Wys bron van Serium

{{Elementboks_opskrif | getal=58 | simbool=Ce | naam=serium | links=[[lantaan]] | regs=[[praseodimium]] | bo= - | onder=[[torium|Th]] | kleur1=#ffbfff | kleur2=black }}
{{Elementboks_reeks | [[lantanied]]e }}
{{Elementboks_groepperiodeblok | groep= 3 | periode=6 | blok=f }}
{{Elementboks voorkoms beeld |CE2k2g| glansende metaalkleur}}
{{Elementboks_atoommassa_gpm | 140,12 [[Lys van elemente volgens atoommassa|(1)]] }}
{{Elementboks_ekonfig | &#91;[[xenon|Xe]]&#93; 4f<sup>1</sup>5d<sup>1</sup>6s<sup>2</sup> }}
{{Elementboks_eperskil | 2, 8, 18, 19, 9, 2 }}
{{Elementboks_afdeling_fisieseiensk | kleur1=#ffbfff | kleur2=black }}

{{Elementboks_fase | [[vastestof]] }}
<!--
{{Elementboks_digtheid_gpcm3nkt | 22,56<ref name="PlatRev">J. W. Arblaster: ''Densities of Osmium and Iridium'', in: Platinum Metals Review, 1989, 33, 1, S.&nbsp;14–16; [http://www.platinummetalsreview.com/pdf/pmr-v33-i1-014-016.pdf Volltext].</ref>}}
{{Elementboks_digtheidvl_gpcm3sp | 19 }}
{{Elementboks_smeltpunt | k=2739 | c=2466 | f=4471 }}
{{Elementboks_kookpunt | k=4 098 | c=3 825 | f=8002 }}
{{Elementboks_smeltwarm_kjpmol | 41,12 }}
{{Elementboks_verdampwarm_kjpmol | 563 }}
{{Elementboks_warmtekap_jpmolkteen25 | 25,10 }}
{{Elementboks_dampdruk_katpa | 2 713 | 2957 | 3 252 | 3 614 | 4 069 | 4 659 | kommentaar= }}
{{Elementboks_afdeling_atoomeiensk | kleur1=#ffbfff | kleur2=black }}
-->
{{Elementboks kristalstruktuur | kubies vlakgesentreerd }}
{{Elementboks ruimtegroep |ruimtegroep= Fm{{bostreep|3}}m|nommer=225}}
{{Elementboks Strukturbericht |A1}}
{{Elementboks_oksiedtoest | '''3''', '''4''', <br />(matige [[basis|basiese]] oksied) }}
<!--
{{Elementboks_elektroneg_pauling | 2,20 }}
-->
|}
'''Serium''' is 'n chemiese element met simbool (Ce). Dit is die mees algemene element van die [[Lantanied|lantanoiede]] en ook die eerste wat in suiwere vorm vervaardig is. William F. Hildebrand het dit in 1875 gepubliseer.<ref name=Cavendish>''The Lanthanides'' 
Elements (Marshall Cavendish Benchmark){{Aut|Richard Beatty}}, Marshall Cavendish, 2007, ISBN 0761426876, ISBN 9780761426875</ref>

== Vervaardiging ==
Die element kan uit 'n mineraal [[bastnäsiet]] verkry word, maar dit kom ook voor in [[uraniniet|pikblende]], 'n bekende uraanerts en in [[monasiet]] wat ook ander lantanoiede bevat.<ref name=Cavendish/>

== Chemiese eienskappe ==
Serium onderskei hom van ander lantanoïede omrede van sy vermoë om vierwaardige verbindings te vorm. Dit hang saam met die feit dat die elektronkonfigurasie van 'n neutrale seriumatoom in sy grondtoestand [Xe]6s{{sup|2}}5d{{sup|1}}4f{{sup|1}}is. Gewoonlik vorm Ln-metale met fluoor driewaardige fluoriede {{chem|Ln|F|3}} omdat hulle die s- en d-elektrone verloor maar nie hulle f-elektrone nie. Serium reageer teen kamertemperatuur verder en verloor sy een f-elektron:<ref>{{cite book|title="L". in: Concise Encyclopedia Chemistry|place=Berlin, New York|publisher= De Gruyter|year=1994|pages= 579-608|doi=10.1515/9783110854039.579}}</ref>
:<math>2CeF_3(s) + F_2(g) \rightarrow 2CeF_4</math>

Serium is nie heeltemal uniek nie. [[Terbium]] kan ook {{chem|Tb|F|4}} vorm maar dit vereis temperature van 300-400 °C.

Die oranjegeel {{chem|Ce|4+}}-ioon is stabiel in water. Dit is 'n sterk oksideermiddel en word in redoks-[[titrasie]]s gebruik. Die {{chem|Ce|3+}}-ioon is kleurloos.


== Gebruik ==
=== Legerings ===
'n Allooi van ontrent 40% Ce, 25% La en 25% ander lantanoiede wat uit die ertse verkry word, word ''mischmetal'' genoem en dit word gebruik in aanstekers om vonke te veroorsaak. Dit word ook in die staalnywerheid gebruik.<ref name=Cavendish/>
=== Katalise ===
Serium in die vorm van [[serium(IV)oksied]] {{chem|Ce|O|2}} word vir die selektiewe [[katalisator|katalitiese]] reduksiereaksie van {{chem|N|O|x}}-gas gebruik. Hierdie SKR-reaksie behels:<ref>{{cite journal|authors=Karkhaneh, Sara, Latifi, Seyed Mahdi, Kashi, Eslam and Salehirad, Alireza. |title="Promotional effects of cerium and titanium on NiMn2O4 for selective catalytic reduction of NO by NH3"|journal=International Journal of Chemical Reactor Engineering|volume=21|issue=7|year=2023|pages=835-843|doi=10.1515/ijcre-2022-0072}}</ref>

<math>4NO + 4NH_3 + O_2\xrightarrow{katalisator} 4N_2 + H_2O</math>

{{chem|N|O|x}} is 'n belangrike vorm van lugbesoedeling.

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Cerium}}
{{Wikt-inlyn|serium}}
* [https://www.webelements.com/cerium/ webelements.com Serium]

{{Navigasie Periodieke tabel}}

{{Normdata}}

[[Kategorie:Chemiese elemente]]