | first12=Edward F. | last13=Tholen | first13=David J. | last14=Thomas | first14=Peter C. | last15=Williams | first15=Iwan P. | year = 2007| title = Report of the IAU/IAG Working Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006| journal = Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy| volume = 98| issue = 3| pages = 155–80| pmid = | pmc = | bibcode = 2007CeMDA..98..155S| ref = {{sfnRef|Seidelmann Archinal A'hearn et al.|2007}}| doi-access = free}}</ref>

<ref name="Encrenaz 2003">{{cite journal |doi=10.1016/S0032-0633(02)00145-9 |last1=Encrenaz |first1=Thérèse |date=Februarie 2003 |title=ISO observations of the giant planets and Titan: what have we learnt? |journal=Planetary and Space Science |volume=51 |issue=2 |pages=89–103 |bibcode=2003P&SS...51...89E |ref=harv}}</ref>

<ref name="Herbert & Sandel 1999">{{cite journal |doi=10.1016/S0032-0633(98)00142-1 |last1=Herbert |first1=Floyd |last2=Sandel |first2=Bill R. |date=Augustus-September 1999 |title=Ultraviolet observations of Uranus and Neptune |journal=Planetary and Space Science |volume=47 |issue=8–9 |pages=1,119–39 |bibcode=1999P&SS...47.1119H |ref=harv}}</ref>

<ref name="Mallama_and_Hilton">{{cite journal |author=Mallama, A. |author2=Hilton, J.L. |title=Computing Apparent Planetary Magnitudes for The Astronomical Almanac |journal=Astronomy and Computing |volume=25 | pages=10–24 |date=2018 |doi=10.1016/j.ascom.2018.08.002 |bibcode=2018A&C....25...10M|arxiv=1808.01973 }}</ref>

<ref name="Schmude_et_al">[https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1604/1604.00518.pdf The Secular and Rotational Brightness Variations of Neptune]. (PDF). Besoek op 13 September 2018.</ref>

}}

== Verdere leesstof ==
* {{cite book |last=Miner |first=Ellis D. |author2=Wessen, Randii R. |title=Neptune: The Planet, Rings, and Satellites |date=2002 |publisher=Springer-Verlag |isbn=978-1-85233-216-7}}
* {{cite book |last=Standage |first=Tom |title=The Neptune File |date=2001 |publisher=Penguin |isbn=978-0-8027-1363-6 |url=https://archive.org/details/neptunefilestory00stan }}

== Skakels ==
* [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neptunefact.html Neptunus-feite by Nasa]
* [http://www.nineplanets.org/neptune.html Neptunus] op Bill Arnett se nineplanets.org
* [http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune Neptunus-profiel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061213204351/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune |date=13 Desember 2006 }} by [http://solarsystem.nasa.gov/ Nasa se webtuiste "Solar System Exploration"]
* [http://www.projectshum.org/Planets/neptune.html Planets&nbsp;– Neptune], ’n kindergids tot Neptunus.
* {{cite web |last=Merrifield |first=Michael |title=Neptune |url=http://www.sixtysymbols.com/videos/neptune.htm |website=Sixty Symbols |publisher=Brady Haran vir die Universiteit van Nottingham |author2=Bauer, Amanda |date=2010}}
* [https://gravitysimulator.org/solar-system/the-neptunian-system Interaktiewe 3D-swaartekragsimulasie van Neptunus en sy binnemane] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200922021820/https://gravitysimulator.org/solar-system/the-neptunian-system/ |date=22 September 2020 }}
* {{Commons-kategorie inlyn|Neptune (planet)}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Neptune}}

{{PlaneteSon}}
{{Normdata}}
{{Voorbladster}}

[[Kategorie:Neptunus| ]]