Wys bron van Osmium

{{Elementboks opskrif | getal=76 | simbool=Os | naam=Osmium | links=[[renium]] | regs=[[iridium]] | bo=[[rutenium|Ru]] | onder=[[hassium|Hs]] | kleur1=#ffc0c0 | kleur2=black }}
{{Elementboks reeks | [[oorgangsmetale]] }}
{{Elementboks groepperiodeblok | groep=8 | periode=6 | blok=d }}
{{Elementboks voorkoms beeld | Osmium 1| blouswart metaal }}
{{Elementboks atoommassa gpm | 190,23 [[Lys van elemente volgens atoommassa|(1)]] }}
{{Elementboks ekonfig | &#91;[[xenon|Xe]]&#93; 4f<sup>14</sup> 5d<sup>6</sup> 6s<sup>2</sup>}}
{{Elementboks eperskil | 2, 8, 18, 32, 14, 2 }}
{{Elementboks afdeling fisieseiensk | kleur1=#ffc0c0 | kleur2=black }}
{{Elementboks fase | [[vastestof]] }}
{{Elementboks digtheid gpcm3nkt | 22,61 }}
<!--{{Elementboks digtheidvl gpcm3sp | 17.6 }}
{{Elementboks smeltpunt | k=3695 | c=3422 }}
{{Elementboks kookpunt| k=5828 | c=5555 }}
{{Elementboks kritiekepunt| k=13892 | c=13620 |mpa=?}}
{{Elementboks smeltwarm kjpmol | 52.31 }}
{{Elementboks verdampwarm kjpmol | 806.7 }}
{{Elementboks warmtekap jpmolkteen25 | 24.27 }}
{{Elementboks dampdruk katpa | 3477 | 3773 | 4137 | 4579 | 5127 | 5823 | kommentaar= }}
{{Elementboks afdeling atoomeiensk | kleur1=#ffc0c0 | kleur2=black }}
-->
{{Elementboks kristalstruktuur | seskantig-diggepak}}
{{Elementboks ruimtegroep |ruimtegroep= P6{{subb|3}}/mmc|nommer=194}}
{{Elementboks Strukturbericht|A3}}
<!--
{{Elementboks oksiedtoest| '''6''', 5, 4, 3, 2, 1, 0, −1, -2<br />(effe suur oksied) }}
{{Elementboks elektroneg pauling | 2.36 }}
{{Elementboks ioonenergie2 | 770 | 1700 }}
{{Elementboks atoomradius pm | 139 }}
{{Elementboks kovalenteradius pm | 162±7 }}
{{Elementboks afdeling diverse | kleur1=#ffc0c0 | kleur2=black }}
{{Elementboks magneties| [[paramagneties]]<ref>[http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elementmagn.pdf Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds], in Handbook of Chemistry and Physics 81th edition, CRC press.</ref>}}
{{Elementboks eweerstand ohmmteen20 | 52.8 n}}
{{Elementboks termiesegeleiding wpmkteen300k | 173 }}
{{Elementboks termieseuitsetting umpmkteen25 | 4.5 }}
{{Elementboks spoedvanklank staafmpsteen20 | 4290 }}
{{Elementboks youngsemodulus gpa | 411 }}
{{Elementboks skuifmodulus gpa | 161 }}
{{Elementboks massamodulus gpa | 310 }}
{{Elementboks poissonverhouding | 0.28 }}
{{Elementboks mohsehardheid | 7.5 }}
{{Elementboks vickershardheid mpa | 3430 }}
{{Elementboks brinellhardheid mpa | 2570 }}
{{Elementboks cas nommer| 7440-33-7 }}
{{Elementboks isotope begin | kleur1=#ffc0c0 | kleur2=black |isotopevan=Wolfram }}
{{Elementboks isotope verval | mg=180 | sim=W
 | nv=0.12% | hl=1.8×10<sup>18</sup> j
 | vm=[[alfaverval|α]] | ve=2.516 | pg=176 | ps=[[hafnium|Hf]] }}
{{Elementboks isotope verval| mg=181 | sim=W
 | nv=[[sintetiese radio-isotoop|sin]] | hl=121.2 [[Dag|d]]
 | vm=[[elektronvangs|ε]] | ve=0.188 | pg=181 | ps=[[tantaal|Ta]] }}
|-
| <sup>182</sup>W || 26.50% || colspan="4" | W is stabiel met 108 [[neutron]]e
|-
| <sup>183</sup>W || 14.31% || colspan="4" | W is stabiel met 109 [[neutron]]e
|-
| <sup>184</sup>W || 30.64% || colspan="4" | W is stabiel met 110 [[neutron]]e
{{Elementboks isotope verval | mg=185 | sim=W
 | nv=[[sintetiese radio-isotoop|sin]] | hl=75.1 [[Dag|d]]
 | vm=[[betastraling|β]]<sup>−</sup> | ve=0.433 | pg=185 | ps=[[renium|Re]] }}
|-
| <sup>186</sup>W || 28.43% || colspan="4" | W is stabiel met 112 [[neutron]]e
{{Elementboks isotope eindig}}
-->
{{Elementboks voetskrif| kleur1=#ffc0c0 | kleur2=black }}

