Amfiproties

Die amfiprotiese eienskappe van bikarbonaat; by hoë en by lae pH vorm dit sy gekonjugeerde basis of suur

'n Chemiese molekuul of ioon word amfiproties genoem as dit sowel 'n proton kan afstaan as dit kan opneem. 'n Amfiprotiese molekuul of ioon word 'n amfoliet genoem.

Die begrip is veral belangrik in die Brønsted-Lowry-teorie van sure en basisse.

'n Goeie voorbeeld van 'n amfiprotiese molekuul is ammoniak. Dit kan as protonakseptor optree en die ammonium-ioon vorm:

$N{H}_3+H^{+}\to N{H}_4^{+}$

Maar dit kan ook as protonskenker optree, 'n proton verloor en 'n amied-ioon vorm:

$N{H}_3\to N{H}_2^{-}+H^{+}$

'n Voorbeeld van 'n amfiprotiese ioon is die waterstofkarbonaat-ioon (of bikarbonaat):

$H_{2}C{O}_3\leftrightharpoons H^{+}+HC{O}_3^{-}\leftrightharpoons 2H^{+}+C{O}_3^{2-}$

Die bikarbonaatioon het dus $H_{2}C{O}_3$ as sy gekonjugeerde suur en $C{O}_3^{2-}$ as gekonjugeerde basis. Watter reaksie sal plaasvind hang af van die heersende pH. Koolsuur $H_{2}C{O}_3$ is nie stabiel nie en ontleed in $C{O}_2$ en water.

Amfiproties en amfoteries

Die begrip is verwant aan die (ouer) begrip amfoteries maar nie identies nie. Amfoteries het betrekking op stowwe, nie op mulekule of ione nie, en dit vereis nie die teenwoordigheid van waterstof nie. 'n Voorbeeld is aluminiumoksied $A{l}_2{O}_3$. Amfoteries beteken dat 'n stof as suur sowel as basis kan reageer. Die stof kan 'n Lewis-suur of -basis wees.