'''Osmium''' is 'n [[chemiese element]] met simbool '''Os'''. Dit is saam met [[iridium]] die stof wat die hoogste digtheid besit. 
==Chemiese eienskappe==
Osmium is 'n metaal. Indien dit aan die lug blootgestel word kan dit 'n [[osmium(VIII)oksied]] vorm.

: <math>Os + 2O_2 \to OsO_4</math>

Hierdie oksied is taamlik vlugtig en daardeur het die metaal 'n sterke reuk. Die oksied is toksies en gevaarlik omdat dit die oë kan aantas.

'n Poeier van die metaal vorm die tetroksied reeds by kamertemperatuur, 'n blok bly tot ongeveer 400 C onaangetas. Die metaal reageer ook met fluoor of chloor bo 100 C, maar dit reageer nie met sure of met koningswater nie.

Osmium vorm die oplosbare kaliumosmaat {{ch2|K2OsO4}} wanneer dit met 'n mengsel van [[kaliumhidroksied]] en [[kaliumnitraat]] saamgesmelt word. [[Rutenium]] reageer op dieselfde manier, maar [[iridium]] bly onaangetas. Dit word gebruik om Os en Ir te skei by die behandeling van fynverdeelde [[osmiridium]].<ref>{{cite book|authors=Renner, H., Schlamp, G., Kleinwächter, I., Drost, E., Lüschow, H.M., Tews, P., Panster, P., Diehl, M., Lang, J., Kreuzer, T., Knödler, A., Starz, K.A., Dermann, K., Rothaut, J., Drieselmann, R., Peter, C., Schiele, R., Coombes, J., Hosford, M. and Lupton, D.F. |year=2018|title= Platinum Group Metals and Compounds. In Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry.|doi=10.1002/9783527306732.a21_075.pub2}}</ref>

Vir die vervaardiging van osmiumverbindings word dikwels uitgegaan van die tetroksied wat by kamertemperatuur in KOH opgelos word, wat die perosmaat {{chem|K|2|[|Os|O|4|(|O|H)|2|]}} vrystel wat met alkohol gereduseer kan word tot kaliumosmaat {{chem|K|2|[|Os|O|2|(|O|H)|4|]}}.

Osmium word in 9 oksidasietoestande aangetref, soos in hierdie voorbeelde:<ref>''The Chemistry of Ruthenium, Rhodium, Palladium, Osmium, Iridium and Platinum: Pergamon Texts in Inorganic Chemistry, Volume 25'', {{Outeur|Stanley E. Livingstone}}, Elsevier, 2017, ISBN 1-4831-5840-3, ISBN 978-1-4831-5840-2</ref>

{|class="wikitable"
|-
!Oksidasietoestand !! Spesie
|-
| -2 || {{chem|[|Os|(|C|O|)|4|]|2-}}
|-
| 0 || {{chem|Os|(|C|O|)|5}}
|-
| +1 || {{chem|[|Os|(|C|O|)|5|Br|]|2}}
|-
| +2 ||{{chem|[|Os|(|C|N|)|6|]|4-}}
|-
| +3 ||{{chem|[|Os|Cl|6|]|3-}}
|-
| +4 ||{{chem|[|Os|Cl|6|]|2-}}
|-
| +5 ||{{chem|Os|F|5}}
|-
| +6 ||{{chem|Os|F|6}}
|-
| +7 ||{{chem|Os|F|7}}
|-
| +8 ||{{chem|Os|O|4}}
|}

*Sien ook [[:Kategorie:Verbindings van osmium]]

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn}}
{{Wikt-inlyn|osmium}}

{{Saadjie}}
{{Navigasie Periodieke tabel}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Chemiese elemente]]